Blockdit Logo (Mobile)
หนุ่มมาเก๊า
•
15 ธ.ค. 2021 เวลา 11:38 • ประวัติศาสตร์
[ตอนที่ 49] “ไอน์สไตน์” นามสกุลภาษาเยอรมันของคนเชื้อสายยิวที่ไม่ได้มีแต่เครือญาติของอัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ใช้...แล้วเกี่ยวอะไรกับ "ก้อนหิน"?
“ไอน์สไตน์” น่าจะเป็นหนึ่งในนามสกุลภาษาเยอรมันที่คนไทยคุ้นเคยมากที่สุด ตามนามสกุลของนักฟิสิกส์ทฤษฎีชื่อดัง “อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์” (Albert Einstein) ผู้นำเสนอทฤษฎีฟิสิกส์หลายอย่าง เช่น ทฤษฎีสัมพัทธภาพ และทฤษฎีอื่น ๆ ในกลศาสตร์ควอนตัม ซึ่งเรื่องสัมพัทธภาพและกลศาสตร์ควอนตัมเป็นรากฐานสำคัญของฟิสิกส์ยุคใหม่
หลักการทางฟิสิกส์อื่น ๆ ที่อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์เสนอ ยังมีเรื่องปรากฏการณ์โฟโตอิเล็กทริก (ปรากฏการณ์ที่อะตอมโลหะเสียอิเล็กตรอนออกมา เมื่อได้รับพลังงานจากคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (เช่น แสง)) ซึ่งเป็นผลงานที่ทำให้อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ได้รับรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ในปี ค.ศ.1921 ซึ่งปรากฏการณ์นี้ได้นำมาประยุกต์ใช้กับเทคโนโลยีเซนเซอร์รับภาพในกล้องถ่ายรูป
ผมขอแตะเนื้อหาทางวิทยาศาสตร์แต่เพียงเท่านี้ เรามาดูกันว่านามสกุล “ไอน์สไตน์” แปลว่าอะไร และมีความเป็นมาอย่างไรกันครับ
หน้าเว็บไซต์ www.einsteinwalk.com กล่าวถึงก้อนหินแถบสแกนดิเนเวียที่ถูกธารน้ำแข็งพัดพามายังยุโรปกลางในสมัยก่อนก่อนจะมีคนนำมันกลับไปยังสแกนดิเนเวียเมื่อปี ค.ศ.2015 แล้ว "Einstein" เกี่ยวกับก้อนหินอย่างไรกัน?
หากใครเคยเรียนภาษาเยอรมัน จะพอทราบว่านามสกุลไอน์สไตน์ ดูสอดคล้องกับคำภาษาเยอรมัน 2 คำ ได้แก่...
- ein “ไอน์” = หนึ่ง
- Stein “ชไตน์” = ก้อนหิน (คำนี้เป็นคำนามเพศชาย)
ผมลองใช้ Google translate แปลจากคำ a stone ในภาษาอังกฤษ ตรงกับ ein Stein ในภาษาเยอรมัน
ในเว็บบอร์ด Reddit ของต่างประเทศก็เคยมีคนเล่นมุกชื่อไอน์สไตน์กับก้อนหิน
แล้วนามสกุล “ไอน์สไตน์” แปลว่า “ก้อนหินหนึ่งก้อน” ตรง ๆ เลยหรือไม่?
ที่จริงแล้ว นามสกุล “ไอน์สไตน์” เป็นนามสกุลชาวเยอรมันเชื้อสายยิวที่ใช้คำตามชื่อสถานที่หรือภูมิประเทศ (Toponymic surname) เช่นเดียวกับหลายนามสกุลในยุโรปเช่น Churchill ที่มาจากคำภาษาอังกฤษเก่า Cyrice ที่หมายถึง “โบสถ์คริสต์” (Church) หรือนามสกุล Lewandowski ในโปแลนด์ที่มาจาก Lewandów ชื่อถนนและชื่อย่านในกรุงวอร์ซอ
ที่มาของคำที่เป็นนามสกุล “ไอน์สไตน์” คือคำว่า Einsteinen ที่ประกอบจากคำ ein, Stein และ -en แปลว่า “ล้อมรอบด้วยก้อนหิน” มาจากภาษาเยอรมันพื้นที่สูงสมัยกลาง (Middle High German) ซึ่งเป็นภาษาเยอรมันที่ใช้ในแถบพื้นที่สูงบริเวณสวิตเซอร์แลนด์ ออสเตรีย และทางใต้ของเยอรมนี ในช่วง ค.ศ.1050-1350
ความหมายที่ว่า “ล้อมรอบด้วยก้อนหิน” มาจากสถานการณ์ทางสังคมของยุโรปสมัยกลางที่ไม่ค่อยสงบสุขนัก ที่แม้แต่ชุมชนขนาดเล็กยังต้องมีกำแพงหินล้อมรอบเพื่อใช้ต้านทานการรุกรานจากภายนอก ส่วนอีกที่มาหนึ่งของนามสกุล Einstein คือที่มาจากคำ ein และ Stein เท่านั้น
1
นามสกุลไอน์สไตน์ใช้เป็นนามสกุลของชาวยิวอัชเคนาซิ (Ashkenazi Jews) กลุ่มชนเชื้อสายยิวในบริเวณยุโรปกลาง ช่วงท้ายคริสต์สหัสวรรษที่ 1 จนถึงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 20 ซึ่งในปัจจุบัน กลุ่มชนกลุ่มนี้ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในสหรัฐฯ และอิสราเอล
1
เนื่องจากนามสกุลไอน์สไตน์เป็นหนึ่งในนามสกุลของชาวยิวอัชเคนาชิ จึงมีชาวสหรัฐฯ เยอรมัน และอิสราเอลบางคนที่มีนามสกุลนี้ แม้ว่าจะไม่ได้เป็นญาติกับอัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ เช่น
1
- Arik Einstein นักร้องเพลงร็อกชาวอิสราเอล (ค.ศ.1939-2013)
- Edwin Einstein นักการเมืองชาวสหรัฐฯ และอดีตผู้แทนราษฎรนครนิวยอร์ก (ค.ศ.1842-1905)
- Siegfried Einstein นักเขียนชาวเยอรมันเชื้อสายยิว (ค.ศ.1919-1983)
นอกจากนี้ จากข้อมูลสำมะโนประชากรสหรัฐฯ ปี ค.ศ.2010 ระบุว่ามีชาวสหรัฐฯ ที่มีนามสกุลไอน์สไตน์อยู่จำนวน 659 คน
สุดท้ายนี้ หวังว่าเนื้อหาในบทความตอนนี้จะทำให้คนอ่านได้รู้ว่านามสกุล “ไอน์สไตน์” มีที่มา ความหมาย และกลุ่มประชากรที่ใช้นามสกุลนี้ว่าเป็นอย่างไร จะเห็นได้ว่าเป็นนามสกุลภาษาเยอรมันที่ใช้ในคนสหรัฐฯ เยอรมัน หรืออิสราเอล ที่มีเชื้อสายชาวยิวอัชเคนาซิที่เคยอาศัยอยู่ในยุโรปกลาง จึงไม่แปลกที่จะมีคนนามสกุลนี้แม้ว่าจะไม่ใช่ญาติของ “อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์” นักฟิสิกส์เชิงทฤษฎีที่มีชื่อเสียงคนหนึ่งครับ

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา