"วิมุตติญานทัศนะ"
"... เมื่อใดก็ตามที่เราอบรมวิปัสสนากรรมฐาน
แล้วเกิดการเห็นตามความเป็นจริงตรงนี้
การมองโลก มองทุกอย่างของเรามันจะเปลี่ยนไป
ทีพระพุทธองค์ตรัสว่า
รูปแตกดับประดุจต่อมน้ำ มันเป็นอย่างไร
มองมันอย่างไร มันก็ไม่เป็นต่อมน้ำสักทีนะ
มันก็เป็นเนื้อเป็นหนัง
ก็เรายังเห็นแบบสมมุติอยู่ไง
แต่พอเราอยู่ในวิปัสสนาญาน
รูปมันมีแต่สิ่งที่แตกดับ
แบบต่อมน้ำเลย ยุบยับ ยุบยับ
ไม่ว่าญานจะหยั่งลงในเนื้อ ในเอ็น ในกระดูก
ในส่วนในของกาย ส่วนใดของรูป
มันมีแต่สิ่งที่ยุบยับ ยุบยับ ยุบยับ
แตกดับ ประดุจต่อมน้ำทั้งหมด
เวทนาแตกดับประดุจฟองน้ำ
สัญญาแตกดับประดัจพยับแดด
มันมีแต่สิ่งที่แตกดับของรูปนาม ขันธ์ ๕
ลึกซึ้งไหม วิปัสสนาญาน
มันไม่ใช่ว่าเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป แค่นั้น
มันลึกซึ้งกว่านั้นมาก
ไม่งั้นถ้าเราแค่รู้สึกว่ามันเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป
เราพ้นทุกข์กันไปนานแล้ว
ไม่ติดแง็กกันอยู่แบบนี้หรอก
มันลึกซึ้งกว่านั้นมาก
วิปัสสนาญานจริง ๆ
ซึ่งพระพุทธองค์จัดไว้ใน
หลังจากเจริญอริยมรรคมีองค์แปดแล้ว
จึงเกิดสิ่งที่เรียกว่า "สัมมาญาน" ผล ขึ้นมา
คือการรู้เห็นตามความเป็นจริง
สิ่งนี้ประเสริฐอย่างไร ?
เพราะว่าเมื่อเห็นทุกอย่างตามความเป็นจริง
สภาวะมันจะเป็นประดุจหยดน้ำบนใบบัวเลย
รู้จักหยดน้ำบนใบบัวไหม ?
เวลาหยดน้ำ มันหยดลงใบบัวเป็นยังไง ?
มันกลิ้งออก
มันไม่มีการยึดติด
มันไม่ซึมซาบ
รูปนาม ขันธ์ ๕ ก็เช่นกัน
มันมีแต่การแยกธาตุ แยกขันธ์
แตกดับของใครของมัน
เหมือนน้ำกับน้ำมันที่มันไม่ระคนกัน
มันมีแต่สภาวะที่แตกดับของรูปนาม ขันธ์ ๕
ท่ามกลางความว่างของเนื้อธรรมชาติ
ในสภาวะของวิปัสสนาญานตรงนี้
มันไม่มีอุปาทาน
เพราะว่า แม้กระทั่งเมฆหมอกแห่งอวิชชา
มันก็หลุด เพิกออกไป
วิญญานขันธ์ก็แตกดับออกไป
จากปกติมันยังมีการยึดวิญญานขันธ์อยู่
เรายังรู้สึกว่าตัวรู้ เป็นตัวเราอยู่
ต่อให้เราท่องเป็นนกแก้วนกขุนทอง
ว่าจิตไม่ใช่เรา ไม่ใช่ของเรา
ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา
แต่เมื่ออาการยึดมันยังมีอยู่
มันก็ยังมีความเป็นตัวเราอยู่
ที่เราคิด มันเป็นสัญญา
มันไม่ใช่การรู้แจ้ง
จะรู้แจ้งได้มันต้องเกิดดวงตาเห็นธรรม
มันหลุดออกไปแตกดับต่อหน้าต่อตา
ที่เรียกว่าญานเห็นจิต
หลวงปู่ดุลย์ท่านบอกว่า
"จงทำญานให้เห็นจิต เหมือนดั่งตาเห็นรูป"
มันเห็นการแตกดับของวิญญานขันธ์แบบนั้น
มันเห็นด้วยญานในวิปัสสนาญาน
เหมือนสิ่งที่มันเล็ก เป็นอนุภาคอะไรต่าง ๆ
ที่ตามนุษย์มองไม่เห็น
แต่มีเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ที่ทำกล้องจุลทรรศน์
เข้าไปก็สามาถเห็นสิ่งที่เล็กที่สุดได้
เรื่องของญานมันลึกซึ้งกว่านั้นมาก
มันสามารถเห็นได้ แต่มันไม่ใช่เป็นนิมิต
มันเป็นเรื่องของการเห็น
หรือรู้สึกตามสภาวะตามความเป็นจริง
ซึ่งตรงนี้ มันต้องแยกให้ออก
ระหว่างการเห็นแบบจิตที่ยังเป็นสมมติอยู่
แต่เห็นแบบความเป็นทิพย์นะ
ความเป็นทิพย์ เค้าก็เห็นได้
แต่มันยังเห็นแบบสมมติอยู่
กับเห็นด้วยการรู้เห็นตามความเป็นจริง
ที่เรียกว่า ญานทัศนะ มันต่างกัน
แต่หลักง่าย ๆ เลย
การรู้เห็นด้วยญานทัศนะจะปราศจากการยึดติด
ไม่อะไรกับอะไรเลย
เห็นสักแต่ว่าเห็น
ได้ยินสักแต่ว่าได้ยิน
ทราบสักแต่ว่าทราบ
รู้สักแต่ว่ารู้
ในขณะที่ดำรงอยู่ในวิปัสสนาญาน
กระบวนการของปฏิจจสมุปบาท ยังมีดำเนินอยู่
แต่ว่ามันเพิกออกไปแล้ว ไม่ใช่เราแล้ว
มีจิตยังเกิดดับได้อยู่
วิญญานขันธ์ยังเกิดดับอยู่
แต่เมื่อใดที่สามารถสลัดคืนได้
เข้าสู่ความบริสุทธิ์ของธรรมชาติ
เมฆหมอกแห่งอวิชชา จะสลายตัวไป
ภาษาพระท่านเรียกว่า วิมุตติญานทัศนะ
การรู้เห็นการหลุดพ้น
ปกติเราต้องใช้วิญญานขันธ์ในการรับรู้ ใช่ไหม ?
จิตเกิดที่ตา เกิดการเห็น
เกิดที่หู เกิดการได้ยิน
เกิดที่จมูก เกิดการได้กลิ่น
เกิดที่ลิ้น เกิดการลิ้มรส
เกิดที่กาย เกิดการสัมผัสรับรู้ทางกายขึ้นมา
ต้องใช้วิญญานขันธ์เป็นเครื่องมือ
ในการรับรู้โลกใบนี้
แล้วถ้าวิญญานขันธ์มันดับไปล่ะ
แล้วจะเป็นยังไง ?
พิสูจน์ด้วยตัวเอง
มันจะเป็นยังไง
:
พระพุทธองค์จะพูดถึงสภาวะที่เรียกว่า
วิญญานขันธ์ตั้งอยู่ไม่ได้
ต้องสลายสิ่งนี้
เพราะว่ามันคือก้อนแห่งอัตตาตัวตน
สภาวะที่วิญญานขันธ์ตั้งอยู่ไม่ได้
ถึงจะเข้าถึงสิ่งที่เรียกว่า นิพพาน
ครั้งนึง มีพราหมณ์ได้ทูลถามว่านิพพานเป็นอย่างไร ?
มีที่อยู่ ที่ตั้งไหม ?
พระพุทธเจ้าอุปมาให้ฟังว่า
เปรียบเหมือนมีไฟอยู่ จุดไฟขึ้นมา
แล้วไฟมันดับ พรึ่บ ... เข้าใจไหม ?
โลกธาตุทั้งหมดมันก็คือ จิต นั่นแหละ
ก้อนอวิชชาทั้งก้อน มันคือตัว
ทุกอย่างเกิดที่ใจ แล้วก็จบที่ใจ
ถ้าจะดับ ที่เรียกว่าดับ นิพพาน
มันก็คือการดับสิ่งนี้แหละ ก้อนอวิชชา
สลายวิญญานขันธ์ทั้งหมด
ตัวตนมันอยู่ที่นั่นทั้งหมดเลย
มิติ ภพภูมิ มันอยู่ภายในจิตตรงนั้นทั้งหมดเลย
เมื่อสิ่งนี้ถูกสลายตัวไป
มันเหมือนไฟที่ดับปุ๊บ
จะเข้าถึงความบริสุทธิ์ของธรรมชาติ
โดยธรรมชาติเลย
เข้าถึงเนื้อของความบริสุทธิ์
เพราะฉะนั้น เราจะนิพพาน เอาอะไรไปได้บ้างไหม ?
ขนบ้าน เข้าไปได้ไหม ?
เดี๋ยวกลัวหิวข้าว
เอาทรัพย์สมบัติได้ไหม ?
แม้กระทั่ง บุญบาป ยังเอาไปไม่ได้เลย
สิ่งนี้เหนือบุญเหนือบาป
พ้นดี พ้นชั่ว
คือความบริสุทธิ์ของธรรมชาติ
ซึ่งมีอยู่แล้วตลอดกาล
ไม่ต้องไปสร้างสิ่งอะไรเพิ่ม
แต่จะเข้าถึงได้ ต้องสละออก
การสละออกก็ไม่ได้หมายความว่า
ต้องไปขายบ้าน ขายรถ
ไปนั่งเหมือนฤาษีชีเปลือยอยู่
อย่างนี้จะสละออกไหม ?
แต่จิตยังยึดอยู่ เป็นยังไง ?
มันสละที่ใจ
ก็คือต้องสามารถสลายอัตตาตัวตน สิ่งนี้ได้
จะทำได้ต้องอบรมสติปัฏฐาน 4
จนเกิดจิตตั้งมั่นก่อน
ต้องรวมมาเป็นตัวรู้ก่อน
จากจิตที่มันส่งออกเนี่ย
มันจะไปสลายได้ยังไงเล่า
พอจิตตั้งมั่นแล้ว เปลื้องจิตออกได้
เห็นการแตกดับของวิญญานขันธ์ได้
จึงจะสามารถเพิกออก สลัดคืนได้
แล้วจึงจะเข้าถึงความบริสุทธิ์ของธรรมชาติ
ภาษาพระท่านเรียกว่า วิมุตติญานทัศนะ
การรับรู้ในระดับโลกุตตระ
ไม่ต้องใช้วิญญานขันธ์
รู้สักแต่ว่ารู้
การรับรู้ตรงนี้
จะไม่มีการยึดติดกับสิ่งใด ๆ ทั้งสิ้น
สภาวะประดุจหยดน้ำบนใบบัว
แต่ผู้ที่ดับรอบเท่านั้น
ถึงจะอยู่กับสภาวะนี้ได้โดยสมบูรณ์
ที่พระพุทธองค์ได้ตรัสว่า
พระอรหันต์เท่านั้นที่เป็นผู้ที่มีสติโดยสมบูรณ์
อย่างเรา ๆ ก็อาจจะผลุบ ๆ โผล่ ๆ
แต่แน่นอนว่ามันผลุบมากกว่าโผล่แน่นอน
มันได้เข้าบ้าง หลุดบ้าง มันก็ยังดี ได้แตะ ๆ
แค่แตะครั้งหนึ่ง
มันเป็นความประเสริฐที่สุดเลย
เหมือนเราได้เข้าถึง สิ่งที่ไม่เคยเข้าถึง
แต่ถ้าเราได้มีโอกาสเข้าถึงสักครั้งหนึ่ง
มันมีทางสว่างแล้ว
เราจะรู้ร่องแล้ว
ว่าเราจะต้องดำเนินต่อไปอย่างไร
ความสำคัญของการเข้าถึงเนื้อธรรมที่บริสุทธิ์
มันจะมีร่อง
แม้เพียงเข้าถึง ได้แตะเพียงครั้งเดียว
ประเสริฐกว่าการใช้ชีวิตมากี่ภพชาติเลย
เทียบกันไม่ได้เลย
เพราะว่ามันจะมีร่องแล้ว
จากนั้นมันจะดำเนินไปสู่วิถีตรงนั้น
ที่พาฝึกในทุก ๆ วัน
ก็เพื่อเข้าถึงภาวะตรงนี้
แล้วค่อย ๆ ชำระกันไป
ท่านทั้งหลายว่ามันสำคัญไหม ?
นี่คือสิ่งที่สำคัญที่สุด
ที่พวกเราควรฝึก เพื่อเข้าถึงอยู่เนือง ๆ ... "
.
ธรรมบรรยาย โดย
พระมหาวรพรต กิตฺติวโร
ขอบคุณรูปภาพจาก : Unsplash
- 6
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
