บูชา (2021) – ศรัทธาหน้าตาประมาณไหน
โดยส่วนตัวไม่ได้เป็นคนยึดถือหรือยึดมั่นในความเชื่อศรัทธาอะไรเสียเท่าไหร่ นอกเหนือจากการที่จะพยายามไม่ไปเบียดเบียนผู้อื่น กระนั้นเอง แม้ส่วนตัวจะมีแรงปรารถนาหรือความต้องการก็ตาม แต่ก็ไม่เคยที่จะทำในสิ่งอื่น นอกเหนือจากขวนขวายด้วยตัวเอง หลายครั้งที่เรามักจะเห็นหมู่คน ที่รวมตัวในพิธีกรรมที่ทำให้เห็นกระแสสายธารของความศรัทธาในสถานที่ต่าง ๆ เพื่อร้องขอในสิ่งที่พวกเขาต้องการ และนั่นก็เป็นประเด็นหลักในผลงานภาพยนตร์สารคดีเรื่องล่าสุดของ อุรุพงศ์ รักษาสัตย์ อย่าง บูชา
บูชา เป็นสารคดีที่พาเราไปชมพิธีกรรมทางศาสนา ของผู้คนที่ต่างหลั่งใหลไปสักการะบูชาในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ต่าง ๆ เราจึงได้เห็นพิธีกรรมต่าง ๆ ที่กลายพันธ์ไปตามแต่ละภูมิภาค ในบางพื้นที่ก็เป็นงานบุญที่ดูรื่นเริง บางพื้นที่ก็กลายพันธ์ไปเป็นวัฒนธรรมที่น่าตื่นตา บางพื้นที่ก็กลายพันธ์ไปเป็นประเพณี หรือในบางที่มันก็กลายเป็นธุรกิจเชิงพาณิชย์เบ็ดเสร็จ
นี่เป็นหนึ่งในสารคดีที่ทำให้เราหวนนึกถึงงานแบบ Koyaanisqatsi ของกอดฟรีย์ เรจจิโอ ที่เรื่องนั้นนำเอาฟุตเทจที่พูดถึงความก้าวหน้าของวัฒนธรรมมนุษย์ในช่วงโลกาภิวัฒน์ มาเคล้าเข้ากับดนตรีประกอบของฟิลลิป กลาส ได้อย่างยิ่งใหญ่ โดยไร้ซึ่งการชักจูงหรือชักนำด้วยบทพูดใด ๆ ปล่อยให้คนดูตีความเอง
ซึ่งสารคดี บูชา ก็ดูละม้ายคล้ายอย่างนั้น เพียงแต่มันพาเราเข้าไปสำรวจเหตุการณ์เหล่านั้นอย่างใกล้ชิด เสมือนได้เข้าไปอยู่ในเหตุการณ์นั้นด้วยตัวเอง ผ่านการไล่เรียงฟุตเทจของพิธีกรรมทางศาสนาต่าง ๆ ในประเทศไทย ตลอดระยะเวลา 109 นาที โดยที่มีการปรุงแต่งด้วยกรรมวิธีทางด้านภาพและเสียงเท่านั้น
แท้จริง สารคดีเรื่องนี้ทำหน้าที่ไม่ต่างจากพาคนดูเข้าไปอยู่วงใน และร่วมสังเกตความศรัทธาทางศาสนา ผ่านพิธีกรรมต่าง ๆ ในประเทศไทย ซึ่งก็แตกต่างไปในแต่ละวัฒนธรรมในพื้นที่นั้น ๆ บ้างก็เป็นสิ่งที่ไม่เคยเห็น บ้างก็เป็นสิ่งที่เราเคยคุ้นตาจากภาพข่าวช่วงเย็น ขณะที่ช่วงแรกมันทำให้เราได้เห็น กระแสของความศรัทธาของผู้คน ที่หลั่งใหลเข้าไปร่วมในพิธีกรรมสักการะบูชา ก่อนที่เราจะเห็นซึ่งความนัยแฝงในพิธีกรรมเหล่านั้น ทั้งการขอวอนถึงความร่ำรวย และมันเริ่มกลายเป็นสิ่งที่น่าฉงน พิลึกพิลั่น และน่าหวาดหวั่น
ความเอกอุของสารคดี คือลำดับพิธีกรรมบูชาในรูปแบบต่าง ๆ ทั้งเริ่มต้นด้วยการกราบไหว้บูชา ที่แทรกมาด้วยธุรกิจเชิงพุทธพาณิชย์ กับธารของเหล่าผู้คนที่ต่างแหแหนเข้าไป เพื่อร้องขอในสิ่งที่พวกเขาคาดหวังหรือต้องการ แม้กระทั่งการขอซึ่งในสิ่งที่อาจไม่ก่อให้เกิดประโยชน์โดยพลัน อย่างเช่น เสมหะจากพระอาจารย์เกจิ
จนไปถึงพิธีกรรมแบบแห่นาคโหด ที่เผยให้เห็นพิธีกรรมที่กลายพันธ์ไปเป็นวัฒนธรรมอย่างการเต้นรำ หรือกลายเป็นเทศกาลรื่นเริงน่าหฤหรรษ์แบบ บุญบั้งไฟ หรือกลายมาเป็นพิธีกรรมทรมานตัวเองแบบ เทศกาลกินผักที่จังหวัดภูเก็ต ที่กลายเป็นภาพที่น่าพรั่นพรึงที่สุดของสารคดีไปโดยปริยาย
กระนั้นเอง ในภาพสารคดีที่ทำให้เราได้เห็นพิธีกรรมสักการะบูชาในหลากหลายพื้นที่ภูมิภาค ก็ตัดสลับด้วยภาพของพระรูปหนึ่งที่ตัดสินใจเดินทางขึ้นเขา โดยมีบริวารจำนวนหนึ่งแบกหามแคร่ขึ้นเขาอย่างทุลักทุเล กลับกลายเป็นภาพสะท้อนสื่อถึงความศรัทธาในอีกรูปแบบ และสะท้อนต่อพิธีกรรมทั้งหลายแหล่ในเรื่องได้อย่างคมคายและเฉียบขาด และมันก็ก่อร่างกลายเป็นคำถามภายในจิตใจว่า ศรัทธาที่เราควรมีนั้น มันควรมีรูปร่างหรือรูปลักษณ์ประมาณไหน?
สรุปแล้ว บูชา คือสารคดีที่พาเราไปสังเกตและสำรวจอีกรูปแบบนึงของศรัทธาทางศาสนา ผ่านพิธีกรรมต่าง ๆ ในประเทศไทย ที่กลายพันธ์ไปตามแต่ละภูมิภาค กลายเป็นวัฒนธรรม ประเพณี หรือธุรกิจเชิงพาณิชย์ ร้อยเรียงปรุงแต่งผ่านภาพและเสียงโดยไม่ชักจูง แต่ผลคือความตระการตาในประสบการณ์การรับชม และมันคือผลงานที่ชวนตั้งคำถามถึงศรัทธาที่เรายึดถือ ว่าการกระทำเหล่านั้นคือความเชื่อหรือความงมงาย
4 / 5
บูชา - Worship (2021)
Directed by Uruphong Raksasad
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
