พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว : เจ้านายรัตนโกสินทร์รุ่นแรกที่เปิดรับอารยธรรมตะวันตก
ในครึ่งหลังของศตวรรษที่ 19 สยามได้เปลี่ยนแปลงจากรัฐจารีตแบบโบราณสู่รัฐที่มาความเป็นตะวันตกมากขึน ภายใต้การปกครองของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอนู่หัว (เจ้าฟ้ามงกุฎ) และพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว (เจ้าฟ้าจุฑามณี)
พระที่นั่งอิศเรศราชานุสรณ์ ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
หากพระจอมเกล้าเป็นนักปราชญ์ที่ศึกษาวิทยาการต่างประเทศผ่านการแลกเปลี่ยนบทสนทนากับบาทหลวงปาลเลอกัวซ์หรือรับหนังสือพิมพ์จากสิงคโปร์ในช่วงที่พระองค์ครองเพศบรรพชิต พระปิ่นเกล้าเป็นเจ้านายที่ศึกษาวิทยาการต่างประเทศจากมิชชันนารีชาวอเมริกันและนำมาปฏิบัติด้วยพระองค์เอง
พระปิ่นเกล้าเริ่มต้นการศึกษาภาษาอังกฤษ แล้วต่อยอดเป็นการศึกษาเรื่องปืนใหญ่ การต่อเรือ และเครื่องยนต์กลไกต่างๆ จนสามารถแปลตำราหล่อปืนใหญ่เป็นภาษาไทย และต่อเรือกลไฟอาสาวดีรส (Sherry Wine) และเรือยงยศอโยชฌิยา (Impregnable) ใช้ในราชการกองทัพเรือ
เรือยงยศอโยชฌิยา ภาพจาก https://siamnavy.blogspot.com/2009/08/4.html
นอกจากวิทยาการจากชาติตะวันตกแล้ว พระองค์ยังทรงสนพระทัยในการสร้างอาคารและการแต่งพระองค์ในแบบตะวันตกอีกด้วย
ตำหนักเก๋งสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว หรือ “เก๋งพระปิ่น” ในพระราชวังเดิม เป็นอาคารทรงตะวันตกหลังแรกในประเทศหรือที่เรียกกันในสมัยนั้นว่าเป็น “ตึกแบบอเมริกัน” โดยมีต้นแบบมาจากบังกะโลของมิชชันนารี หรือตามภาพวาดของศิลปินฝรั่งในยุคนั้น ผ่านการออกแบบและก่อสร้างโดยช่างชาวจีนที่ไม่เคยผ่านงานก่อสร้างอาคารแบบตะวันตก แต่มีความคุ้นเคยการสร้างอาคารตามแบบจีน ส่วนภายในตกแต่งบ้านด้วยข้าวของเครื่องใช้และหนังสือจากชาวตะวันตก
เก๋งพระปิ่น ภาพจาก https://www.wangdermpalace.org/Ancient%20Sites_th.html
เมื่อพระองค์ย้ายที่ประทับจากพระราชวังเดิมเป็นพระราชวังบวรสถานมงคล พระองค์โปรดเกล้าฯให้ทรงสร้างพระที่นั่งในลักษณะเดียวกันกับเก๋งพระปิ่น เพิ่มเติมด้วยรูปหล่อครึ่งตัวของ 4 จักรพรรดิและจักรพรรดินีที่สำคัญของยุโรปในช่วงเวลานั้น (จักรพรรดินโปเลียนที่ 1,ซาร์นิโคลัสที่ 1, จักรพรรดินีวิคตอเรีย และจักรพรรดินโปเลียนที่ 3 )
4 จักรพรรดิและจักรพรรดินีในหัวมุมห้แองพระป้ายในพระที่นั่งอิศเรศราชานุสรณ์ (ตามเข็มนาฬิกา - นโปเลียนที่ 1, นิโคลัสที่ 1, วิคตอเรีย และนโปเลียนที่ 3)
และภาพวาดจอร์จ วอชิงตัน ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกาคนแรกโดยเรมบรันดท์ พีล (Rembrandt Peale) ศิลปินอเมริกัน
ภาพวาดจอร์ช วอชิงตัน โดยเรมบรันดท์ พีล
นอกจากนี้การออกแบบที่ประทับและการตกแต่งภายในที่เป็นแบบตะวันตกแล้ว การแต่งพระองค์ยังเป็นสะท้อนถึงความเป็นตะวันตกอย่างชัดเจน ดังที่เราได้เห็นจากพระบวรสาทิสลักษณ์และพระบวรราชานุสาวรีย์ที่ปรากฏในชุดนายทหารเรือต่างประเทศอยู่เสมอ
พระบวรราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ โรงละครแห่งชาติ
ถึงแม้ภาพลักษณ์ของพระองค์จะเป็นหนุ่มตะวันตก แต่พระองค์มีความเป็นเอเชียอย่างเช่น การนิยมแอ่วลาว เป่าแคน ถึงขนาดต้อนรับเซอร์จอห์น บาวริง เอกอัครราชทูตอังกฤษด้วยการเป่าแคนมาแล้ว รวมไปถึงการประพาสตามดินแดนที่มีชาวลาวอาศัย เช่น บ้านสีทา เมืองแก่งคอย จังหวัดสระบุรี หรือ เมืองพนมสารคาม จังหวัดปราจีนบุรี โดยมีหลักฐานจาก พระบวรราชวังสีทาที่สระบุรี และศาลของพระองค์หน้าวัดเขาหินซ้อน เป็นต้น
หลักฐานที่เหลืออยู่ของพระบวรราชวังสีทา ภาพจาก Thanakrit Promsiri
ที่มา
-ปิยะนาถ อังควาณิชกุล. พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว: กษัตริย์วังหน้าในสมัยรัตนโกสินทร์. วารสารประวัติศาสตร์ (มกราคม-ธันวาคม 2547). มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 2547.
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
