สวัสดีครับ นักศึกษา วันนี้เรามาต่อวิชาสัตว์มหัศจรรย์กันครับ
ว่าด้วยเรื่องความมหัศจรรย์ของสัตว์ใต้ท้องทะเล ที่เราเรียกว่า “ปลาหมึก” หรือเจ้าตัวหนวดยาว สีขาวบ้าง สีชมพูบ้าง (บางคนก็ว่าสีม่วง) ที่เราพบเห็นกันเป็นประจำนั่นเอง
วิชา สัตว์มหัศจรรย์ คาบที่ 2 ตอนสัตว์มหัศจรรย์ใต้ท้องทะเล
เมื่อวานเรารับรู้ถึงความมหัศจรรย์แบบเรียกน้ำย่อยกันไปแล้ว วันนี้เราจะมาศึกษาเจ้าสิ่งมีชีวิตนี้ให้ลึกลงไปอีกครับ เพราะผมเคยบอกแล้ว ว่าปลาหมึกนั้นวิวัฒนาการอยู่ในโลกเรา แบบก้าวกระโดดมาตั้งแต่ดึกดำบรรพ์ แม้บรรพบุรุษที่ใกล้ชิดที่สุดก็ยังมีอายุมากกว่า 2 เท่าของอาณาจักรไดโนเสาร์ด้วยซ้ำ
จะมีตัวไหนบ้างที่เรารู้จักและคุ้นเคย ตามมาเลยครับ
ลำดีบที่ 1. ปลาหมึกกล้วย (squid)
ปลาหมึกกล้วยมีลักษณะลำตัวค่อนข้างยาว มีครีบค่อนไปด้านท้ายลำตัว มีรยางค์ล้อมรอบปาก ประกอบด้วยรยางค์สั้นที่เป็นแขน 4 คู่ มีปุ่มดูดที่ประกอบด้วย chitinouse ring ซึ่งจะพบบนแขนจำนวน 2-4 แถว แต่บางชนิดอาจพบมีตะขอ (hook) มีรยางค์ยาวที่เรียกว่า หนวด (tentacle) 1 คู่ บนหนวดมีปุ่มดูด 2 แถว หรือมากกว่า
ภาพจาก Behance.net
ก่อนจะงงไปกว่านี้ ผมอธิบายก่อน ว่า รยางค์คืออะไร
มันคือส่วนที่ยื่นออกจากส่วนหลักของอวัยวะของสิ่งมีชีวิตครับ เช่น ครีบปลา แขน ขา หนวดและขาของสัตว์ที่มีขาเป็นปล้อง
รยางค์ จะมีโครงแข็งให้กล้ามเนื้อยึดเกาะเพื่อการเคลื่อนไหว โครงแข็งดังกล่าวของสัตว์พวกปูหรือแมลง ประกอบด้วยสารจำพวกไคตินหุ้มอยู่ภายนอกรยางค์. โครงแข็งของสัตว์ที่มีกระดูกสันหลังเป็นกระดูกและกระดูกอ่อน เรียกว่า กระดูกรยางค์
แต่ กระดูกรยางค์ ของคนไม่ได้หมายถึงเฉพาะกระดูกในแขน ขา มือ และเท้า เท่านั้น หากยังรวมถึง กระดูกสะบัก กระดูกไหปลาร้า กระดูกเชิงกราน ซึ่งยึดระหว่างกระดูกแขนขากับกระดูกแกนของลำตัวด้วย. สัตว์สี่เท้าก็มีกระดูกรยางค์ที่มีลักษณะเดียวกับ กระดูก รยางค์ของคน
ขอบคุณที่มา จาก http://www.royin.go.th/?knowledges
ทีนี้ทราบแล้ว เรามาต่อกันครับ
ลักษณะภายนอกของหมึกกล้วยประกอบด้วยส่วนสำคัญ 6 ประการคือ ลำตัว ทรงกระบอกยาว มีอวัยวะอยู่ภายใน ส่วนต่อมาคือ หัวสั้น มีตาขนาดใหญ่ และมีแขน หรือหนวด 8 อัน ประกอบด้วยปุ่มดูด (suckers) หรือตะขอ (hooks)
ที่เราคาดไม่ถึงคือ ปากของมันครับ ปากจะอยู่ตรงกลางตัวล้อมรอบด้วยแขน ประกอบด้วยจะงอยปากที่แข็งแรง (beak) และมีท่อน้ำ (funnel) ออกจากลำตัวอยู่ใต้ส่วนหัว
ปลาหมึกกล้วย (squid) เป็นปลาหมึกที่อาศัยอยู่ทุกระดับน้ำ แต่พบบางช่วงชีวิตที่อาศัยอยู่ในระดับน้ำหน้าดิน ซึ่งด้วยเหตุผลนี้ทำให้มันมีความสามารถที่มหัศจรรย์อย่างแรกเลยครับ
นั่นก็คือ หมึกกล้วย เป็นสัตว์ที่เปลี่ยนสีลำตัวได้อย่างรวดเร็วมาก โดยใช้การบีบรัดของเม็ดสี ตั้งแต่สีแดง, น้ำเงิน และเขียว เมื่อหมึกกล้วยอยู่ในทะเล ตัวมันจะเป็นสีน้ำเงินเพื่อให้กลมกลืนไปกับน้ำทะเล แต่เมื่อถูกจับขึ้นมา จะเปลี่ยนสีตัวเองเป็นสีแดงเข้ม อันเนื่องจากในท้องทะเล สเปคตรัมจากแสง อาทิตย์เมื่อผ่านทะลุไปยังท้องทะเล แสงสีแดงจะเป็นสีแรกที่ถูกดูดกลืนหายไป ดังนั้นด้วยทัศนวิสัยของปลาหมึก รวมทั้งสายตาของมนุษย์ด้วย จึงจะเห็นสภาพทั่วไปของท้อง ทะเลเป็นสีน้ำเงินคราม หรือสีม่วงเข้ม แต่เมื่อถูกนำตัวขึ้นมาใกล้ผิวน้ำ การมองเห็นจึงกลายเป็นสีแดง เพราะปลาหมึกต้องการเปลี่ยนสีลำตัวเป็นสีแดงเพื่อการพรางตัวนั่นเองครับ
ภาพจาก YouTube
สิ่งมหัศจรรย์อย่างที่สองที่ไม่มีสัตว์น้ำชนิดใดทำได้เลย นั่นก็คือเทคนิคการป้องกันตนเอง
หมึกกล้วย ใช้วิธีการป้องกันด้วยการพ่นหมึกครับ ซึ่งเป็นของเหลวสีดำคล้ำซึ่งประกอบด้วยเมลามีนและสารเคมีประเภทอื่น ใช้สำหรับการหลบหนี โดยการพ่นหมึกนั้น ส่วนมากจะใช้วิธีการพ่นแบบกลุ่มก้อนหมึกให้เป็นกลุ่มใหญ่ และตัวหมึกจะซ่อนตัวอยู่ในนั้น อันเนื่องจากหมึกกล้วยเป็นหมึกที่ว่าย อยู่ในระดับกลางน้ำรวมถึงสรีระที่มีแกน แข็งอยู่ภายใน จึงไม่สามารถหาที่หลบซ่อนหรือเข้าไปซ่อนในที่กำบังต่าง ๆ ได้นั่นเองครับ
แต่ถึงแม้หมึกกล้วย จะมีความมหัศจรรย์ขนาดนี้ ก็ยังตกเป็นเหยื่อของมนุษย์และสัตว์กินเนื้อที่ใหญ่กว่าตามวงจรห่วงโซ่อาหารอยู่ดี ไม่รู้ว่าเพราะตัวมันเอง รู้ถึงความจริงอันน่าเจ็บปวดข้อนี้ด้วยหรือเปล่า จึงได้มีสิ่งมหัศจรรย์ สิ่งที่สาม ที่พระเจ้าได้มอบให้แก่สิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ ชนิดนี้
นั่นก็คือ หมึกกล้วยเป็นสัตว์ที่ไม่มีประสาทรับรู้ความเจ็บปวด ดังนั้นแม้จะถูกตะขอของชาวประมงเกี่ยวขึ้นมาก็ไม่รับรู้ถึงความเจ็บปวด หากไม่ไปถูกอวัยวะ สำคัญแล้ว เมื่อหมึกกล้วยสามารถหลุดออกมา หรือถูกปล่อยลงน้ำ ก็สามารถว่ายต่อไปได้อีกเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น
แต่ผมว่า ความมหัศจรรย์นี้จะเป็นเรื่องจริงหรือไม่ ผมว่ามนุษย์ก็แค่หาเหตุผลที่จะจับมันและนำมารับประทาน แค่นั้นเองครับ
นอกจากเรื่องทางกายภาพแล้วหมึกกล้วยยังมีพฤติกรรมอย่างหนึ่งที่แตกต่างจากสัตว์มีคู่ส่วนใหญ่ครับ นั่นก็คือ การผสมพันธุ์ที่ไม่เหมือนกับสัตว์ชนิดอื่นใด เมื่อจับคู่ผสมพันธุ์กันแล้วจะไม่สนใจสิ่งใด ๆ เลย แม้ว่าสิ่งนั้นจะเป็นอันตรายต่อตนเองก็ตาม ตัวผู้จะจ้องดูตัวเมียแล้วพุ่งตัวเข้ากอดรัดโดยใช้หนวดมัดจนตัวเมียดิ้นไม่หลุด ขณะเดียวกันสีผิวของตัวผู้จะเปลี่ยนเป็นสีม่วงเข้มแล้วเปลี่ยนเป็นสีแดงจากนั้นตัวผู้ก็จะปล่อยน้ำเชื้อเข้าไปในตัวเมีย หลังจากนั้นตัวผู้และตัวเมียก็แยกย้ายจากกันโดยอาจไม่มี โอกาสมาพบกันอีกเลย (เขียนถึงตรงนี้แล้วสงสารตัวเมียจัง)
หนักเลยครับ ตอนนี้ หลาย ๆ ท่านอาจจะกำลังโกรธผมว่า เขียนเรื่องเศร้าให้อ่านทำไม
ก็เพราะว่าเรื่องนี้แหละครับ หมึกกล้วยจะออกหากินและจับคู่กันในเวลากลางคืน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในคืนวันพระจันทร์เต็มดวงที่มีน้ำขึ้น ดังนั้น ชาวประมงจึงมักหาหมึกกล้วยในเวลานี้ โดยใช้ แสงไฟเป็นตัวล่อ
หมึกกล้วย ยังถือได้ว่าเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกอีกด้วย ใครเคยไปแดนเนรมิตก็จะเข้าใจ เพราะเราน่าจะเคยเดินเข้าไปในปราสาทตรงที่มี หน้าต่างนึงให้ดูปลาหมึกยักษ์ที่มาจากโลกใต้สมุทร ซึ่งมีหมึกยักษ์อยู่ด้วย (แต่นั่นคือของจำลองนะครับ)
ในชีวิตจริง หมึกกล้วยชนิดที่มีขนาดใหญ่ ที่สุดในโลก คือ หมึกมหึมา หรือ หมึกโคลอสซัล ที่อาศัยอยู่ในระดับความลึกถึง 2,000 เมตร เป็นหมึกที่ยังไม่เป็นที่ทราบกันถึงพฤติกรรมและข้อมูลต่าง ๆ มากนักในทางวิทยาศาสตร์ มีความยาวได้ถึง 14เมตร รวมถึงหมึกยักษ์ ที่ก็เหมือนกับหมึกมหึมาเช่นกัน จนกลายมาเป็นเรื่องเล่าหรือตำนานต่าง ๆ ของสัตว์ประหลาดขนาดยักษ์ใต้ท้องทะเล เช่น คราเคน หรือปรากฏใน วัฒนธรรมร่วมสมัยประเภทต่าง ๆ ในภาพยนตร์ หรือนิยายวิทยาศาสตร์ ที่ผมเคยเกริ่นไว้ในตอนแรก
ภาพจาก theguardian.com
แต่หมึกกล้วย ที่ไม่เหมือนในนิยาย แต่ก็มีขนาดใหญ่และเป็นที่รู้จักกันดี เช่น หมึกฮัมโบลด์ แห่งมหาสมุทรแอตแลนติก หรือหมึกไดมอนด์ แห่งมหาสมุทรแปซิฟิก ก็เป็นหมึกที่มีขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง โดยตัวโตเต็มที่อาจยาวได้ถึง 9 ฟุต หรือ 1 เมตร และมีน้ำหนักได้ถึง 25 กิโลกรัม เป็นหมึกน้ำลึกที่อาศัยอยู่ในระดับความลึกถึง 200 เมตร ซึ่งหมึกทั้งสองประเภทนี้เป็นหมึกที่มัก ถูกจับในทางประมง มีรสชาติดี และมีราคาซื้อขายกันสูง
ทีนี้เราก็รู้จักหมึกที่เรากินกันเป็นประจำกันมากขึ้นแล้วนะครับ สิ่งมีชีวิตชนิดนี้ ยังเป็นเพียง Tip of the Iceberg ครับ เรายังมีเรื่องราวต่าง ๆ อีกมากมายของญาติมิตรในวงศ์ตระกูลนี้ให้รู้จักกันอีก อย่าลืมติดตามตอนต่อไปนะครับ
#เพราะการเรียนรู้ไม่มีวันสิ้นสุด #และไม่ได้หยุดแค่ในห้องเรียน #DeMonstrationSchool
- 2
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
