#9 ไปเลือกผู้ใหญ่บ้าน
. เนื่องจากได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบงานสำนักงานอำเภอและงานปกครอง ซึ่งงานหลักของงานปกครองเรื่องหนึ่งคือการเลือกผู้ใหญ่บ้าน
. ผู้ใหญ่บ้านเป็นตำแหน่งสำคัญในการปกครองท้องที่ที่มีมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ ผู้ใหญ่บ้านเป็นหัวหน้าของราษฎรในหมู่บ้าน ทำหน้าที่ในการปกครองและดูแลรักษาความสงบสุขในหมู่บ้าน และเป็นตัวเชื่อมในการนำข้อราชการจากทางอำเภอไปประชุมชี้แจงให้พี่น้องประชาชนในหมู่บ้านได้รับทราบ หรือผ่านหอกระจายข่าวประจำหมู่บ้าน
. ในสมัยก่อนการคมนาคมจากหมู่บ้านมาอำเภอไม่ได้สะดวกเหมือนในปัจจุบัน ถนนยังเป็นลูกรังเวลาฝนตกก็จะเละด้วยโคลน ถ้าใครใช้มอเตอร์ไซค์ต้องขับขี่ด้วยความระมัดระวัง มีปลัดอำเภอหลายคนต้องได้แผลเป็นจากรถล้มเป็นที่ระลึก
. การสื่อสารไม่มีโทรศัพท์มือถือ ไม่มีกลุ่มไลน์ไว้สื่อสารหากัน จะมีกำนันผู้ใหญ่บ้านบางคนเท่านั้นที่มีวิทยุสื่อสารที่พอจะสื่อสารแจ้งข่าวจากอำเภอไปได้ การประชุมกำนันผู้ใหญ่บ้านประจำเดือนของอำเภอจึงเป็นเวทีและช่องทางที่สำคัญที่ทางราชการจะได้ถ่ายทอดข้อมูลข่าวสารผ่านกำนันผู้ใหญ่บ้านไปถึงพี่น้องประชาชนในหมู่บ้าน
. ในเวลานั้นผู้ใหญ่บ้านจะอยู่ในตำแหน่งได้จนอายุถึง ๖๐ ปี ต่อมาได้ปี พ.ศ. ๒๕๓๕ มีการแก้ไข ให้ผู้ใหญ่บ้านอยู่ในวาระได้คราวละ ๕ ปี และต่อมาได้มีการแก้ไขกลับไปกลับมาจนปัจจุบัน ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๕๑ ผู้ใหญ่บ้านจะอยู่ในตำแหน่งได้จนอายุ ๖๐ ปี
. การได้มาซึ่งผู้ใหญ่บ้านนั้นจะเรียกว่า “การเลือก” ผู้ใหญ่บ้าน ไม่ใช่การเลือกตั้งผู้ใหญ่บ้าน ในสมัยนั้นผู้ที่ได้รับเลือกจากราษฎรในหมู่บ้าน ถือว่าผู้นั้นได้เป็นผู้ใหญ่บ้านเลย แต่ทางอำเภอจะต้องส่งเรื่องไปให้จังหวัดเพื่อให้ผู้ว่าราชการจังหวัดออกหนังสือแต่งตั้งด้วย สำหรับในปัจจุบันกฎหมายกำหนดให้นายอำเภอเป็นผู้ออกคำสั่งแต่งตั้งและให้ผู้ได้รับเลือกเป็นผู้ใหญ่บ้านนับแต่วันที่ได้รับแต่งตั้ง ส่วนการออกหนังสือสำคัญยังคงให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นคนออกเหมือนเดิม
. ในการจัดให้มีการเลือกผู้ใหญ่บ้านนั้นจะมาจากเหตุสองประการ มีการจัดตั้งหมู่บ้านขึ้นใหม่หรือตำแหน่งผู้ใหญ่บ้านว่างลง
. เมื่อจะต้องมีการเลือกผู้ใหญ่บ้าน อย่างแรกที่ต้องทำคือการเสนอนายอำเภอประกาศกำหนดวันเลือกผู้ใหญ่บ้านตามกรอบระยะเวลาที่กฎหมายกำหนด อย่างที่สองคือจะต้องทำบัญชีรายชื่อผู้มีสิทธิเลือกผู้ใหญ่บ้าน เพื่อไปติดประกาศให้ราษฎรในหมู่บ้านที่จะมีการเลือกผู้ใหญ่บ้านได้ตรวจสอบ เพิ่มชื่อ ถอนชื่อ และไว้ใช้ในวันเลือก
. วิธีทำในสมัยนั้นก็จะนำทะเบียนบ้านมาตรวจสอบว่าในแต่ละบ้านมีใครที่เป็นผู้มีคุณสมบัติบ้าง แล้วก็พิมพ์ดีดเรียงลงไปในกระดาษไข เพื่อนำไปโรเนียวต่อ
. ก่อนวันเลือกผู้ใหญ่บ้าน คณะกรรมการเลือกผู้ใหญ่บ้านที่ทางอำเภอแต่งตั้งก็จะต้องออกไปประชุมชี้แจงทำความเข้าใจกับราษฎร เพื่อชี้แจงวัตถุประสงค์ในการเลือก คุณสมบัติของผู้มีสิทธิเลือกและผู้มีสิทธิสมัครรับเลือก ตลอดจนวิธีการเลือกให้ราษฎรรับทราบ ในฐานะปลัดอำเภอที่รับผิดชอบงานปกครองซึ่งเป็นคณะกรรมการเลือกด้วยก็เลยได้ออกไปร่วมประชุมชี้แจงกับราษฎรด้วยเช่นกัน
. การไปประชุมชี้แจงราษฎรในสมัยนั้น โดยมากมักจะทำในเวลาหัวค่ำ หลังจากที่ชาวบ้านเสร็จภารกิจจากประกอบอาชีพ กลับจากไร่จากนากลับมายังบ้านเรือนแล้ว มีอีกเรื่องหนึ่งที่ต้องระมัดระวังในการจะกำหนดเวลาไปประชุมชี้แจงราษฎร คือ ต้องหลีกเลี่ยงช่วงเวลาที่ชาวบ้านจะดูละครโทรทัศน์กัน โดยเฉพาะละครโทรทัศน์ที่กำลังดัง คนติดงอมแงม ที่จำได้ก็เช่นเรื่องดาวพระศุกร์ และเรื่องจำเลยรัก เป็นต้น ถ้าไปจัดประชุมในช่วงเวลานั้นก็จะต้องรอจนกว่าละครจะจบ
. สมัยนั้นโทรทัศน์ไม่ได้มีทุกบ้าน คนในหมู่บ้านจึงมักจะไปรวมกันดูในบ้านที่มีโทรทัศน์ ในทางสังคมในสมัยนั้น โทรทัศน์และตู้เย็นถือเป็นตัวบ่งบอกฐานะของครัวเรือนได้อย่างหนึ่ง
. ในการประชุมชี้แจงกับราษฎรจัดที่ศาลาการเปรียญในวัดของหมู่บ้าน ได้เรียนรู้ดูปลัดอาวุโสทำหน้าที่ในการนำการประชุมและชี้แจง ในการไปประชุมนี้ ปลัดอาวุโสได้บอกให้ขึ้นไปแนะนำตัว พบปะพูดคุยกับชาวบ้านที่มาประชุมด้วย จึงมีความตื่นเต้นพอสมควรเพราะเป็นการเปิดตัวพูดในที่สาธารณะในฐานะปลัดอำเภอ เป็นครั้งแรก
. ในวันเลือกผู้ใหญ่บ้าน ในเวลานั้นกฎหมายกำหนดวิธีการเลือกผู้ใหญ่บ้านว่า จะกระทำโดยวิธีเปิดเผยหรือลงคะแนนในทางลับก็ได้ ดังนั้น ในวันเลือกผู้ใหญ่ผู้ใหญ่บ้าน ก็จะต้องประชุมราษฎรที่มีสิทธิเลือกเพื่อถามมติก่อนว่าจะเลือกโดยวิธีเปิดเผยหรือลับ ถึงเวลาเลือกได้รับมอบหมายให้ทำหน้าที่ถือไมค์ขานชื่อผู้มีสิทธิเลือกตามบัญชีเพื่อให้มาลงคะแนน ปรากฎว่าด้วยความตื่นเต้นทำให้อ่านนามสกุลผิดไปก็หลายคน
. การไปทำงานเลือกผู้ใหญ่บ้านเป็นครั้งแรกนี้ ถือเป็นโอกาสที่ได้เรียนรู้และจดจำการดำเนินการต่างๆ เป็นอย่างดี เพราะสิ่งเหล่านี้ไม่มีสอนในมหาวิทยาลัย
เล่าเรื่อง โดย นาย Bt
๒๔ พฤศจิกายน ๒๕๖๖
ติดตามอ่านเรื่องต่างๆ และ ร่วมกด follow ได้ที่
# สองข้างทาง https://www.blockdit.com/bntham
#รอยเท้าที่ก้าวผ่าน https://www.blockdit.com/bntham2
และติดตามซีรีย์ disaster ได้ที่ https://www.blockdit.com/series/65262b5af363005c5fce7edd และ
ซีรีย์ @อำเภอ ได้ที่ https://www.blockdit.com/series/652aa201a7b7eabb6b5e1144
- 5
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
