**ทำไมผู้ป่วยที่รับประทานยา Metformin ควรได้รับวิตามินบีร่วมด้วย?**
ยา Metformin เป็นยาสำคัญในกลุ่ม Biguanides ที่ใช้ในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดสำหรับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 Diabetes Mellitus) โดยมีประสิทธิภาพดีและค่อนข้างปลอดภัยเมื่อเทียบกับยาเบาหวานชนิดอื่น ๆ
อย่างไรก็ตาม งานวิจัยหลายชิ้นได้ชี้ให้เห็นว่าการใช้ Metformin ในระยะยาวอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการขาดวิตามินบีบางชนิด โดยเฉพาะวิตามินบี12 (Vitamin B12) และในบางกรณีอาจรวมถึงโฟเลต (Folate, Vitamin B9) อีกด้วย การขาดวิตามินบี12 และ/หรือโฟเลต อาจทำให้เกิดความผิดปกติของระบบประสาทและเม็ดเลือดได้ ดังนั้นผู้ป่วยที่ใช้ยา Metformin จึงมักได้รับคำแนะนำให้ตรวจระดับวิตามินบี12 เป็นระยะ ๆ และพิจารณาเสริมวิตามินบีเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนในระยะยาว
---
## 1. กลไกที่ Metformin ส่งผลต่อการดูดซึมวิตามินบี12
**1.1 การเปลี่ยนแปลงระบบทางเดินอาหาร**
Metformin อาจมีผลลดการดูดซึมวิตามินบี12 ในลำไส้เล็กส่วนปลาย (Terminal Ileum) โดยรบกวนการทำงานของตัวรับ (Receptor) ที่ใช้จับกับ Intrinsic Factor ซึ่งเป็นโปรตีนสำคัญในการนำวิตามินบี12 เข้าสู่กระแสเลือด
**1.2 การเปลี่ยนแปลงสภาพจุลชีพในลำไส้**
มีข้อสันนิษฐานว่า Metformin อาจส่งผลต่อสมดุลของจุลชีพในลำไส้ (Gut microbiota) ซึ่งอาจกระทบกระบวนการสังเคราะห์และการดูดซึมวิตามินบี12
---
## 2. ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดจากการขาดวิตามินบี
**2.1 ภาวะโลหิตจางชนิดเม็ดเลือดแดงใหญ่ (Megaloblastic Anemia)**
การขาดวิตามินบี12 หรือโฟเลตอาจทำให้เม็ดเลือดแดงมีขนาดใหญ่ผิดปกติ (Macrocytosis) และทำให้เกิดภาวะโลหิตจางอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย มีอาการเวียนศีรษะ หรือหัวใจเต้นเร็ว
**2.2 ความผิดปกติของระบบประสาท**
วิตามินบี12 มีบทบาทสำคัญในการสร้างและรักษาเยื่อไมอีลิน (Myelin Sheath) ของเซลล์ประสาท การขาดวิตามินบี12 อาจทำให้เกิดอาการชา ปวดแปลบตามปลายมือปลายเท้า หรือมีปัญหาเกี่ยวกับการทรงตัว (Neuropathy)
**2.3 ภาวะสมองเสื่อมบางชนิด**
ในกรณีขาดวิตามินบี12 ระยะยาว อาจส่งผลต่อการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง นำไปสู่ภาวะสมองเสื่อมหรือความจำเสื่อม (Cognitive Decline) ได้
---
## 3. วิตามินบีที่ควรพิจารณาเสริม
**3.1 วิตามินบี12 (Cobalamin)**
เป็นวิตามินหลักที่มักพบว่าขาดในผู้ป่วยที่ใช้ Metformin เป็นระยะเวลานาน โดยผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ผู้สูงอายุ ผู้ที่มีประวัติขาดวิตามินบี12 อยู่แล้ว หรือผู้ที่มีอาการชี้บ่ง (เช่น ชาปลายมือปลายเท้า โลหิตจาง ฯลฯ) ควรได้รับการตรวจระดับวิตามินบี12 และอาจพิจารณาเสริมวิตามินบี12 ตามความเหมาะสม
**3.2 โฟเลต (Folate, Vitamin B9)**
แม้การขาดโฟเลตจะพบได้น้อยกว่าวิตามินบี12 เมื่อใช้ Metformin แต่ก็อาจมีรายงานในบางกรณี การตรวจร่วมระดับโฟเลตจะช่วยประเมินภาวะขาดทั้งสองอย่างได้หากผู้ป่วยมีอาการของภาวะโลหิตจางชนิดเม็ดเลือดแดงใหญ่
**3.3 วิตามินบีชนิดอื่น**
แม้จะมีรายงานน้อยกว่าว่าจะขาด แต่ในการปฏิบัติทางเวชศาสตร์บางครั้งแพทย์อาจแนะนำวิตามินบีรวม (Vitamin B-complex) ซึ่งมีทั้ง B1, B2, B3, B5, B6, และ B12 ร่วมด้วย เพื่อเสริมสร้างสุขภาพโดยรวมของระบบประสาทและเมตาบอลิซึม
---
## 4. ข้อแนะนำในการดูแลตนเองและติดตามผล
1. **ตรวจระดับวิตามินบี12 เป็นระยะ**
- ผู้ป่วยเบาหวานที่ใช้ Metformin โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่ใช้เป็นเวลานาน (มากกว่า 5 ปีขึ้นไป) หรือมีอาการชี้บ่งของการขาดวิตามินบี12 ควรเข้ารับการตรวจระดับวิตามินบี12 และโฟเลตตามดุลยพินิจของแพทย์
2. **รับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินบี**
- เช่น ตับ เนื้อสัตว์ ไข่ นม และผลิตภัณฑ์จากนม ซึ่งมีวิตามินบี12 สูง
- ผักใบเขียว ผลไม้ และธัญพืชบางชนิดที่มีโฟเลตสูง
3. **เสริมวิตามินบีตามคำแนะนำของแพทย์**
- หากพบว่ามีภาวะขาดวิตามินบี12 หรือโฟเลต แพทย์จะเป็นผู้ประเมินรูปแบบการให้วิตามิน ทั้งแบบรับประทานหรือฉีดเข้ากล้ามเนื้อ
4. **ติดตามอาการทางระบบประสาทและโลหิตวิทยา**
- หากมีอาการชา ปวดแปลบปลายมือปลายเท้า เหนื่อยง่าย หรือพบปัญหาเกี่ยวกับการทรงตัว ควรแจ้งแพทย์ทันที
---
## 5. สรุป
การใช้ยา Metformin เป็นวิธีมาตรฐานในการควบคุมระดับน้ำตาลสำหรับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 แต่ก็มีโอกาสทำให้ขาดวิตามินบี12 และ/หรือโฟเลตตามกลไกการรบกวนการดูดซึม ดังนั้นจึงควรติดตามระดับวิตามินบีเป็นระยะ และพิจารณาเสริมวิตามินบีตามความเหมาะสม เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น โลหิตจางชนิดเม็ดเลือดแดงใหญ่ และภาวะเส้นประสาทส่วนปลายเสื่อม
---
## เอกสารอ้างอิง
1. **Niafar M, Hai F, Porhomayon J, Nader ND.** The role of metformin on vitamin B12 deficiency: a meta-analysis review. *Intern Emerg Med.* 2017;12(6):841-849. doi: [10.1007/s11739-017-1696-0](https://doi.org/10.1007/s11739-017-1696-0)
2. **Liu KW, Dai LK, Jean W.** Metformin-related vitamin B12 deficiency in patients with type 2 diabetes. *J Diabetes Investig.* 2021;12(2):215-223. doi: [10.1111/jdi.13366](https://doi.org/10.1111/jdi.13366)
3. **American Diabetes Association (ADA).** Standards of Medical Care in Diabetes—2023. *Diabetes Care.* 2023;46(Suppl 1):S1-S290. doi: [10.2337/dc23-SINT](https://doi.org/10.2337/dc23-SINT)
4. **Reinstatler L, Qi Y, Williamson RS, Garn JV, Oakley GP.** Association of Biochemically Confirmed Vitamin B12 Deficiency With Metformin Therapy and Vitamin B12 Supplements: The National Health and Nutrition Examination Survey, 1999–2006. *Diabetes Care.* 2012;35(2):327-333. doi: [10.2337/dc11-1582](https://doi.org/10.2337/dc11-1582)
5. **de Jager J, Kooy A, Lehert P, et al.** Long term treatment with metformin in patients with type 2 diabetes and risk of vitamin B-12 deficiency: randomised placebo controlled trial. *BMJ.* 2010;340:c2181. doi: [10.1136/bmj.c2181](https://doi.org/10.1136/bmj.c2181)
---
**บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพและไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์โดยตรง ผู้ป่วยควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนปรับเปลี่ยนการรักษาใด ๆ**
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
