๕๕. จากสมุดอนุทิน
ศิลปิน กวี ฯลฯ เป็นผู้เข้าใจชีวิต เห็นใจ แล้วแสดงออกทางศิลปะ ความรักที่นางยักษ์พันธุรัตน์ในพระสังข์นั้นชวนสะอื้น เธอไม่เป็นยักษ์เลย แต่ก็คือคน – แม่ผู้รักลูกอย่างสุดจิตใจ ปลาบู่ทองได้รับความเห็นใจจากผู้ประพันธ์มาก เท่ากับแก้วหน้าม้าและพระสังข์ในคราบเจ้าเงาะ
ผิดกับงานที่มุ่งแสดงระบายความชั่วช้าความเกลียด และระบายความใคร่ มุ่งให้หญิงชั่วและชายโฉด แสดงความชิงชังผู้คนมากกว่าความเข้าใจและเห็นใจในชะตากรรม นิคอส แคสแซนซาคิส เข้าใจยูดาส เห็นใจและแลเห็นความดีในความชั่วของยูดาส
การมุ่งใช้ศิลปะแสดงความชั่วนั้นเป็นการสุดโต่ง ศิลปะไม่ใช่เครื่องมือเร่งเร้าอารมณ์ใคร่ โลภ โกรธ สิ่งใด แต่เป็นสักขีพยานของความเข้าใจ เห็นใจในชะตากรรมของมนุษย์ อุ้มชูมนุษย์
๑๐ ส.ค.๒๕๓๐
ลัทธินิยมธรรมชาติ (Naturalism) นั้นดูท่าทีดี แต่มนุษย์อดขยายอำนาจสู่ธรรมชาติไม่ได้
ด้วยอัตตาของมนุษย์ถูกจองจำอยู่
ดังนั้นการกลับสู่ธรรมชาติย่อมกลายเป็น ความพยายามที่จะกลับของอัตตาอันถูกจองจำ
การกลับจึงกลายเป็นการยึดติดและแผ่ขยายเข้าครอบงำธรรมชาติ ควบคุมจัดแจงให้ธรรมชาติสนองอัตตา
ในทางศิลปะของยุโรป ความรู้สึกงามต่อธรรมชาติเป็นอิทธิพลความคิดของ Renaissance จากการแผ่ขยายของคำสอนของ St.Francis ลัทธิ Franciscanism ได้กลายเป็นรากฐานในการอนุรักษ์ธรรมชาติในฐานะเป็นสิ่งงามที่พระเจ้าประทานมา
ดังนั้นสุนทรียศาสตร์จึงกลายเป็นเครื่องวัดอารมณ์ทางศาสนา ภักดี รักเพื่อนบ้าน รักโลก รักมนุษย์เพียงใด
๑๖ ส.ค.๒๕๓๐
ภาพ: จากหนังสือนิราศยุโรป
ภูมิปัญญาอันสูงส่งของมนุษย์ ย่อมอาศัยศิลปวัฒนธรรมเป็นเครื่องแสดงออก ศิลปะที่สะท้อนภูมิปัญญาจึงเป็นพยานถึงฐานะของมนุษย์ ปราศจากศิลปะเสียแล้วมนุษย์ก็ว่างเปล่า
แท้จริงเหตุผลนั้นคือศิลปะ หากแต่เป็นศิลปะแห่งการนิยามและการคิดที่แม่นยำ ซึ่งทำให้มีการแสดงออกทางศิลปะอย่างสมเหตุผล
ศิลปวัฒนธรรมที่ดีนั้นคือวิถีชีวิตของผู้คนที่มีเหตุผลและกรุณา ซึ่งรวมเป็นความงาม หากไร้เหตุผลและไร้กรุณา ศิลปวัฒนธรรมนั้นไม่งามและไม่จริง
๒๐ ส.ค.๒๕๓๐
เส้นสายของไทยนั้นเขียนออกจากญาณ สะท้อนเนื้อหาสาระของธาตุต่าง ๆ
เช่น เขียนน้ำ ธาตุน้ำนั้นเอิบอาบเซิบซาบ เขียนดิน-ความหนักแน่น ภูเขา-การงอกเงย
ต่างว่าช่างไทยเขียนปลาเล็กๆ กำลังว่ายน้ำในตู้ปลา ก็คงเขียนลายน้ำเช่นเดียวกับในลำธารหรือทะเล
กล่าวคือเป็นเส้นสายระลอกของความเอิบอาบเซิบซาบเช่นเดิม
ช่างไทยเขียนสภาพความเป็นธาตุมากกว่าตาเนื้อเห็น (อาจเปรียบได้กับ Constructivism เส้นแรงของ Nuam Gabo)
๒๓ ก.ย.๒๕๓๐
อะไรคือภาวะสร้างสรรค์ การสร้างสรรค์ของมนุษย์คืออย่างไร (ทั้งในทางศิลปะ-ชีวิต-สังคม) ลองหาคำนิยามดู
- คือสภาพอยู่เหนือกฎเกณฑ์ สภาพใหม่เหนือความซ้ำซากอันส่งผลเป็นความยกระดับขึ้นทั้งในตนเองและต่อมนุษย์โดยส่วนรวม
- สภาพสร้างสรรค์ (Creativity) คือการค้นพบการอยู่เหนือกฎเกณฑ์ อันส่งผลดียิ่งต่อมนุษย์ในการกระทำกิจกรรมต่าง ๆ
- การค้นพบทางออกง่าย ๆ ในวิถีชีวิตประจำวันในกิจกรรมอันส่งผลเป็นความใหม่ของการดำรงชีวิตทั้งของปัจเจกและสังคม
- คือสภาพหลุดพ้นจากความโง่เขลาเบาปัญญาอันส่งผลให้ชีวิตถูกยกระดับขึ้นอย่างน่าพอใจ
- การรู้จักตัวเองอันทำให้การกระทำส่งผลเป็นความสุขต่อตนเองและสังคม
- การมีอิสระในการกระทำอันส่งผลดีกับตนและท่าน
ถ้าเป็นเช่นนั้นภาวะสร้างสรรค์นั้นเนื่องแต่ความมีอิสระ อันทำให้การกระทำนั้นดีต่อตนและท่าน
รู้ได้อย่างไร หรือ ทำไมภาวะสร้างสรรค์จึงต้องเป็นความดี และความดีที่ว่านั้นเป็นอย่างไร บางทีภาวะสร้างสรรค์อาจทำให้คนส่วนรวมรู้สึกว่าเป็นเรื่องเหลวไหลหรือถึงกับถูกมองเป็นชั่วไปได้ อย่างไรก็ตาม ในช่วงยาวนั้นเองที่จะพิสูจน์ได้ว่าอะไรดีและดีแท้จริงอย่างไร
การส่งผลทั้งในช่วงสั้นและช่วงยาวจึงอาจเรียกได้ว่าการค้นพบ การกระทำการประดิษฐ์นั้นเป็นภาวะแห่งการสร้างสรรค์ นั่นคือ การสร้างสรรค์มีส่วนจรรโลงเสริมสร้างมนุษย์ให้เจริญยิ่ง ๆ ขึ้น
๑๙ ต.ค.๒๕๓๒
จากหนังสือ : อันเนื่องกับทางไท (พุทธิปัญญาสู่งานศิลป์ มรดกของแผ่นดินไทยที่คนไทยทุกคนควรรู้)
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
