การเปิดพัด却扇 ของเจ้าสาว หมายถึงอะไร
วันนี้ดูเรื่อง “สตรีหาญฉางเกอ 长歌行” เจอทั้งประโยคที่พระเอกถามนางเอกว่า “什么时候，我也能为你却扇？”ไหนจะฉากแต่งงานอีก ก็เลยอยากเขียนถึงคำนี้สักหน่อย “却扇” [què shàn]
เชื่อว่าคนที่ชอบดูซีรียส์จีนหรือสนใจประวัติศาสตร์จีน คงเคยเห็นมาบ้างว่าในพิธีแต่งงานของคนจีนสมัยโบราณ เจ้าสาวจะมีการถือพัดปิดบังใบหน้าตัวเองเอาไว้ระหว่างเข้าพิธี เหตุผลที่ต้องถือพัดปิดบังใบหน้า ประการหนึ่งคือเอาไว้ปกปิดซ่อนความเขินอาย แต่ในงานพิธีอย่างมงคลสมรส พัดยังทำหน้าที่เพื่อป้องกันสิ่งอัปมงคลไม่ให้มากล้ำกราย
พัดที่เจ้าสาวใช้ปิดหน้าคือ พัดกลม ภาษาจีนคือ 团扇 [tuánshàn] เป็นพัดที่มีลักษณะกลม มีด้ามจับ โดยทั่วไป พัดดกลมมีไว้ให้ผู้หญิงใช้เท่านั้น โดยมีหน้าที่คือเอาไว้ให้ผู้หญิงใช้ปกปิดใบหน้า เอาไว้ใช้ไล่แมลง หรือไว้ใช้ถือเล่นในยามเยื้องกราย เรียกได้ว่าเป็น accessories ชิ้นหนึ่งของสตรียุคโบราณ
ในสังคมยุคศักดินา จารีตประเพณีไม่อนุญาตให้ผู้หญิงแสดงความรู้สึกออกมาอย่างเปิดเผย แต่ภายใต้กฎระเบียบนั้น กลับมีทางออกให้ผู้หญิงสามารถเข้าสังคมพบปะผู้คนต่างๆ ได้ด้วยการใช้พัดกลมนี้เป็นตัวช่วย เรามักเห็นท่วงท่าของหญิงสาวในภาพจิตรกรรมหรืออุปรากรต่างๆ ท่าทางที่ถือพัดปิดบังใบหน้าหลบๆ ซ่อนๆ เอาไว้ แต่ขณะเดียวกันก็แอบแง้มใบหน้าให้ต่างฝ่ายต่างมองเห็นกันผ่านผ้าบางๆ ของพัด นี่คือเสน่ห์อย่างหนึ่งของพัดกลม
กลับมาที่ธรรมเนียมการใช้พัดปิดบังใบหน้าเจ้าสาวขณะทำพิธีแต่งงาน
ถ้าพูดถึงที่มาของการปิดบังใบหน้าเจ้าสาว มีการอ้างถึงเรื่องราวของฝูซีและหนี่วา ดังในหนังสือ "ตู๋อี้จื้อ"《独异志》ที่รวบรวมเกร็ดพงศาวดารและตำนานปรัมปราโดย หลี่หร่ง (李冗) สมัยราชวงศ์ถัง บันทึกไว้ว่า "เมื่อครั้งที่จักรวาลเปิดขึ้นครั้งแรก มีเพียงหนี่วาและพี่ชายสองพี่น้องอาศัยอยู่ที่เขาคุนหลุน บนโลกไม่มีมนุษย์อยู่เลย จึงตกลงเป็นสามีภรรยากัน แต่ด้วยความละอาย ทั้งสองจึงภาวนาต่อเขาคุนหลุนว่า ‘หากสวรรค์ยินยอมให้เราเป็นสามีภรรยา ก็ขอให้มีหมอกควันมาชุมนุม หากไม่ก็ขอให้หมอกควันกระจายไป' จากนั้นก็มีหมอกควันรวมตัวกันหนาแน่น ดังนั้นฝูซีจึงมัดหญ้าขึ้นมาเป็นพัด เพื่อปกปิดใบหน้าของหนี่วาไว้ จากนั้นมา เมื่อมีการแต่งงาน จึงใช้ผ้าคลุมผมแทนพัด ตามตำนานเรื่องนี้"
ในพิธีแต่งงาน หลังจากเจ้าบ่าวเจ้าสาวกราบไหว้ซึ่งกันและกันเสร็จแล้ว เจ้าสาวจึงจะเปิดพัดออกมา ขั้นตอนนี้นี่เองเรียกว่า 却扇 หรือเปิดพัด และถ้าหากเป็นการแต่งงานของบัณฑิต ยังต้องมีการแต่ง "กลอนเปิดพัด" (却扇诗) เพื่อแสดงความสามารถของเจ้าบ่าวอีกด้วย โดยหลังจากที่เจ้าสาวเปิดพัดออกแล้ว เจ้าบ่าวจะแต่งกลอนเพื่อชมความงามและแสดงความรู้สึกที่ได้เห็นใบหน้าของภรรยาตนเองเป็นครั้งแรกขึ้นเดี๋ยวนั้น ซึ่งกลอนเปิดพัดที่ใช้ภาษางดงามดีเด่นในประวัติศาสตร์หลายบทยังคงสืบทอดกันมาถึงปัจจุบัน
โดยเฉพาะในสมัยราชวงศ์ถัง ซึ่งเป็นยุคที่บทกวีซือรุ่งเรืองถึงขีดสุด กลอนเปิดพัดยิ่งเป็นความนิยมที่ขาดไม่ได้เลยตั้งแต่ชนชั้นสามัญไปจนถึงราชสำนัก ว่ากันว่าเมื่อถึงขั้นตอนที่เจ้าบ่าวเปิดผ้าคลุมหน้าเจ้าสาวออกแล้ว เจ้าสาวก็ยังไม่ยอมเปิดพัดออกมา จนกว่าเจ้าบ่าวจะสามารถแต่งกลอนได้ดีเป็นที่ถูกใจ นั่นล่ะ เจ้าสาวถึงจะยอมเปิดพัดให้ได้ยลโฉม
ทุกวันนี้เรายังคงเห็นพัดกลมได้ทั่วไปในประเทศจีน มีหลายรูปแบบ หลายลวดลาย เอาไว้ใช้พัดคลายร้อน ประดับตกแต่งบ้าน หรือเอามาถือคู่กับการแต่งกายย้อนยุคของสาวจีนสมัยนี้ก็เข้ากันได้ดี ใครสนใจก็ลองถามกันมาได้
ทิ้งท้ายที่ประโยค“什么时候，我也能为你却扇？”หากแปลตรงตัวก็คือ “แล้วเมื่อไร ข้าจะได้เปิดพัดให้เจ้าบ้าง” แต่ความหมายอันเป็นที่เข้าใจกันก็คือ “เมื่อไหร่ข้าจะได้แต่งงานกับเจ้า” นั่นเอง
团扇 พัดกลม (ภาพจาก http://www.nipic.com)
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
