“พระอาจารย์ฝรั่ง” กับคิงแห่งสยาม
แม้เวลาจะผ่านไปนานกว่า 150 ปีแล้ว แต่สตรีชาวอังกฤษผู้เป็นพระอาจารย์สอนภาษาอังกฤษให้กับเจ้านายน้อย ๆ แห่งราชสำนักสยาม ยังคงถูกกล่าวถึงอยู่เสมอในฐานะหญิงชาวตะวันตกผู้ได้มาสัมผัสวงในของอดีตกษัตริย์สยาม
ปี พ.ศ. 2405 แอนนา เลียวโนเวนส์ (Anna Leonowens) หญิงหม้ายชาวอังกฤษ ออกเดินทางจากสิงคโปร์พร้อมบุตรชายวัย 7 ขวบ มาถึงประเทศสยามเพื่อมาสอนภาษาอังกฤษในราชสำนัก ตามหนังสือเชิญของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4
เธอเป็นชาวอังกฤษที่เกิดในอินเดีย เป็นบุตรีของโทมัส เอ็ดเวิดส์ กับ แมรี แอนน์ กลาสคอตต์ บุตรสาวของนายทหารสัญญาบัตรชาวอังกฤษประจำกองพลทหารราบที่ 4 ในค่ายทหารเมืองบอมเบย์ เมื่ออายุได้ 18 ปี แต่งงานกับ โธมัส ลีออน โอเวนส์ เจ้าหน้าที่เสมียนชาวอังกฤษ มีบุตร 4 คน สองคนแรกเสียชีวิตแต่เล็ก คนที่ 3 เป็นหญิงชื่อเอวิส คนสุดท้องเป็นชายชื่อ หลุยส์
ต่อมาเธอย้ายตามสามีไปอยู่ที่เกาะปีนัง อาณานิคมอีกแห่งของอังกฤษ โดยประกอบอาชีพสอนภาษาอังกฤษ หลังจากสามีเสียชีวิต เธอย้ายไปอยู่สิงคโปร์ เปิดโรงเรียนเล็ก ๆ รับสอนหนังสือให้บรรดาลูกหลานนายทหาร
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 การติดต่อกับต่างชาติจากยุโรปมีมากขึ้น ทรงตระหนักว่าภาษาอังกฤษมีความสำคัญ ในปี พ.ศ.2394 ทรงมีรับสั่งให้พวกมิชชันนารีจัดหามิชชันนารีหญิงผลัดเปลี่ยนกันเข้าไปสอนภาษาอังกฤษให้ฝ่ายในสัปดาห์ละ 2 วัน
ดำเนินการไปได้ประมาณ 3 ปี ทรงมีพระราชดำริให้จัดหาครูสอนภาษาอังกฤษคนใหม่ เพื่อจัดการศึกษาแก่พระราชโอรสและพระราชธิดา วิลเลียม อดัมสัน ผู้จัดการบริษัทบอร์เนียวประจำสิงคโปร์ ได้แนะนำให้ทางกรุงเทพฯ ทราบว่ามีแหม่มสอนภาษาอังกฤษชื่อ แอนนา เลียวโนเวนส์ เหมาะมาทำหน้าที่นี้
เมื่อคุณครูคนใหม่มาถึง รัชกาลที่ 4 พระราชทานบ้านพักสร้างด้วยอิฐแบบฝรั่งให้อยู่นอกพระบรมมหาราชวัง และให้เงินเดือน ๆ ละ 100 เหรียญสิงคโปร์ โดยเธอจะต้องสอนภาษาอังกฤษ วิทยาศาสตร์เบื้องต้น วรรณคดีอังกฤษ ขนบธรรมเนียมอังกฤษ แต่ไม่ต้องสอนศาสนาคริสต์
แอนนาจัดการสอนแบ่งเป็นสองภาค ภาคเช้าสำหรับบรรดาพระราชโอรสและพระราชธิดา พระชนมายุระหว่าง 5-11 พรรษา ในจำนวนนี้มีนักเรียนพระนามว่า สมเด็จเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ด้วย ส่วนภาคบ่ายจัดการสอนแก่บรรดาเจ้าจอม หม่อมห้าม
นอกจากทำหน้าที่เป็นครูสอนหนังสือของเจ้านายทุกพระองค์ในราชสำนักแล้ว เธอยังช่วยงานเกี่ยวกับหนังสือราชการที่ต้องโต้ตอบระหว่างสยามกับต่างประเทศด้วย
ส่วนบุตรชายวัย 7 ขวบที่ติดตามมาด้วย (บุตรสาวส่งไปเรียนหนังสือที่อังกฤษ) กลายเพื่อนเล่นของบรรดาลูกท่านหลานเธอในวัง และเป็นที่รักใคร่เอ็นดีของขุนนางผู้ใหญ่ด้วย
แอนนารับราชการในราชสำนักสยามเป็นเวลา 4 ปี 6 เดือน ก็กราบถวายบังคมลาออกจากหน้าที่เนื่องจากมีปัญหาด้านสุขภาพ เธอเดินทางออกจากสยามในวันที่ 5 กรกฎาคม ปี พ.ศ. 2410 หนึ่งปีก่อนที่รัชกาลที่ 4 จะเสด็จสวรรคต แล้วไม่ได้กลับมาเยือนสยามอีกเลย
ในวัย 36 ปี เธอออกจากกรุงเทพฯ เดินทางไปสหรัฐอเมริกา ใช้ชีวิตอยู่ที่นิวยอร์ค 11 ปี เขียนบทความและสารคดีเล่าประสบการณ์ในสยามลงนิตยสาร Atlantic Monthly ต่อมามีการรวมตีพิมพ์เป็นหนังสือเล่มเกี่ยวกับชีวิตแอนนาในราชสำนักสยาม 2 เล่ม ได้แก่ The English Governess at the Siamese Court ตีพิมพ์ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2413 และอีกเล่มคือ The Romance of the Harem
หนังสือทั้งสองเล่มทำให้เกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่างมาก ในประเด็นที่สตรีชาวยุโรปมีอิทธิพลต่อราชสำนักสยาม เนื่องจากเนื้อหาบางส่วนกล่าวว่าเธอมีส่วนในการชี้แนะนโยบายหลายอย่าง โดยเฉพาะเรื่องเกี่ยวกับทาสและสิทธิสตรี ซึ่งมีนักวิชาการบางส่วนเห็นว่าเธอไม่ได้มีบทบาทอะไรมากไปกว่าครูสอนภาษาอังกฤษ แต่บางส่วนเห็นว่าเธอเป็นสายลับของต่างชาติ และบางคนกล่าวหาเธอว่าโกหก หลอกลวง และดูหมิ่นพระเกียรติพระมหากษัตริย์สยาม
ในปี พ.ศ. 2487 มาร์การ์เร็ต ลอนดอน นักประพันธ์ชื่อดังของอังกฤษ นำเรื่องราวชีวิตของแอนนามาดัดแปลงเป็นนิยายชื่อว่า Anna and the King of Siam จนกลายเป็นหนังสือขายดี
ต่อมาปี พ.ศ. 2494 มีการนำนิยาย Anna and the King of Siam มาดัดแปลงเป็นบทละครบรอดเวย์ เปิดแสดงครั้งแรกที่โรงละครเซนต์เจมส์ นิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา ในชื่อว่า The King and I นำแสดงโดย ยูล บรินเนอร์ รับบทเป็นคิงมงกุฏ ก็ได้รับความนิยมมาก มีการแสดงซ้ำถึง 1,246 รอบ และมีการนำไปแสดงที่โรงละครเวสต์เอนด์ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ในปี พ.ศ. 2496
ในปี พ.ศ. 2499 ยังถูกนำมาสร้างเป็นภาพยนตร์เรื่อง The King and I นำแสดงโดย ยูล บรินเนอร์ และ เดบอราห์ เคอร์ รับบทแอนนา ภาพยนตร์ประสบความสำเร็จอย่างมากได้รับรางวัลออสการ์มากถึง 5 สาขา
แต่ภาพยนตร์เรื่องนี้มีปัญหาการฉายในประเทศไทย แม้จะได้ทดลองฉายที่โรงภาพยนตร์เฉลิมเขตร์ และผ่านการพิจารณาจากแผนกพิจารณาภาพยนตร์กรมตำรวจ ต่อมาจอมพล ป. พิบูลสงคราม ออกคำสั่งระงับการฉาย เนื่องจากพิจารณาว่าเป็นเรื่องราวบิดเบือนทำให้เสื่อมเสียพระเกียรติ
ปี พ.ศ. 2542 ถูกนำกลับมาสร้างเป็นภาพยนตร์อีกครั้งในชื่อ Anna and the King โดยนักแสดงฮ่องกง โจวเหวินฟะ รับบทเป็นคิงมงกุฎ และโจดี ฟอสเตอร์ เป็นแอนนา ครั้งนี้ทีมงานสร้างขออนุญาตเข้ามาถ่ายทำในประเทศไทย แต่ไม่ได้รับอนุญาตจึงเปลี่ยนไปสร้างฉากถ่ายทำที่ประเทศมาเลเซีย และถูกห้ามฉายในประเทศไทยด้วยเหตุผลว่าภาพยนตร์มีเนื้อหาบางส่วนที่บิดเบือนประวัติศาสตร์
นอกจากนี้ยังมีการนำไปทำเป็นละครซีรีส์ฉายทางโทรทัศน์ ในปี พ.ศ. 2515 รวมทั้งภาพยนตร์แอนิเมชั่น ในปี พ.ศ. 2542 ด้วย
เรื่องราวชีวิตพระอาจารย์ฝรั่ง ไม่ว่าจะถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างไร แต่ในชีวิตจริงทั้งอาจารย์และศิษย์ต่างมีความรู้สึกผูกพันต่อกัน แม้จะมีโอกาสได้พบกันน้อยครั้ง แต่ก็แสดงออกถึงมิตรภาพอันยาวนาน
ปี พ.ศ. 2427 แอนนาได้เข้าเฝ้าพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ พระราชโอรสองค์ที่ 17 ของรัชกาลที่ 4 ขณะดำรงตำแหน่งเป็นราชทูตไทยประจำสหรัฐอเมริกา ซึ่งพระองค์ทรงเคยเรียนหนังสือกับพระอาจารย์ฝรั่งเมื่อครั้งทรงพระเยาว์ ในพระนามเดิมว่า “พระองค์เจ้ากฤษดาภินิหาร”
อ่านบทความต่อได้ที่ https://www.thestorythailand.com/31/07/2021/36079/
ติดสตอรี่ดี ๆ จาก The Story Thailand ได้ตามช่องทางเหล่านี้
website: www.thestorythailand.com
Facebook: facebook.com/TheStoryThailand
Twitter: twitter.com/TheStoryThai
Youtube: youtube.com/TheStoryThailand
Blockdit: blockdit.com/TheStoryThailand
#TheStoryThailand #เดอะสตอรี่ไทยแลนด์ #สตอรี่ดีๆ
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
