๓๙. ตะวันออก – ตะวันตก
คำถาม : เป็นที่รู้กันว่าเราอยู่ในสังคมกำลังพัฒนา เทคโนโลยีย่อมมีบทบาทสำคัญทุกด้าน ดังนั้นทางศิลปะควรถูกมองจากเทคนิคของการนำเสนอ สื่อ องค์ประกอบ สี ถ้าคนไม่ฝึกปรือย่อมยากจะเข้าใจ
ความรู้สึกซึ้งทางศิลปะเช่นเดียวกันกับความดี หากไม่ศึกษา ไม่สอนกัน ย่อมยากจะซาบซึ้งความดี อยากทราบว่าท่านมีความเห็นอย่างไรระหว่างเทคโนโลยีกับความงามในศิลปะไทย
ตอบ : ไม่ว่าเป็นงานศิลปะแบบไทยหรือแบบเทศ สิ่งสำคัญไม่ใช่องค์ประกอบ สี ไม่สำคัญอะไร แต่สิ่งสำคัญคือเสน่ห์ของมัน
เสน่ห์ของงานมีเนื้อหาเรื่องราวของมันเอง ไม่ใช่ความยิ่งใหญ่ เก่งกล้ามโหฬารเพราะด้วยเสน่ห์ของมันทำให้เราเป็นตัวของตัวเอง มันไม่สะกดเราให้เราตัวลีบเลย เหมือนมีใครมาจ้องหน้าเราเราไม่เป็นตัวของเราเอง
แต่เมื่อใดเราเห็นภาพกล้อมแกล้ม ทำท่าจะเป็นศิลปะ ทำท่าจะไม่เป็นศิลปะ เราจะรู้สึกสบายมาก ๆ มันมีเสน่ห์ของมัน ตอนเด็ก ๆ เราอยู่ในทุ่งนาวิ่งไล่กับเพื่อน นี่คือเสน่ห์ของชีวิต เมื่อเราไปบุกป่านั้น ที่จริงเราไม่สะดวกเลย แต่เมื่อกลับมาแล้วเรานึกถึงอะไร เสน่ห์ของป่า
เสน่ห์รวมไปถึงความเจ็บปวด ความลำบากด้วยยินดี
เสน่ห์คือช่วงที่เราเป็นตัวของเรา ไม่ใช่เราเป็นอะไรบางสิ่งของคนอื่น เราเป็นทาสสมมุติไป เราเป็นตัวของเราไม่ได้
ชีวิตแรกเริ่มของเราเต็มไปด้วยเสน่ห์ เด็กทุกคนสวย ดูดี เพราะเขาพึ่งตัวเองไม่ได้ เขามีอาวุธที่สำคัญที่สุดคือทำให้ผู้ดูแลรักเขา ลูกสุนัขก็เป็นอย่างนั้น แต่พอโตขึ้นมันเริ่มพึ่งตัวเองได้เสน่ห์เริ่มหายไป เขาพึ่งตัวเองได้แล้ว
ดังนั้นสิ่งที่เรียกว่าเสน่ห์หมายถึงบางสิ่งบางอย่าง ซึ่งดูแล้วมันไม่ยิ่งใหญ่ แต่ว่าชื่นใจ สัมพันธ์กับอารมณ์ง่าย ๆ ของเรา แต่ว่าถ้าเราเป็นคนที่เสแสร้งมาก ๆ เราจะไม่รู้สึกต่อเสน่ห์
ทุกวันนี้เรามีชีวิตที่แสนฉุกละหุกใช่ไหมครับ ตารางแห่งเวลามันเร่งเราเช้าจรดเย็น ชีวิตของคนไทยครั้งอดีตเนิบช้า ดังนั้นจึงมีเสน่ห์อยู่ในตัวของมัน เครื่องแต่งกายก็มีเสน่ห์ เทคโนโลยีเข้ามาเป็นตัวเร่งมันก็ทำลายเสน่ห์อันนั้นหรือเปล่า
ผมคิดว่าเทคโนโลยีควรเข้ามาบำรุงรักษาเสน่ห์ของชีวิต แทนที่จะมาทำลาย
เดี๋ยวนี้เราไปป่าไปแคมป์บางทีเราต้องเอาตู้เย็นไปด้วย เราเริ่มมีชีวิตอีกแบบหนึ่ง ทุกบ้านมีขั้วโลกเหนือไว้มี Freezer ของตู้เย็น ทนไม่ได้ที่จะกินน้ำฝนเฉย ๆ ต้องกินน้ำแช่เย็น แต่ชาวกรุงเทพฯ ขืนกินน้ำฝนก็คงตายเร็วขึ้นเพราะมลพิษ
แต่ก่อนเขามีขันน้ำน้ำฝนลอยดอกมะลิไว้รับแขก มารยาทของคนไทยมีเสน่ห์ อันนี้สำคัญมาก
ไปเห็นภาพไมเคิล แองเจโล ผมไม่เห็นเสน่ห์ แต่ผมเห็นพลังของเขา นายช่างประติมากรรมนี้หามือทาบยาก แต่ดูไม่มีเสน่ห์เลย
บางทีเราไปเห็นภาพอะไรที่กล้อมแกล้มเรารู้สึกได้ว่าเขาเป็นผู้มีเสรีและเขาไม่เขียนใน Scene ของศิลปะ
เมื่อเขาไม่คลั่งศิลปะน่าจะเข้าถึงศิลปะได้ดี ทุกวันนี้เด็กๆ ของเราคลั่งดนตรี เพราะเขาไม่รู้จักดนตรี ถ้าเขารู้จักดนตรีเขาจะไม่คลั่งดนตรีเลย
ถ้ารู้จักธรรมะเขาจะไม่บ้าธรรมะ พวกที่คลั่งธรรมะนั้นไม่รู้จักธรรมะที่เป็นการสิ้นคลั่ง พอรู้จักสิ่งนั้น ๆ จริงก็หายคลั่ง
อันเนื่องกับทางไท (พุทธิปัญญาสู่งานศิลป์ มรดกของแผ่นดินไทย ที่คนไทยทุกคนควรรู้)
บรรยายพิเศษแก่นักศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร คณะมัณฑนศิลป์ พ.ศ. ๒๕๓๒
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
