เพราะอะไรเราถึงรู้สึกว่า อาหารที่กินตอนเด็กอร่อยกว่าตอนเป็นผู้ใหญ่ ทั้งที่อาหารก็เป็นร้านเดิมสูตรเดิม ?
ก่อนจะตอบคำถามข้างต้น ขอชวนคิดว่า ความทรงจำ เกิดขึ้นมาได้อย่างไร
ในทางจิตวิทยาการเรียนรู้ มีการพูดเกี่ยวกับมุมมองของความทรงจำ แบ่งเป็นสองแนวคิดครับ
หนึ่งเชื่อว่า ความทรงจำ มีลักษณะเหมือน เทปบันทึก (record keeping theories) หรือเทียบง่าย ๆ คือ ฮาร์ดดิสก์ของคอมพิวเตอร์ ทำหน้าที่บันทึกข้อมูล เวลาจะนึกอะไร สมองก็จะพยายามค้นหาตำแหน่งของความทรงจำในฮาร์ดดิสก์ และดึงมาใช้ การลืม คือ การค้นหาความทรงจำนั้นไม่เจอ
อีกแนวคิดคือ ความทรงจำ ถูกประกอบร่างสร้างขึ้นมาใหม่ (constructionist theories) กล่าวคือ สมองเราสร้างความทรงจำขึ้นมาใหม่ จากสิ่งที่ประสบ ณ ปัจจุบัน ร่วมกับประสบการณ์ในอดีตและสิ่งแวดล้อม ทฤษฎีนี้เชื่อว่าสมองของมนุษย์ ไม่ได้ออกแบบมาเพื่อจดจำอดีตเป็นหลัก แต่จริง ๆ แล้วความทรงจำออกแบบมาเพื่อคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคต การลืม คือ การที่เราไม่สามารถเชื่อมโยงสิ่งที่ประสบในปัจจุบันและประสบการณ์ในอดีตที่เคยเกิดขึ้น
ปัจจุบัน ทฤษฎีแรก มีข้อถกเถียงและข้อโต้แย้งเยอะมาก ส่วนใหญ่แล้วเชื่อว่า ความทรงจำ เกิดจากการประกอบร่างสร้างใหม่เสียมากกว่าครับ
ขอยกตัวอย่าง เคยได้ยินข่าว หวยอลวนอลเวง ครูปรีชา กับลุงจรูญ ไหมครับ ครูปรีชาอ้างว่าทำล็อตเตอรี่รางวัลที่ 1 หล่นหาย และถูกลุงจรูญขโมยไป และมีพยานฝั่งครูปรีชาเป็นแม่ค้าในตลาดจำนวนมาก (สมมุติว่าไม่มีการเตี๊ยมหรือโกหก) ทำไมพยานแต่ละปากจึงพูดไม่ตรงกัน บอกสิ่งที่เกิดขึ้นจากความทรงจำไม่เหมือนกัน ถ้าเชื่อในทฤษฎีความทรงจำเป็นการบันทึกลงฮาร์ดดิสก์ มันน่าจะไม่ต่างกันไม่ใช่หรือ ซึ่งลักษณะเช่นนี้ บ่งว่าความทรงจำของแต่ละคนน่าจะเกิดจากการสร้างขึ้นมาใหม่
นอกจากนี้ยังมีการทดลองต่าง ๆ เกี่ยวกับความทรงจำสนับสนุนความคิดที่ว่า ความทรงจำเกิดจากการประกอบร่างสร้างใหม่มากกว่าการบันทึกข้อมูลลงฮาร์ดดิสก์
***กลับมาที่คำถามว่า เพราะอะไรเราถึงรู้สึกว่า อาหารที่กินตอนเด็กอร่อยกว่าตอนเป็นผู้ใหญ่ ทั้งที่ร้านเดิม สูตรเดิม
จากความเชื่อที่ว่า ความทรงจำเกิดจากการประกอบร่างสร้างใหม่ จากสิ่งที่ประสบ ณ ปัจจุบัน ร่วมกับประสบการณ์ในอดีตและสิ่งแวดล้อม ดังนั้นแล้ว ความทรงจำเรื่องความอร่อยในวัยเด็กนั้น ถูกสมองเราสร้างขึ้นมาใหม่ โดยเชื่อมโยงกับสถานการณ์ปัจจุบัน รวมทั้งสิ่งแวดล้อมและบริบทที่เกิดขึ้น ทำให้เราตีความความอร่อยไม่เหมือนในอดีต อาหารจากร้านเดิมสูตรเดิมจึงไม่อาจอร่อยเท่าเดิมครับ
ในทางตรงข้าม ถ้าเราเชื่อว่าสมองเราจดจำได้เหมือนคอมพิวเตอร์ จัดเก็บความทรงจำความอร่อยไว้ ความอร่อยของอาหารร้านเดิม สูตรเดิม ก็ไม่ควรต่างครับ
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
