มนุษย์ใช้สมองเพียงแค่ 10% จริงหรือ?
"ประโยคที่ว่ามนุษย์ใช้สมองเพียงแค่ 10% เป็นเรื่องเข้าใจผิด"
มนุษย์ใช้สมอง 10% จริงเหรอ?
ความเชื่อผิด ๆ ที่มีมายาวนาน บอกว่า เราใช้สมองแค่ 10% อีก 90% อยู่เฉย ๆ แค่มีไว้สำรอง
นักโฆษณาโม้ว่าช่วยปลดปล่อยศักยภาพที่ซ่อนอยู่ได้ ด้วยวิธี "ทางประสาทวิทยาศาสตร์" แต่สิ่งที่ถูกปลดปล่อยออกมาจริง ๆ ก็แค่เงินในกระเป๋าคุณ คนทั่วไป สองในสามคน และครูวิทยาศาสตร์เกือบครึ่ง หลงเชื่อเรื่องโกหก 10% นี้
ในทศวรรษ 1890 วิลเลียมส์ เจมส์ (William James) บิดาแห่งจิตวิทยาอเมริกัน กล่าวไว้ว่า "พวกเราส่วนใหญ่ไม่ได้ใช้ ศักยภาพทางจิตอย่างเต็มที่" เจมส์ตั้งใจพูดเพื่อกระตุ้นท้าทาย ไม่ใช่กล่าวหาว่า สมองถูกใช้น้อย แต่คนเข้าใจผิดตามนั้นเสียแล้ว
นักวิทยาศาสตร์ก็ใช้เวลาอีกนาน กว่าจะเข้าใจหน้าที่ ของสมองกลีบหน้าที่มีขนาดยักษ์ หรือบริเวณกว้างของสมองกลีบข้าง ความเสียหายไม่ทำให้การสั่งการ หรือการรับความรู้สึกบกพร่อง ผู้เชี่ยวชาญจึงสรุปว่า สมองเหล่านี้ไม่มีหน้าที่อะไร
เป็นสิบ ๆ ปี ที่สมองส่วนนี้ ถูกเรียกว่า บริเวณเงียบ หน้าที่ของมันนั้นยากจะอธิบาย ภายหลังเราจึงทราบว่ามันเกี่ยวกับ ความสามารถในการตัดสินใจ และผนวกข้อมูล ถ้าหากปราศจาคมันแล้ว เราจะไม่เป็นมนุษย์ สมองส่วนนี้สำคัญต่อการใช้เหตุผลเชิงนามธรรม การวางแผน การชั่งน้ำหนักตัดสินใจ และการปรับตัวเข้ากับสถานการณ์
ความคิดที่ว่าสมอง 9 ใน 10 ส่วน อยู่เฉย ๆ ในกะโหลก ฟังดูงี่เง่า
เมื่อเราคำนวณดู ว่าสมองใช้พลังงานมากแค่ไหน
สมองของสัตว์ฟันแทะและสุนัข ใช้ 5% จากพลังงานร่างกายทั้งหมด สมองลิงใช้ 10%
สมองของมนุษย์ผู้ใหญ่ ซึ่งคิดเป็นแค่ 2% ของมวลร่างกาย ใช้ 20% ของกลูโคสที่เผาผลาญในแต่ละวัน
สำหรับเด็ก ตัวเลขนี้สูงถึง 50%
และ 60% สำหรับทารก มากกว่าที่คาดไว้มาก เมื่อเทียบตามขนาดสมอง ซึ่งมีสัดส่วนตามขนาดร่างกาย
สมองมนุษย์หนัก 1.5 กิโลกรัม
สมองช้าง 5 กิโลกรัม
และสมองวาฬ 9 กิโลกรัม
แต่ถ้าเทียบต่อน้ำหน้ก สมองมนุษย์มีเซลล์ประสาท อัดแน่นกว่าสายพันธุ์อื่น เซลล์ประสาทที่อัดกันแน่นนี่แหละ ที่ทำให้เราฉลาด ต้องมีสมดุลระหว่างขนาดร่างกาย กับจำนวนเซลล์ประสาท ที่พวกไพรเมท ซึ่งรวมพวกเราด้วย จะสามารถดูแลไหว
ลิงไร้หาง 25 กิโลกรัม ต้องกิน 8 ชั่วโมงต่อวัน เพื่อบำรุงเลี้ยงสมอง ที่มีเซลล์ประสาท 53,000 ล้านเซลล์ การคิดค้นวิธีปรุงอาหารให้สุก เมื่อหนึ่งล้านห้าแสนปีก่อน ทำให้เรามีข้อได้เปรียบมหาศาล อาหารปรุงสุกจะอ่อนนุ่ม และถูกย่อยมาบ้างแล้ว นอกร่างกาย ลำไส้ของเราจึงดูดซึมพลังงานได้ง่ายขึ้น อาหารปรุงสุกทำให้เรามีเวลา และให้พลังงานมากกว่า การกินอาหารดิบ ๆ เราจึงสามารถบำรุงเลี้ยงสมองที่ อัดแน่นด้วยเซลล์ประสาท 86,000 ล้านเซลล์ ซึ่งมากกว่าสมองลิงไร้หางอยู่ 40% สมองทำงานดังนี้
ครึ่งหนึ่งของแคลอรีที่สมองเผาผลาญ เอาไปรักษาสภาพโครงสร้าง โดยการสูบไอออนโซเดียม และโพแทสเซียม ผ่านเยื่อเพื่อรักษาประจุไฟฟ้า
เพื่อการนี้ สมองต้องสวาปามพลังงาน มันเขมือบ ATP 3.4 x 10^21 โมเลกุลต่อนาที ATP เป็นเหมือนถ่านหิน ให้กับเตาไฟของร่างกาย ต้องใช้ต้นทุนสูง สำหรับรักษาศักยภาพ ในเซลล์ประสาททั้ง 86,000 ล้านเซลล์ ทำให้เหลือพลังงานนิดเดียว สำหรับส่งสัญญาณไปตามแอกซอน (axon) และข้ามไซแนปส์ (synapse)
การคายประจุนี้แหละ เป็นการทำงานที่แท้จริง ต่อให้มีเซลล์ประสาทแค่ไม่กี่เปอร์เซ็นต์ ส่งสัญญาณ ในบริเวณหนึ่ง ณ เวลาหนึ่ง พลังงานที่ต้องใช้สร้างกระแสประสาท ทั่วทั้งสมอง ก็มากเกินกว่าจะคงสัญญาณไว้ได้ ประสิทธิภาพการใช้พลังงานจึงเข้ามามีบทบาท โดยให้เซลล์จำนวนน้อย ส่งสัญญาณ ณ เวลาหนึ่ง ๆ ซึ่งรู้จักกันว่า sparse coding ใช้พลังงานให้น้อยที่สุด แต่ส่งข้อมูลให้มากที่สุด
เนื่องจาก แม้สัญญาณจะมีจำนวนไม่มาก แต่ก็มีเส้นทางที่เป็นไปได้นับพัน ที่สัญญาณจะกระจายตัวไปได้ จุดอ่อนของ sparse coding เมื่อมีเซลล์ประสาทจำนวนมหาศาล คือต้นทุนที่ต้องใช้ แย่ไปกว่านั้น ถ้าเซลล์จำนวนมากไม่ส่งสัญญาณเลย มันจะกลายเป็นของฟุ่มเฟือย
และวิวัฒนาการก็ควรจะโยนมันทิ้งนานแล้วทางออกคือ การหาสัดส่วนเซลล์ที่พอเหมาะ ที่สมองสั่งให้ทำงาน ขณะหนึ่ง ๆ เพื่อประสิทธิภาพสุงสุด ควรมีเซลล์ 1% ถึง 16% ทำงานในชั่วขณะหนึ่ง ๆ นี่คือขีดจำกัดด้านพลังงาน
ซึ่งเราต้องยอมรับสภาพ เพื่อให้เรารู้สึกตัวอยู่ได้ ความจำเป็นต้องรักษาพลังงาน เป็นเหตุผลให้การทำงานส่วนใหญ่ของสมองต้องอยู่ใต้จิตสำนึก เป็นเหตุผลว่า ทำไมเราจึงทำหลาย ๆ อย่างพร้อมกันไม่ได้
เราไม่มีพลังงานพอ จะทำสองอย่างพร้อมกัน ไม่ต้องพูดถึงสาม หรือห้าอย่าง ถ้าเราขืนทำ เราจะทำแต่ละอย่างแย่ลง กว่าที่เราใส่ใจเต็มที่ ยิ่งทำหลายอย่าง ผลยิ่งแย่ สมองเรานั้นทั้งฉลาด และทรงพลัง ทรงพลังมากจนมันต้องการพลังงานมหาศาล เพื่อคงความทรงพลังไว้ และฉลาดมาก จนมีแผนประสิทธิภาพการใช้พลังงานของมันเอง
ดังนั้น อย่าปล่อยให้คำลวง ทำให้คุณรู้สึกผิดว่า สมองคุณขี้เกียจ รู้สึกผิดไปก็เปลืองพลังงานเปล่า จากทั้งหมดนี้ คุณไม่ตระหนักหรือว่ามันเป็นเรื่องงี่เง่า ที่จะไปใช้พลังงานสมองอย่างสูญเปล่า คุณมีเซลล์ประสาท ที่กระหายพลังงาน เป็นพัน ๆ ล้านเซลล์ต้องดูแล ดังนั้น จงรีบทำซะ!
#Wasabi ขอเพียงมีส่วนเล็ก ๆ ที่ช่วยให้คุณ!
"เจริญเติบโต ก้าวหน้า สำเร็จ อย่างภาคภูมิใจ"
พิสูจน์อักษรโดย วาลีพ
#สาระจี๊ดจี๊ด #Wasabi #ความรู้ขึ้นสมอง
- 21
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
