๑๓.เค้าขวัญวรรณกรรม : ไซอิ๋ว (ค่าแห่งปรุาณธรรม)
ไซอิ๋ว นั้นดูคล้ายเรื่องเพ้อฝัน มีตัวละครทั้งที่เป็นบุคคลในประวัติศาสตร์ และสัตว์แปลกประหลาดมีอิทธิฤทธิ์ ทั้งภูตผีปีศาจ และอาวุธพิเศษ ผู้ที่จะซาบซึ้งในอรรถรสของไซอิ๋วต้องมีวัฒนธรรมของการอ่านและเรียนรู้ต่างจากวัฒนธรรมกลไกสมัยนี้
กล่าวคือต้องมีเวลามากพอที่จะซึมซับเอาสาระประโยชน์ทางจิตใจ ทั้งเข้าใจซึ้งในภูมิปัญญาของผู้แต่ง ทั้งที่เป็นของท่านเองและสืบสานมาจากสิ่งที่เรียกว่าปุราณธรรม
ด้วยเหตุที่ ไซอิ๋ว นั้นเป็นเรื่องที่ยาวมาก ทั้งมีรายละเอียดปลีกย่อยและดูคล้ายซ้ำซาก จึงทำให้โครงสร้างหลักพร่ารางเลือน เช่นเดียวกับมหากาพย์อื่น ๆ ดังนั้นผู้อ่านก็เพียงแต่รับรู้เป็นเค้าและรู้เรื่องเป็นตอนๆ ไม่ว่ารามายณะ, มหาภารตยุทธ์ หรือไซอิ๋ว และมหากาพย์ทางตะวันตกอย่าง อีเลียด, โอดิสซี รวมทั้งมหากาพย์เก่าแก่ของชาวสุเมเรียนคือ กิลกาเมศ แต่การรับรู้เป็นฉากเป็นตอนต่อมหากาพย์เหล่านี้เองที่เอื้ออำนวยประโยชน์ทั้งทางจริยธรรมและโลกุตรธรรม
ถ้าว่าวัฒนธรรมแห่งการอ่านการเรียนรู้ไตร่ตรองยังมีอยู่ แต่ถ้ามันได้กลายเป็นวัฒนธรรมแห่งความเชื่อ ความไม่ปะติดปะต่อของเรื่องราวและปมปริศนาต่างๆ ก็เอื้อให้เกิดความงมงาย และกลายสภาพเป็นสิ่งไร้สาระที่แฝงอยู่ในความเชื่อของผู้คนในวัฒนธรรมนั้นๆ
ในกิลกาเมศ เอนกิดูผู้มีหัวเป็นวัว กับอิตนาผู้รู้สำนึก เป็นสองสหายของวีรบุรุษกิลกาเมศ ดูจะหมายถึงสองภาคสองส่วนของจิตใจมนุษย์ ส่วนที่อยู่ภายใต้สัญชาตญาณของสัตว์ และส่วนสำนึกต่อสรวงสวรรค์ของพระเจ้า สองส่วนพึ่งพิงและขัดแย้งกันอยู่ในใจของกิลกาเมศ อันเป็นตัวแทนของมนุษย์ทุกๆ คน ความตอนหนึ่งที่พญาเหยี่ยวพาอิตนาไปด้วยพลังปีกสู่ฟากฟ้า แล้วหยุดถามความรู้สึกต่อโลกที่เปลี่ยนไปจากจุดมองที่ไกลโลกและใกล้สวรรค์ว่ารู้สึกสำนึกอย่างไร
“แนบข้างลงข้างข้า เถิดชาย ชาติหาญ
มอบจิตมองชีพมุ่ง มรรคฟ้า”
พญาเหยี่ยวปีกสยาย กางเหยียด
พลันปุจฉาว่า “หล้า เป็นไฉน น่ะนาย”
อิตนาแลลิบหล้า โลกราง เลือนเอย
เหลือแผ่นน้ำโอบดิน เท่านั้น
เมืองอีกมนุษย์มล้าง เลือนหมด
โลกพร่าเพราะปีกดั้น พรหมสรวง
ข้าแต่พญาเหยี่ยวผู้ ทรงสัจจ์
โปรดส่งข้อยคืนโลก จากฟ้า
กระสันสวรรค์สงัด หายห่าง
สู่วิสัยสามัญ,ข้า สวาทดิน
บทเรียนที่อิตนา (หรือสำนึกต่อสวรรค์) ได้รับต่อความคิดไปสู่สวรรค์ ก็คือ การกลับสู่โลก สู่สามัญ ครั้งแรกด้วยศรัทธาต่อสรวงสวรรค์ ทำให้เขาเห็นโลกเล็กลงจนรางเลือน และหายสูญไปจากสายตาจึงต้องการกลับสู่โลก ถึงที่สุดแล้วก็คืนสู่สามัญ
ดูเหมือนว่าพญาเหยี่ยว (คือ ญาณหยั่งรู้-พาหนะของเทพเจ้า) น่าจะมีปฏิสัมพันธ์กับพญาครุฑพาหนะของพระนารายณ์ และเอนกิดู ก็คือ มีนาทัว-เทพหัววัว สัญลักษณ์ของสัญชาตญาณดั้งเดิม อันดูเสมือนความชั่วร้ายนั่นเอง นี้จัดเป็นปุราณธรรมได้
การเดินทางไกลใน ไซอิ๋ว นั้น ตัวละครสำคัญที่สุดที่เอื้อให้บรรลุเป้าหมาย ก็คือ เห้งเจีย- ลิงผู้ครั้งหนึ่งชั่วช้าหยาบโลนอยู่ในภาคของสัตว์เช่นเดียวกับเอนกิดู ได้รับการสวมมงคล ๓ ห่วง รับรสพระธรรมแล้ว ค่อยๆ แปรสำนึกไปสู่ปัญญา จนเป็นผู้นำทางไปสู่พุทธะได้ในที่สุด
เคยตีพิมพ์ในคำนำหนังสือ “ลิงจอมโจก” ของเขมานันทะ
ขอบคุณภาพ: อินเทอร์เน็ต
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
