๒๙. ตะวันออก – ตะวันตก
เมื่อใดก็ตามที่ผมสำคัญตนว่าตัวเองเหนือกว่าผู้อื่น นั่นแสดงว่าผมกำลังแยกตัวเองโดดเด่น และในที่สุดผมจะโดดเดี่ยว ผมโดดเดี่ยวตัวเองไปเรื่อย ๆ
ถ้าเรามองไปสู่ปัญหาด้านจิตใจ ปัจจุบันโรคร้ายที่คุกคามมนุษย์อยู่ไม่ใช่อะไรอื่น ที่แท้คือโรคเหงา
ความเหงานั้นมันไม่ใช่เรื่องของคนที่อยู่กลางทะเลทรายคนเดียวซึ่งเราคิดว่าเขาคงเหงาตาย ทะเลทรายไม่ได้เงียบเหงาอย่างนั้น กลางคืนเต็มไปด้วยชีวิตชีวา
แต่ว่าความเหงาเป็นเรื่องของคนเมืองซึ่งมีความสัมพันธ์หลากหลาย ระบบเมืองซึ่งจะต้องสัมพันธ์กับคนจำนวนมากแต่สัมผัสใจกันไม่ได้แม้แต่คนเดียว
เมื่อเราเลี้ยงลูกมาตั้งแต่เด็ก ๆ จนกระทั่งโตกลับพูดกันไม่รู้เรื่อง แต่ก่อนเราเคยกอด เคยดูแล เคยประคบประหงม เดี๋ยวนี้เขาพูดกับเราไม่ได้
เขาเจริญขึ้นทางความคิด เขาเป็นตัวของตัวเอง
หันไปทางภรรยา เขาก็เป็นตัวเองจนเราเข้าไม่ถึง หันไปทางญาติพี่น้องทุกคนต้องต่อสู้เลี้ยงชีวิต ในที่สุดเราเหลียวซ้ายแลขวา เอ๊ะ อยู่คนเดียวนี่ โดดเดี่ยวเปลี่ยวใจ
สิ่งที่คุกคามมนุษย์กัดกร่อนวิญญาณมนุษย์คือความรู้สึกโดดเดี่ยว ถ้าวันนี้ยังไม่สำเหนียก ผมเชื่อว่าวันหนึ่งจะต้องรู้สึก ไม่ใช่สำทับนะ แต่ว่าโรคนี้มันคุกคามไปทุก ๆ ตอนของชีวิต
ดังนั้นสิ่งที่สำคัญมากที่พระพุทธเจ้าเน้นคือ กัลยาณมิตร หลักธรรมในพระพุทธศาสนามีสองหลัก หลักแรกคือ กัลยาณมิตร การมีมิตรที่เป็นกัลยาณมิตร มิตรที่ดีงาม
เรามีมิตรเช่นนี้คนเดียวเท่านั้นโลกนี้ก็มีความหมายมีพลังใจที่จะหลั่งไหลในการทำงาน แต่ว่าอนิจจา เรามักจะโชคร้ายอยู่เรื่อย ๆ ที่หามิตรเช่นนั้นได้ยาก
หลักที่สองคือ อัปปมาทธรรม ความไม่ประมาท ย่อมหมายถึงสติ สองหลักนี้เป็นเสาเอกของพุทธศาสนา เพราะว่าเมื่อมีสติทั้งมีความแช่มชื่นในหัวใจจากการมีมิตรแท้ มิตรดี เราจะเห็นความเป็นเองในตัวเองอย่างง่ายดาย
ในหนังสือ “มนุษย์ที่แท้” ที่อาจารย์สุลักษณ์แปล มีเรื่องหนึ่งที่โดดเด่นมาก ผมชอบเรื่องนั้นมากคือ ศิลปินช่างแกะสลักที่แขวนระฆัง
ชาวบ้านลือลั่นว่าเขาเป็นมือเซียน เขาปฏิเสธว่าเขาไม่ใช่เซียนแต่เขาเป็นคนธรรมดาสามัญ
จักรพรรดิถามเขาว่า ทำไมเขาทำงานศิลปะได้สูงส่งอย่างนั้น เขาบอกว่าเมื่อข้าพเจ้ารับทราบว่าต้องสร้างงานศิลปะนั้น
สัปดาห์แรกข้าพเจ้าถือบวชไม่ยอมให้กระแสความคิดเรื่องอื่นเข้ามานอกจากเรื่องนี้เท่านั้น
สัปดาห์ที่สองข้าพเจ้าก็ลืมทั้งกาย แขน ขา ข้าพเจ้าไม่สนใจมันอีกแล้ว จิตใจของข้าพเจ้ามีสมาธิ มีอารมณ์เดียว
ตอนนั้นข้าพเจ้าเข้าป่าเมื่อเห็นต้นไม้ ข้าพเจ้าเห็นไม้แขวนระฆังซ่อนอยู่ในต้นไม้นั้น
ตรงนี้สำคัญมากเลยครับ ระวังให้ดีถ้าไม่เห็นต้นไม้ การที่จะเห็นความงามของไม้แขวนระฆังก็จะไม่เกิดขึ้น
เมื่อเห็นแล้วก็แกะ ส่วนที่ไม่ประสงค์ออก เขาเป็นช่างธรรมดา ๆ ไม่ใช่เซียน
จุดนี้เองน่านำมาวิเคราะห์ จะพบสาระสำคัญ คือการเตรียมกายเตรียมใจและการแลเห็นความเหมาะสม นั่นคือปัญญาชั้นเลิศนั้นเกิดได้ต่อเมื่อมีการสำรวมระวัง หาใช่อำนาจเทวดาฟ้าดินที่ไหนไม่
ถ้าเคยเขียนรูปหรือปั้นรูปจะพบว่าเราอาจจะเสียเวลาเป็นเดือนเพื่องานหนึ่งชิ้น แต่เวลาที่บรรลุผลจริง ๆ ครึ่งชั่วโมงเท่านั้น
แต่เราต้องเสียเวลากับการต้องแก้เติม เราเสียเวลากับการต้องการจะทำอะไรมากเกินไปเพราะเราทำด้วยอำนาจตัณหาและมองไม่เห็นความงาม
เราไม่เข้าใจการไม่ทำอะไร ไม่ทำอะไรที่นี้อย่าเข้าใจว่าไม่เคลื่อนไหวมือ แต่หมายถึงมันเห็น
ผมจำได้ว่าอาจารย์เฟื้อเคยบอกว่าเวลาท่านจะวาดรูปท่านเห็นสีหมดสิ้นแล้ว จบสิ้นแล้วภาพนั้นต่อจากนั้นก็ถ่ายแบบออกมา ถ้ายังไม่เห็นเราก็ทำมั่ว ๆ ไป เขียนแล้วลบ ซึ่งเป็นเรื่องความคิด
ขณะที่เกิดการเห็นซึ่งผมอยากจะเรียกว่า Vision นั้น ความคิดสิ้นสุดลงแล้ว
ในขณะที่เกิด Vision นั้นร่างกายทั้งหมด ลมปราณทั้งหมดถูกรวบรวมเพื่อรองรับการงานสิ่งนั้น ดังนั้นเทคนิคถูกค้นพบหลังจากเกิดการเห็นแจ้งแล้ว
อันเนื่องกับทางไท (พุทธิปัญญาสู่งานศิลป์ มรดกของแผ่นดินไทย ที่คนไทยทุกคนควรรู้)
บรรยายพิเศษแก่นักศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร คณะมัณฑนศิลป์ พ.ศ. ๒๕๓๒
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
