๓๓. ตะวันออก – ตะวันตก
นอกเหนือจากความเหงาแล้ว ที่ร้ายกาจพอ ๆ กับความเหงาคือริษยา
เราเลือกริษยานักเรียนร่วมรุ่น น้อง พี่ เราไม่เคยริษยาชิวั่งตี่หรือจักรพรรดิจิ๋นซีฮ่องเต้ ไม่เกี่ยวอะไรกับเรา เราไม่เคยริษยาคนที่เราไม่รู้จัก ไม่ได้ริษยาเจ้าชายของราชสำนักไหนทั้งนั้น เพราะเราเทียบเขาไม่ได้อยู่แล้ว และไม่ต้องเทียบกันด้วย
แต่เราอาจจะริษยาพี่น้องโดยที่ไม่รู้สึกตัวและอาจริษยาภรรยาหรือสามีซึ่งเขาฉลาดกว่าเราอยู่เรื่อย ความน้อยใจนั้นเป็นโทสะ ริษยาที่จริงเป็นโทสะกระทบอยู่เรื่อย ๆ ไม่อยากให้คนอื่นได้ดี
ดังนั้นความจำนี้เองที่เราจำอะไรเอาไว้และจำต่อฐานะตัวเองอันนั้น ผลักดันให้หนีมัน จำตัวตนทั้งอยากทิ้งตัวตน
เราอาจจะหนีโดยการออกบวชโดยการภาวนา แต่ทั้งหมดเป็นการวิ่งหนีความจริงและกลายเป็นการตอกย้ำความจำตัวตน
เมื่อใดก็ตามที่เราเห็นริษยาปรากฏพรายขึ้นในใจ ไม่ต้องทำอะไรเลยเพียงแต่ตระหนักรู้ว่า นี่ ริษยา อย่าเหมาว่าเราไม่ได้ริษยาใครเลย อันนี้เป็นการกลบเกลื่อน
เมื่อความทุกข์เกิดไม่ต้องทำอะไร อ้อ นี่มันทุกข์นี่ อ้อ มันเศร้า และไม่ต้องแสร้งทำเป็นสนุก คนเราเมื่อมีปัญหามักหาทางออก เมาหัวราน้ำสนุกสนาน
ขอให้เรากำหนดรู้ว่าเบื้องหลังของการสนุกสนานคือเหงา เขาหยุดวิ่งไม่ได้ อยู่เฉย ๆ ไม่เป็น
ปัญหาอยู่ที่ว่าเราจะหักกงล้อนี้ได้ไหม ตรงที่อดีตเข้ามากำหนดเราอยู่เรื่อย ๆ เห็นอะไรเข้าสักอย่างหนึ่ง ตัวตนก็จะแสดงออกมา โอ้ย สวยมาก ๆ ที่จริงถ้าพูดให้ถูกคือมันถูกใจฉันเหลือเกิน คนอื่นอาจจะไม่รู้สึกอย่างนั้นก็ได้
จุดสำคัญที่สุดในการสร้างสรรค์งานศิลปะไม่ใช่สนอง Ego ดังนั้นลักษณะปัจเจก (Individuality) นี่ไม่สำคัญนัก คนที่มีลักษณะปัจเจกสูง เป็นตัวของตัวเองมากนั้น เป็นการลอกเลียนตัวเอง
ในทางศิลปะนั้นการลอกคนอื่น เราถือว่าอ่อน แต่การลอกตัวเองนั้นใช่ว่าไม่ร้ายกาจเสียเมื่อไร ทุกวันทำอยู่อย่างนั้นจนเกิดเป็น Individual Style ขึ้นมาแล้วแข็งทื่อไปอย่างนั้น
ถ้าเราจะถือว่าปิกัสโซ่เป็นผู้ประสบความสำเร็จ เขาเปลี่ยนอยู่เรื่อย เปลี่ยนแบบนั้น เปลี่ยนแบบนี้ เปลี่ยนแบบโน้น แต่ว่าพุทธิปัญญาเขาแสดงออก ประสบการณ์ทางสีหน้าอารมณ์ที่รื่นเริงของเขาที่แสดงออกเป็นเขา
ความเป็นตัวของตัวเองไม่ได้สำคัญที่สุด สิ่งที่สำคัญมากกว่านั้นก็คือในภาพแต่ละภาพนั้น ในงานแต่ละงานได้แสดงออกซึ่งน้ำใส่ใจจริงต่อเพื่อนมนุษย์
นี่สำคัญมากเราจะสงเคราะห์คนด้วยเงินร้อยล้านพันล้าน ถ้าเราไม่มีหัวใจค่ามันด้อย สู้เมื่อภรรยาหรือเพื่อนประสบทุกข์หนักเราบีบมือ ถ้าหัวใจเรามีจริงมันเหมือนบอกว่าไม่เป็นไรผมยังอยู่ ถึงยังไงผมก็ไม่ทิ้งคุณ สื่อหัวใจนี้มันแล่นปราดเข้าไปทันที
ภาษาหัวใจที่ไม่มีถ้อยคำจะพูด ตรงนี้คือรากฐานของศิลปะและความรัก
กรรมวิธีในการสร้างสรรค์งานศิลปะก็คือวิปัสสนา เพื่อให้จิตเข้าสู่สภาพกลมกลืน เพราะถ้าไม่กลมกลืนจะเกิดการดวลกันระหว่างผู้วาดและสิ่งที่จะวาดและความจำเก่า ๆ ที่แบกอยู่
ตะวันออกนั้นกรรมวิธีของการดำรงอยู่ สร้างสรรค์ศิลปะวัฒนธรรมทั้งหมด คือการเข้าถึงอู่หวุย สยัมภู
อันเนื่องกับทางไท (พุทธิปัญญาสู่งานศิลป์ มรดกของแผ่นดินไทย ที่คนไทยทุกคนควรรู้)
บรรยายพิเศษแก่นักศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร คณะมัณฑนศิลป์ พ.ศ. ๒๕๓๒
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
