ต้นกำเนิดของผักบุ้ง
ผักบุ้งเป็นผักที่เราคุ้นเคยกันมาก วันนี้ที่ผ่านมาเราอาจจะพึ่งกินผักบุ้งเข้าไปก็ได้ แต่ผักบุ้งมีต้นกำเนิดมาจากไหน และญาติที่เป็นพืชใกล้ชิดกับผักบุ้งคือพืชอะไร เราจะลองมาสำรวจกันครับ
ผักบุ้งจีน
ผักบุ้งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า [Ipomoea aquatica] ผักบุ้งไทย ผักบุ้งนา และผักบุ้งจีนที่เรานำมาทำเป็นอาหารในลักษณะที่แตกต่างกัน จริงๆ แล้วเป็นพืชชนิดเดียวกัน แต่เป็นคนละสายพันธุ์
ผักบุ้งจีน จะมีลำต้นและใบสีเขียวอ่อน ดอกสีขาว โตบนบก ยางน้อยกว่าผักบุ้งไทย เป็นผักบุ้งที่นิยมปลูกเป็นการค้า นิยมใช้ทำผัดผักบุ้งไฟแดง ใส่ในสุกี้ยากี้ หมูกระทะ แจ่วฮ้อน
ผักบุ้งไทย จะมีสีเขียวเช่นกัน ดอกสีขาวหรือขาวม่วง แต่จะโตในน้ำ นิยมนำมาใช้ทำแกงส้ม แกงเทโพ ผัดกะปิ ลวกจิ้ม ผักพริกแกง ยำผักบุ้ง ใส่ในเย็นตาโฟ
ผักบุ้งนา ลำต้นมีสีแดง ยอดเรียวเล็ก รสฝาด นิยมนำมากินกับลาบ น้ำตกและอาหารอีสานอื่น ๆ หรือใช้ทำแกงส้ม
ผักบุ้งไทย ขึ้นอยู่ริมน้ำ
ผักบุ้งมีจุดกำเนิดมาจากไหน?
ปัจจุบันผักบุ้งมีพื้นที่การกระจายที่กว้างขวางตั้งแต่ทวีปแอฟริกา ทวีปเอเชีย ทวีปอเมริกาทั้งอเมริกาเหนือและอเมริกาใต้ และทวีปออสเตรเลีย โดยเป็นในบางพื้นที่ผักบุ้งถือเป็นพืชรุกรานต่างถิ่นด้วยเช่นกัน เช่น ในสหรัฐอเมริกา เนื่องจากคนเอเชียที่ไปอยู่สหรัฐอเมริกาชอบนำผักบุ้งไปปลูกเป็นอาหาร
ค่อนข้างชัดเจนว่า จุดกำเนิดของผักบุ้งน่าจะอยู่ในทวีปเอเชีย โดยดั้งเดิมผักบุ้งถูกพบในแถบประเทศอินเดีย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไปจนถึงประเทศจีน โดยผักบุ้งก็นิยมกินกันในบริเวณเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ไปจนถึงประเทศจีน
แต่จุดกำเนิดที่แท้จริงในธรรมชาติของผักบุ้งยังไม่สามารถระบุได้แน่ชัด โดยมีหลายทฤษฎีที่พยายามจะอธิบายว่าผักบุ้งมาจากไหน แต่ทฤษฎีหลักๆ เชื่อว่า จุดกำเนิดของผักบุ้งอยู่ที่ประเทศจีน หรือประเทศอินเดียในปัจจุบัน เนื่องจากมีการเขียนถึงผักชนิดนี้ในเอกสารโบราณของจีน
แต่ก็มีเอกสารโบราณของจีนในคริสต์ศตวรรษที่ 2-3 ระบุว่าผักบุ้งเป็นพืชที่มาจากทางใต้หรือทางตะวันตกของจีน ทำให้มีความเป็นไปได้ว่าผักบุ้งอาจจะไม่ได้มีจุดกำเนิดในจีนโดยตรง แต่เกิดจากการนำเข้ามาจากอินเดียผ่านทางการค้า หรือ อาจจะมาจากเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่เป็นทางผ่านของเส้นทางการค้านี้ก็ได้
มีอีกทฤษฎีว่า ผักบุ้งอาจจะมีต้นกำเนิดมาจากทวีปแอฟริกา เพราะมีการพบผักบุ้งในแอฟริกามาตั้งแต่หลายร้อยปีก่อน แต่ก็มีความเป็นไปได้ว่าผักบุ้งอาจจะถูกนำเข้าไปในแอฟริกาจากประเทศจีนตั้งแต่เมื่อหลายร้อยปีก่อน เนื่องจากมีการบันทึกไว้ว่า เจิ้ง เหอ ผู้บัญชาการทหารเรือจีนในยุคราชวงศ์หมิง ที่ได้เดินทางไปกับกองเรือระหว่าง ค.ศ. 1405-1433 และได้เดินเรือไปถึงทวีปแอฟริกาแถบประเทศอียิปต์ โซมาเลีย และเยเมน ในการเดินเรือนั้น คณะของเจิ้งเหอได้ทำการเพาะปลูกพืชผักไว้บนเรือด้วย และผักบุ้งก็เป็นพืชชนิดหนึ่งที่เจิ้งเหอนำไปกับกองเรือ และอาจจะเป็นไปได้ว่า ผักบุ้งจากกองเรือของเจิ้งเหอได้แพร่กระจายไปในธรรมชาติในทวีปแอฟริกาตั้งแต่ตอนนั้นก็เป็นได้
รูปปั้นผู้บัญชาการเจิ้งเหอ ในประเทศมาเลเซีย (ที่มา By hassan saeed from Melaka, Malaysia - Admiral Zheng He, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7488531)
ญาติใกล้ชิดของผักบุ้งคือพืชอะไร?
ผักบุ้งเป็นพืชในสกุล [Ipomoea] พืชในสกุลนี้มีมากกว่า 600 ชนิด มีการแพร่กระจายอย่างกว้างขวางตั้งแต่ทวีปอเมริกา เอเชีย ยุโรป แอฟริกา ออสเตรเลีย มีลักษณะและรูปร่างที่หลากหลาย ทั้งเป็นไม้ล้มลุก ไม้เลื้อย ไม้พุ่มจนถึงไม้ต้นขนาดเล็ก แต่ส่วนใหญ่จะมีลักษณะเป็นไม้เลื้อย
จากการศึกษาในระดับโมเลกุลพบว่าพืชที่ใกล้ชิดกับผักบุ้งที่สุดน่าจะเป็น ผักบุ้งรั้ว [Ipomoea cairica] ที่เป็นไม้เลื้อยที่มีดอกสีม่วง ซึ่งพบแพร่กระจายในธรรมชาติในแอฟริกา แถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ไปจนถึงคาบสมุทรอาหรับ และ [Ipomoea polymorpha] ที่พบในทวีปออสเตรเลีย
นอกจากนั้นอาจจะมีพืชที่น่าสนใจที่เป็นญาติกับผักบุ้ง เช่น มันเทศ [Ipomoea batatas] ที่เป็นพืชกินหัว โดยพบแพร่กระจายในธรรมชาติในทวีปอเมริกา แถบอเมริกากลาง ซึ่งมันเทศจะมีหัวที่ใช้เก็บสารอาหารที่สามารถนำมาเป็นอาหารได้
ผักบุ้งรั้ว [Ipomoea cairica] (ที่มา By Vengolis - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=63704675)
ต้นและดอกของมันเทศ [Ipomoea batatas](ที่มา By H. Zell - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10482948)
นอกจากจะมีประวัติของผักบุ้ง ก็ยังมีประวัติของผักชีด้วยครับ
เอกสารอ้างอิง
1. Manos, P.S., R.E. Miller & P. Wilkin. 2001. Phylogenetic analysis of Ipomoea, Argyreia, Stictocardia, and Turbina suggests a generalized model of morphological evolution in morning glories. Systematic Botany 26:585-602.
3. Austin DF. 2007. Water spinach (Ipomoea aquatica, Convolvulaceae): a food gone wild. Ethnobotany Research & Applications 5:123-146.
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
