อารมณ์มีเหตุ
การเกิดขึ้นของอารมณ์นั้นมีเหตุผลเสมอ การระเบิดอารมณ์เกิดจากที่เราถูกกระตุ้นให้เกิดอารมณ์เดิมซ้ำๆแต่อารมณ์นั้นยังไม่สามารถจัดการกับสิ่งกระตุ้นได้ จนเกิดการปลดปล่อยอารมณ์นั้นที่มากขึ้นกว่าเดิม จนถึงจุดที่พวกเราเรียกมันว่าระเบิด
แต่จริงๆการระเบิดไม่ได้ทำให้อารมณ์หายไป มันก็ยังขึ้นอยู่กับสถานการณ์อยู่ดี หากมีการกระตุ้นเกิดขึ้นอีกครั้งในช่วงเวลาสั้นๆ อารมณ์ที่รุนแรงก็พร้อมออกมาจัดการกับสถานการณ์ทันที่ ผมเดาว่าเพราะสมองคงเรียนรู้ว่า อารมณ์นั้นๆเพียงเล็กน้อยไม่สามารถจัดการกับสถานการณ์ได้ มันเลยเลือกใช้อารมณ์นั้นๆในปริมาณมากไปเลย
ตัวอย่างสมมติเช่น เราโกรธแม่ที่บ่นเรา แต่แม่ยังคงบ่นเราไม่หยุด เรายิ่งโกรธมากขึ้น จนเกิดการระเบิกออกมา หลังจากนั้นสถานการณ์สงบลง(อาจจะด่ากันแล้วแยกย้าย) แต่แม่ก็ดันยังคงบ่นเราจากด้านหลังให้เราได้ยินเสียงบ่นเบาๆอยู่ การระเบิดจึงเกิดขึ้นอีกครั้งโดยไม่ต้องรอเวลาเหมือนตอนแรก แต่เราหันหลังกลับไปแล้วระเบิดเลย
การเกิดขึ้นของอารมณ์ทำให้เกิดอีกอย่างขึ้นคือ ความทรงจำหดแคบ(memory narrowing) มันคือการที่ความทรงจำของเราถูกทำให้เด่นชัดขึ้นในบางส่วน -ซึ่งส่วนตัวคิดว่าจะเป็นเรื่องที่สัมพันธ์กับอารมณ์นั้นๆ และความทรงจำบางส่วนจะถูกทำให้เลือนลาง เช่นจากเหตุการณ์ด้านบน เราอาจจะทำเรื่องที่แม่บ่นได้เป็นอย่างดี แต่กลับจะจำสภาพแวดล้อมแทบไม่ได้เลย หรือเราอาจจำได้เพียงแค่ลักษณะคำที่เราพูดใส่กัน ลักษณะของแม่ แต่จะจำเรื่องต้นเหตุที่ทำให้เกิดการบ่นนั้นขึ้นไม่ได้ หรือจะให้พูดง่ายๆก็คือ เราจำได้บางส่วนของเหตุการณ์นั้นเอง
ผมเดาว่าการเกิด ความทรงจำแคบลง อารมณ์ในตอนนั้นน่าจะเกี่ยวข้องกับสิ่งที่เราจำได้เด่นๆ เพราะ ผมคิดว่า อารมณ์เกิดขึ้นเพื่อช่วยเรา ดังนั้น มันน่าจะมีประโยชน์หากเราจะจำสิ่งที่เป็นตัวกระตุ้นอารมณ์นั้นๆของเราได้ ในอนาคตเราจะได้ป้องกันหรือตอบสนองได้ไวขึ้น เพราะเราไม่อาจจำทุกอย่างได้ และสิ่งที่เราจำได้มักเป็นเรื่องที่สมองมองว่าสำคัญ แปลว่าหากผมลองมองย้อนกลับ ผมอาจจะเดาอารมณ์ของตนเองได้จากการถามตัวเองว่าจำอะไรได้ในเหตุการณ์นั้น
การมองย้อนกลับไปยังสถานการณ์และใช้สถานการณ์ให้พาเราย้อนไปยังอารมณ์น่าจะมีประโยชน์ในแง่ของการทำความเข้าใจตัวเองมากขึ้นว่า จริงๆวันนั้น เรากำลังรู้สึกอะไรกันแน่ และอาจจะช่วยให้ผมเลือก "จำ"สิ่งที่อยากจำจากเหตุการณ์ต่างๆได้ ด้วยการ set อารมณ์ไว้ล่วงหน้า
ผมเดาว่า การเกิดความทรงจำแคบลงยังอธิบายว่า ทำไมเวลาเกิดอารมณ์ด้านลบเราถึงนึกย้อนหาความทรงจำด้านบวกได้ยาก น่าจะเพราะความทรงจำก็คือประสบการณ์ของเรา และประสบการณ์ถูกสร้างขึ้นเพื่อให้เราตอบสนองกับปัญหาที่เกิดขึ้นได้ทันท่วงที ดังนั้น สิ่งที่น่าจะช่วยให้เราตอบสนองได้ทันท่วงที ก็น่าจะเป็นความทรงจำเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่คล้ายๆกันในอดีต มันน่าจะขุดเอาวิธีการที่เราใช้แล้วสามารถทำให้อารมณ์นั้นของเราหายไปได้(อารมณ์หายไปเพราะมันทำหน้าที่มันเสร็จละ) และบังเอิญว่า วิธีดังกล่าวอาจจะไม่เป็นแง่บวกสักเท่าไหร่
ผมเดาว่า ความทรงจำของเราน่าจะจับตัวกันเป็นกลุ่มๆดังนั้นเวลาความทรงจำด้านลบอันนึงตื่นขึ้น มันก็จะปลุกความทรงจำลบๆรอบข้างขึ้นมาด้วย เหมือนกับที่เรานึกเรื่องที่มันเกี่ยวข้องกันขึ้นมาได้เเบบรัวๆเช่น พูดถึงปลาขึ้นมา เราอาจะนึกย้อยไปหาวัยเด็กแล้วเล่าไหลไปเรื่อยๆ ความทรงจำนึกกระตุ้นอีกความทรงจำนึงเป็นลูกโซ่ เราเลยมักบอกว่าความคิดแง่ลบมัน snowball ได้ คือมันค่อยๆไหลไปเรื่อยๆและใหญ่ขึ้นเป็นก้อนความคิดลบขนาดมหึมา
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
