“พ้นจากบ่วงของวัฏฏะโดยสิ้นเชิงได้อย่างไร ? ”
“ … ทุกสภาวธรรมที่เข้าถึง ไม่ว่าจะละเอียดลึกซึ้งซักเพียงใดก็ตาม เข้าถึงได้ต้องถอยออกมาได้
เมื่อไหร่ก็ตามที่จิตเราละเอียดมาก เข้าแล้วมันไม่ออกมา มันค้างอยู่อย่างนั้น เช่น มันว่างมันก็ว่างอยู่ตลอดเวลาอยู่อย่างนั้น ถอยออกมาไม่ได้ ให้รู้เลยว่านั่นติดกับดักของวัฏฏะแล้ว
มันคือ กับดัก กิเลสอย่างละเอียดของวัฏฏะนั่นเอง มันไม่เป็นสัจธรรม
สัจธรรมในวัฏสงสาร ก็คือ กฏของไตรลักษณ์
เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป
ทุกสภาวธรรมเข้าถึงแล้วต้องออกออกมาได้
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ขนาดพระนิพพานอันเป็นบรมธรรม พระองค์ยังไม่ยึดมั่นถือมั่นเลย จะกล่าวไปใยถึงสิ่งที่ไม่ใช่ธรรมเล่า
พระองค์เป็นแบบอย่างเลย เพราะว่าถ้าเข้าถึงสภาวะที่มันพ้นออกไปโดยสิ้นเชิงแล้ว ตั้งแต่ระดับพระอรหันต์ ระดับพระพุทธเจ้า ที่เข้าถึงจุดที่พ้นโดยสิ้นเชิงแล้วนั้น จุดนั้นจะเป็นจุดตัดสินใจ
ถ้าจางคลายหมดจดไม่กลับมาอีก ก็จะกลายเป็นคืนสู่ธรรมชาติไปเลย จะไม่มีทางกลับมาได้อีก เรียกว่า “อนุปาทาปรินิพพาน” ดับไม่มีส่วนเหลือ จะไม่สามารถมีชีวิตอยู่ได้เลย
พระอรหันต์ทุก ๆ พระองค์ที่ถึงจุดสภาวะนี้ จะต้องถึงจุดตัดสินใจว่า จะจางคลายโดยสิ้นเชิงไหม หรือว่าจะกลับมา
ถ้าจางคลายโดยสิ้นเชิงไม่กลับมา ก็ “อนุปาทาปรินิพพาน” ดับไม่มีส่วนเหลือ พ้นออกไปเลย เมื่อพ้นแบบนั้นจะไม่สามารถกลับมาได้อีกแล้ว เรียกว่าข้ามฝั่งโดยสิ้นเชิงนั่นเอง แต่ถ้ากลับมา ก็จะถอยกลับมา
พระพุทธเจ้าทุก ๆ พระองค์ พระปัจเจกพระพุทธเจ้าทุก ๆ พระองค์ พระอรหันต์ทุก ๆ พระองค์ ต้องถอยกลับมา จึงเรียกว่า “อุปาทาปรินิพพาน” ยังมีส่วนเหลืออยู่
เข้าแล้วขนาดเป็นบรมธรรม ยังถอยออกมาทีเดียว พระองค์แสดงแบบอย่างให้เห็นแล้ว แม้กระทั่งก่อนที่พระองค์จะเสด็จดับขันธปรินิพพาน พระองค์ก็เดินจิตเป็นสภาวะวาระสุดท้ายเลย ตั้งแต่ปฐมฌาน ถ้าไม่ถอยออกมาจะเข้าปฐมฌานได้ไหมล่ะ ?
ปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน จตุตฌาน อากาสานัญจายตนะ วิญญาณัญจายตนะ อากิญจัญญายตนะ เนวสัญญานาสัญญายตนะ และเข้าถึงสัญญาเวทยิตนิโรธ
จากนั้นพระองค์ก็ถอยกลับมา เนวสัญญานาสัญญายตนะ อากิญจัญญายตนะ วิญญาณัญจายตนะ อากาสานัญจายตนะ จตุตฌาน ตติยฌาน ทุติยฌาน ปฐมฌาน
จากนั้นพระองค์ก็ดับวางขันธ์ ตั้งแต่ชั้นหยาบลงไป เข้าถึงทุติยฌานก็ดับส่วนที่เหลือลงไป ตติยฌานก็ดับรอบส่วนที่เหลือลงไป จตุตฌาน ดับไม่มีส่วนเหลือเลย
หมดจดโดยสิ้นเชิง จางคลายโดยสนิทนั่นเอง “อนุปาทาปรินิพพาน” ดับไม่มีส่วนเหลือ คืนสู่ความเป็นธรรมชาติ พ้นออกไปโดยสิ้นเชิง
เพราะฉะนั้นสภาวะที่เรียกว่า ไม่มีไป - ไม่มีมา ไม่มีเข้า - ไม่มีออก มันไม่ใช่สภาวธรรม แต่มันคือปลายทาง
เหมือนเราเข้ามแล้วข้ามไปเลย จะไม่มีทางย้อนกลับมาได้อีก จะถึงตรงนั้นต้องอนุปาทาปรินิพพานเท่านั้น วางขันธ์หมดจด จะไม่กลับมาอีกเลย
แต่ถ้าเป็นระหว่างยังทรงธาตุขันธ์อยู่ จะมีเข้ามีออก มีเดินสภาวธรรม จะไม่สามารถไปถึงจุดอนุปาทาได้ ที่เรียกว่านั่นคือเนื้อธรรมชาติดั้งเดิม ที่อยู่พ้นออกไป
เพราะฉะนั้นให้เข้าใจสิ่งที่เป็นสัจธรรม ทุกสภาวธรรมไม่ว่าจะละเอียดแค่ไหน เข้าแล้วต้องถอยออกมาได้
ถ้าจิตมันว่างแล้วมันว่างตลอดน่ะ แล้วเราหลงเข้าใจว่าเราบรรลุธรรมแล้ว ให้รู้เลยนั่นแหละกับดักของวัฏฏะ
สมัยก่อน ลูกศิษย์จิตว่างสว่างกันหลายคนเลย
ตรวจสภาวะกันจริง ๆ ก็มิติส่วนตัวทั้งนั้นแหละ
เคยเข้าถึงได้จริง จากนั้นมันติดใจ
พอติดใจปุ๊บ จิตจำสภาวะ
พอจิตจำสภาวะปุ๊บ สร้างมิติส่วนตัวขึ้นมา
แล้วมันก็ติดอยู่อย่างนั้นล่ะ
เจอโยมคนหนึ่ง โห ว่างสว่างมา 30 กว่าปี มีความสุขมาก ตรวจสภาวะจริง ๆ มิติส่วนตัว เสียเวลาไปเปล่า 30 ปี
ฉะนั้นการที่เราจะพ้นจากกับดักในวัฏสงสารทั้งปวง นั่นคือหัวใจของพระพุทธศาสนา “ธรรมทั้งปวง ใคร ๆ ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น”
การไม่ติดข้องต่อสิ่งใด ๆ ทั้งปวง ทั้งวัฏฏะและวิวัฏฏะเลย จึงจะเข้าถึงความเป็นกลางที่แท้จริงได้
พระองค์เป็นแบบอย่างแล้วว่าเข้าแล้วต้องถอยได้ การฝึกเดินสภาวะเป็นกุศโลลบายที่จะทำให้ไม่ติดข้องต่อสภาวธรรมใดสภาวธรรมหนึ่ง
ให้เข้าใจตราบใดที่ยังมีกายเนื้ออยู่ในวัฏฏะ มันไม่พ้นจากสัจธรรมที่เรียกว่า อริยสัจ 4 หรอก ทุกข์หรือไตรลักษณ์ก็ตาม เกิดขึ้น ต้งอยู่ ดับไป
มันจะเข้าถึงสภาวธรรม มันเป็นธรรมดา เราเข้าถึงความบริสุทธิ์ เราก็ไม่อยากที่จะถอยออกมา แต่มันผิดสัจธรรมไง
เมื่อมันผิดสัจธรรม ผิดกฏไตรลักษณ์ มันก็คือสิ่งที่เรียกว่ามายา คือกับดักของวัฏฏะนั่นเอง
ให้รู้เท่าทันกิเลสละเอียดตรงนั้น
การเดินสภาวะ มันคือวิธีการที่จะทำให้เราไม่ติดข้องต่อสภาวธรรมใด ๆ ทั้งปวง
ไม่งั้นวาระสุดท้ายก่อนจะดับขันธปรินิพพาน พระองค์ไม่เดินสภาวะไว้เป็นแบบอย่าง ทิ้งไว้ให้เป็นมรดกของโลกหรอก พระองค์ก็ว่างแล้วก็ว่างไปเลยสิ มันไม่ได้เป็นแบบนั้น
“สุญญตวิหาร” มันเป็นผลจากการที่เข้าแล้วออก เข้าแล้วออก ๆ ข้ามไปแล้วถอยกลับมา ข้ามไปแล้วถอยกลับ จนมันเกิดสภาวะที่เรียกว่าอยู่ได้ทั้งสองฝั่ง
สุญญตวิหาร เปรียบเหมือนธรณีประตู ข้ามไปวิวัฏฏะแล้วถอยกลับมา แล้วอยู่ที่ธรณีประตู สัมผัสได้ทั้งฝั่งความบริสุทธิ์ แล้วก็ฝั่งที่เป็นทุกข์คือวัฏสงสาร
ไม่ใช่สิ่งที่กำหนดได้ มันเป็นผลจากการที่เดินตามมรรค ชำระตน รู้แจ้งอริยสัจ 4 แทงตลอด ๆ เข้าแล้วออก ๆๆๆ จนชำนาญ แล้วดำรงอยู่ได้ที่เรียกว่า “สุญญตวิหาร” จะสามารถอยู่ได้ทั้งสองฝั่งเลย
แต่ให้เข้าใจ การที่อยู่ทั้ง 2 ฝั่ง มันไม่ใช่พ้นออกไป มันคือการที่เราอยู่ที่ธรณีประตู คือรับรู้ได้ทั้งฝั่งของทุกข์ และฝั่งที่เป็นวิวัฏฏะนั่นเอง
เพราะฉะนั้นอย่าทิ้งหัวใจของพระพุทธศาสนา คือความไม่ยึดมั่นถือมั่น การไม่ติดข้องต่อสิ่งใด ๆ ทั้งปวง ทั้งวัฏฏะและวิวัฏฏะ ท่านทั้งหลายจึงจะพ้นจากบ่วงของวัฏฏะ โดยสิ้นเชิงได้ … “
.
ธรรมบรรยาย
โดย พระมหาวรพรต กิตฺติวโร
Photo by : Unsplash
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
