TÁR (2022) – ธารกระแสของการตื่นรู้ทางสังคม
ในช่วงกาลสมัยใหม่ สังคมมีการตระหนักรู้ ถึงความถูกต้องทางการเมืองมากขึ้น สังคมพยายามขับเคลื่อน ด้วยการปรับเปลี่ยนทัศนคติผู้คนมากมายหลายอย่าง เช่น การเหยียดชาติพันธ์ สีผิว หรือแม้กระทั่งการเหยียดเพศ รวมถึงเสริมสร้างองค์ความรู้ใหม่ เฉกเช่น ความหลากหลายในรสนิยมทางเพศ แวดวงการบันเทิงหรือกระทั่งศิลปะ จึงถูกสร้างการตระหนักรู้อยู่บ่อยครั้ง รวมถึงผลงานใหม่ของผู้กำกับ ฯ ท็อดด์ ฟิลด์ อย่าง TÁR เอง ก็กล่าวถึงเรื่องราวนี้ ผ่านตัวละครวาทยกรหญิงแบบ ลิเดีย ทาร์
TÁR เล่าเรื่องของวาทยกรมากฝีมืออย่าง ลิเดีย ทาร์ ที่ประสบความสำเร็จ และได้รับการยอมรับจากวงการออเคสตร้าอย่างกว้างขวาง และกำลังจะขึ้นทำหน้าที่เป็นวาทยกรหญิงรายแรก ที่ได้ขึ้นคุมวงแสดงในเบอร์ลิน ขณะเดียวกันที่ เขามี เฟรสเชสก้า หญิงสาวผู้ช่วยส่วนตัว ชารอน ภรรยาของเขา เป็นมือไวโอลินมือแรกในวงออเคสตร้า เป็นส่วนช่วยสำคัญในชีวิตของเขา แต่ขณะที่เขากำลังเตรียมพร้อมฝึกวง เขาก็ต้องเผชิญกับเงามืดที่ตามหลอกหลอน และกระแสของกาลเวลาที่ใกล้โถมกระหน่ำ จนเขาไม่อาจทันตั้งตัว
ความคาดหวังมักมาพร้อมกับการเดิมพันเสมอ และสำหรับผู้กำกับ ฯ อย่าง ท็อดด์ ฟิลด์ ที่ไม่ได้ทำหนังบ่อยนัก เพราะหากนับผลงานเรื่องก่อนอย่าง Little Children ก็กินระยะเวลายาวนานถึง 14 ปีเลยทีเดียว ก่อนจะมาพร้อม TÁR กับเรื่องราวที่ว่าด้วย วาทยกร ผู้ถือครองอำนาจและสิทธิพิเศษในแวดวงออเคสตร้า กับการลงไปสำรวจคุณค่าแง่มุมของศิลปะผ่านเสียงดนตรี แต่ขณะเดียวกัน มันก็สอดแทรกภาวะอึมครึม ที่สื่อถึงสภาพจิตใจของลิเดีย ทาร์ ได้อย่างน่าสนใจ
หนังใช้เวลาช่วงแรก ในการเผยให้เห็นความเก่งกาจ มากไปด้วยทักษะของทาร์ ผ่านการยอมรับทางสังคม ด้วยการประโคมรายชื่อของความสำเร็จจากรางวัลหลายเวที จนคู่ควรกับการขนานนามว่า “Maestro” (หมายถึง ผู้ชำนาญการในศิลปะแขนงต่าง ๆ) ก่อนที่เราจะได้เฝ้าสังเกต กิจกรรมของทาร์ ด้วยการไปทำหน้าที่สอนสั่งนักเรียนที่จูเลียอาร์ต หรือทำหน้าที่คัดเลือดนักดนตรีและฝึกซ้อมวงที่เบอร์ลิน
ขณะที่หนังดำเนินไปอย่างเรียบเรื่อย ผ่านเรื่องราวที่ดูไม่มีจุดพลิกผันอะไรใหญ่หลวง ราวกับตัวหนังใช้เวลาส่วนใหญ่ อยู่ในท่วงทำนองอันเงียบงัน บรรเลงด้วยจังหวะอันแผ่วเบา มันก็สอดแทรกไปด้วยประเด็นบทบาททางเพศในสังคม รวมถึงการกล่าวถึงประเด็นที่น่าสนใจในสังคมสมัยใหม่ นั่นคือ การพินิจพิเคราะห์ถึงตัวตนและทัศนคติของศิลปิน ผ่านมุมมองของ “วัฒนธรรมการคว่ำบาตร” ได้อย่างเฉียบแหลม
ความหวือหวาที่ไม่หวือหวา คือการบรรเลงเรื่องราวและจัดวางจังหวะ ตลอดความยาว 158 นาทีได้อย่างลื่นไหล การลำดับเรื่องราวที่ต่อเนื่อง ทำให้ตัวหนังดำเนินไปทิศทางที่ไม่หยุดนิ่งตลอดเวลา พร้อมด้วยการแสดงของทีมนักแสดง โดยเฉพาะ เคท บลานเชตต์ ที่ฉายความซับซ้อนมากเสน่ห์ ภายใต้บุคลิกของวาทยกรผู้ถือครองอภิสิทธิและแสร้งใช้อำนาจได้อย่างน่าสนใจ
หากมองโดยนัย TÁR ก็คือ หนังที่พูดถึงภาวะร่วงหล่นของบุคคลที่อยู่ชั้นบนสุดของพีระมิด แต่ที่น่าสนใจ คือการที่หนังปล่อยให้เรา ได้จับจ้องไปกับอากัปกริยา และพฤติกรรมของตัวละครที่ค่อย ๆ เผยออกมา ทั้งการเพิกเฉยต่อกรณีวัฒนธรรมคว่ำบาตร การวางมาดตัวตนในขนบความเป็นชาย ผ่านบทบาทภายในสถาบันครอบครัว และแสวงผลประโยชน์ส่วนตัวจากบุคคลที่รายล้อม ด้วยอำนาจจากตำแหน่งที่ตนมีในวงการ
สิ่งที่ TÁR แตกต่างจากหนังแนว rise-and-fall ทั่วไป ที่ถึงแม้ หนังจะเผยให้เห็นสภาวะจิตใจที่สูญสลาย การพังทลายซึ่งทิฐิอันสูงส่ง และสูญเสียสิ่งที่เขาเคยครอบครอง แต่ที่แตกต่างก็คือ หนังไม่ได้ทำหน้าที่ชี้นำ หรือเผยช่วงเวลาที่ทำให้เรา ได้รู้เช่นเห็นชาติในทันทีว่า เนื้อแท้ของตัวละครนี้เป็นเช่นไร หรือใช้เวลาอยู่กับภาวะล่มสลายของชื่อเสียง เพื่อบีบบังคับให้เราเกิดอารมณ์ความรู้สึกต่อตัวทาร์ เราทำได้เพียงเฝ้าดูทุกอย่างที่เกิดขึ้นอย่างปุบปับ และดับไปอย่างรวดเร็ว
เฉกเช่น บทสนทนาเปิดเรื่องกับทาง New York Times ที่ ทาร์ คิดและตริตรองในทำนองที่ว่า “เวลาคือสิ่งสำคัญ” จากบทสนทนาที่เปรียบเปรยบทบาทหน้าที่ ว่าวาทยกรคือ “ผู้ควบคุม” ในวงออเคสตร้าโดยแท้จริง มันสะท้อนถึงแก่นแท้ของเรื่องราวนี้ได้อย่างเอกอุ จากฐานอันตั้งมั่น ที่ถืออำนาจด้วยตำแหน่ง จากการได้รับการยอมรับมากหน้าถือตา หรือบทบาททางเพศที่ทาร์เป็นผู้ถือมาตลอด เพราะเจ้าตัวคิดว่า “เขา” คือผู้ควบคุมทุกอย่างไว้ในมือ
แต่มันก็ช่างย้อนแย้ง เพราะในวินาทีที่เขาคิดว่า เขาได้ควบคุมทุกอย่างแล้ว “กาลเวลา” นั่นเอง ก็หลั่งใหลมาพร้อม ๆ กับสายธารของการตื่นรู้ ที่เขาก็ไม่อาจควบคุมได้ และเงามืดที่เขาเคยละทิ้ง บัดนี้มันก็ได้ไล่เข้ามาตามหลอกหลอน ในจังหวะบรรเลงสุดกระแทกกระทั้น พลิกจากจังหวะอันเชื่องช้า กลายเป็นท่อนสุดเร้า ที่จบลงภายในห้องเพลงเดียว
สิ่งที่ TÁR ทำ หรืออย่างน้อยก็คือแสดงให้เห็น คือการทวงถามหรือปล่อยให้เราตั้งแง่กับตัวละครอย่าง ลิเดีย ทาร์ ผ่านพฤติกรรมมากมาย ที่ไม่ได้นำออกมาวางในเชิงประจักษ์ แต่อย่างน้อย มันก็ยังพอมีเบาะแสหรือเค้าลางความย่ำแย่ ผ่านทัศนคติและมุมมองที่เจ้าตัวแสดงออกมา คานกับความสามารถอันล้นเหลือ ที่เราไม่อาจจะปฏิเสธถึงความเก่งกาจหรืออัจฉริยภาพในด้านนั้น
และถึงแม้หนังจะไม่ได้มอบคำตอบว่า สุดท้ายแล้ว เราควรให้ค่าศิลปิน ในด้านตัวตน หรือดูแค่ผลงาน หรือต้องดูควบรวมกันไปทั้งสองด้าน แต่มันก็เผยผลลัพธ์ของวัฒนธรรมการคว่ำบาตรแล้วว่า ต่อให้คนที่อยู่บนหอคอยงาช้าง สุดท้ายก็อาจมีอันต้องร่วงหล่น ตกสู่ปักตมในสักวัน
สรุปแล้ว TÁR คือหนังดราม่าที่พาเราไปอยู่ในแวดวงออเคสตร้า ด้วยศูนย์กลางของเรื่องอย่าง ลิเดีย ทาร์ นำด้วยเสน่ห์และความซับซ้อนทางการแสดงของ เคท บลานเชตต์ กับการเล่าเรื่องและกำกับอันเอกอุ ส่งผลให้ 158 นาที เต็มไปด้วยจังหวะและลีลาที่ลื่นไหลของบทอันเฉียบคม ส่องผ่านประเด็นบทบาททางเพศในสังคม และวัฒนธรรมคว่ำบาตรได้ทันสมัย
4.5 / 5
TÁR (2022)
Written & Directed by Todd Field
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
