Blockdit Logo (Mobile)
อมร ทองสุก
•
1 ต.ค. 2019 เวลา 03:49
ตำราฝังเข็มฉบับสมบูรณ์ (針灸學) ภาคทฤษฎี
บทที่ 4 ปรัชญาอวัยวะภายใน (ตอนที่1)
ห้าอวัยวะอิน หกอวัยวะหยางและอวัยวะหยางนิจพิเศษ
สารพัดปัญหาของโรคภัยไข้เจ็บ ความจริงล้วนมีต้นเหตุมาจากอวัยวะภายในทั้งสิ้น อวัยวะภายในมีอยู่หลายอย่าง แต่ปราชญ์ทางการแพทย์ในสมัยก่อนก็ยังสามารถทำการสังเกต ทำการจัดระบบ และทำการจัดกลุ่มอวัยวะภายในออกเป็นสองกลุ่มใหญ่คือ กลุ่มอวัยวะอินและกลุ่มอวัยวะหยาง
โดยอวัยวะอินจะมีลักษณะทางโครงสร้างที่เป็นแบบตัน ทำหน้าที่ในการผลักดันและสะสมสารจำเป็นต่าง ๆ ของร่างกาย ในทางตรงกันข้าม อวัยวะหยางจะมีลักษณะทางโครงสร้างที่เป็นแบบกลวง ทำหน้าที่ในการย่อยสลายและดูดซึม
ทั้งนี้ อวัยวะอินและหยางก็ยังมีความสัมพันธ์เชื่อมโยงตามคุณลักษณะประจำธาตุกันอย่างแนบแน่นอีกด้วย โดยอวัยวะอินประกอบด้วย หัวใจ ม้าม ปอด ไต และตับ นอกจากนี้ก็ยังมีเยื่อหุ้มหัวใจที่ถูกจัดให้อยู่ในส่วนของอวัยวะอินอีกต่างหาก นอกจากหัวใจ ม้าม ปอด ไต และตับที่ถูกจัดให้อยู่ในส่วนของอวัยวะอินแล้ว ในส่วนของอวัยวะหยางก็จะประกอบด้วย ลำไส้เล็ก กระเพาะอาหาร ลำไส้ใหญ่ ถุงน้ำดี กระเพาะปัสสาวะ และซันเจียว
นอกจากอวัยวะอินและหยางจะสามารถแบ่งตามลักษณะเชิงกายภาพที่เป็นแบบกลวงและตันได้แล้ว แพทย์จีนก็ยังทำการแบ่งตามลักษณะของประสิทธิภาพอีกด้วย โดยอวัยวะอินจะทำหน้าที่ในการสะสมสารจิง (精) ลมปราณ (氣) โลหิต (血) สารจินเยี่ย (津液) ซึ่งเป็นสารจำเป็นต่าง ๆ ของร่างกาย
ขณะเดียวกัน อวัยวะหยางก็จะทำหน้าที่ในการรับอาหารและน้ำ แปรสภาพอาหารและน้ำ และทำการขับถ่ายกากใยของเสียที่เกิดจากการแปรสภาพอาหารและน้ำออกไป ดังนั้นอวัยวะทั้งสองจึงต้องมีกายภาพที่แตกต่างกัน คืออวัยวะอินจะต้องเป็นลักษณะเต็ม เพื่อทำหน้าที่ในการสะสมสารจำเป็นของร่างกาย ส่วนอวัยวะหยางจะต้องกลวง เพื่อทำหน้าที่ในการรับอาหารและน้ำมาทำการย่อยสลายและแปรสภาพ จากนั้นจึงจะขับถ่ายส่วนของกากที่เกิดจากการย่อยสลายออกนอกร่างกาย และผลผลิตที่ได้จากกระบวนการนี้ก็คือสารจำเป็นสำหรับร่างกายนั่นเอง
นอกจาก 12 อวัยวะที่กล่าวถึงข้างต้นแล้ว ก็ยังมีอวัยวะอื่น ๆ ที่ไม่สามารถจัดให้อยู่ในหมวดของอวัยวะอินและอวัยวะหยางได้อย่างเด็ดขาด เพราะอวัยวะเหล่านี้จะมีลักษณะกลวง ซึ่งเป็นคุณลักษณะของอวัยวะหยาง แต่อวัยวะเหล่านี้กลับมีหน้าที่ในการเก็บสะสมสารจิงที่เป็นคุณลักษณะของอวัยวะอิน ด้วยเพราะอวัยวะเหล่านี้มีคุณลักษณะทั้งอินและหยางในคราวเดียวกัน ปราชญ์แพทย์จีนโบราณจึงจัดอวัยวะเหล่านี้ให้อยู่อีกหมวดหนึ่งและตั้งชื่อให้กับอวัยวะเหล่านี้ว่าอวัยวะหยางนิจพิเศษ (奇恆之腑) อันประกอบด้วย “สมอง ไขกระดูก กระดูก เส้นโลหิต ถุงน้ำดี และมดลูก”

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา