พุทธศักราชอัสดงกับทรงจำของทรงจำของแมวกุหลาบดำ
เขียนโดย วีรพร นิติประภา
สนพ. มติชน
จำนวน 421 หน้า
เคยละเลียด เก็บของอร่อยไว้กินตอนท้าย ๆ กันมั้ยคะ
หรือเคยเก็บสมุดเล่มสวยที่สุด
ไว้ใช้ในโอกาสพิเศษที่สุดมั้ยคะ
กับหนังสือเล่มนี้ก็เช่นนั้นแหละค่ะ
มดซื้อหนังสือเล่มนี้ในปีที่ประกาศว่าได้รับรางวัลซีไรท์
ซื้อมาก็ไม่ได้รีบอ่าน
เพราะเพิ่งอ่านเล่มก่อนหน้าที่ได้ซีไรท์
ของนักเขียนคนเดียวกันนี้ไป
รู้ว่าการอ่านหนังสือของนักเขียนคนนี้
จำต้องเป็นช่วงที่ชีวิตไม่เร่งรีบเร่งร้อน
หัวสมองปลอดโปร่งโล่งสบาย
เพราะภาษาและเทคนิคที่เธอใช้นั้น
ละเมียดละไม สลับซับซ้อน
เกินกว่าที่จะอ่านในช่วงเวลาที่ชีวิตไม่สงบสุข
หนังสือเล่มนี้เป็นนิยายกึ่งจริงกึงมหัศจรรย์
เป็นประวัติชีวิตของสาแหรกตระกูลตั้งตง
ตั้งแต่ปู่ทวดตง
มายังผู้เล่าคือเด็กชาย "ดาว"
อันเล่าผ่านทรงจำของทรงจำยายศรี
ผู้เลี้ยงดูคุณหนูดาวอีกทอดนึง
ว่ากันจริง ๆ ก็คือ
ประวัติชีวิตของคนหลาย ๆ คนในตระกูล
ไล่ลงมาตั้งแต่ตาทวด ลูก ๆของตาทั้งห้า
มายังรุ่นหลาน และเหลน
แต่ละคนมีเส้นทางชีวิตอันเป็นโศกนาฎกรรม
ปวดร้าว ทุกข์ระทม ขมขื่นกันทั้งนั้น
แต่คนอ่านนั้นสนุก ความสนุกนอกจากจะได้รับชม
การเดินทางของชีวิตทุกคนแล้ว
ยังสนุกไปกับการวางเค้าโครงเรื่อง
การเรียงร้อยภาษาที่เหนือมนุษย์
แต่ก็เต็มไปด้วยชีวิตชีวา
และความมหัศจรรย์ เป็นประวัติชีวิตคนที่ล้อไปกับประวัติศาสตร์ชาติไทยและจีนร่วมร้อยปี
ไม่แน่ใจว่าคนรุ่นใหม่
ที่ชีวิตเสพติดกับการอ่านอะไรกระชับสั้นฉับไว
จะชอบวิธีการใช้ภาษาอันสวยสดหยดย้อย
แต่ก็เวิ่นเว้อยืดยาวนี้หรือไม่
อีกทั้งบางคราก็ต้องขบคิดแปลภาษาที่สละสลวยนั้นให้ออกมาว่าหมายถึงอะไรนั่นอีก
จะยกมาสักย่อหน้าแล้วกัน
"จนจิตรไสวกลับมาจากเมืองจีน
เลือนลางจับต้องไม่ได้ของชีวิตก็ดูจะรางเลือนลงในขมีขมันหมกมุ่นทำกับข้าวเอาใจลูกไปแต่ละวัน
ปักใจแข็งขันว่าจะได้ลูกรักกลับมาอยู่ข้างกาย
...คอยปิดตาเวลาตายอย่างในกลอน
แต่ก็กลับเป็นลูกแค่ผ่านมาพอได้เห็นหน้า ...
แล้วก็จากไปเป็นทหารอีก ทิ้งแกไว้ในละมุนหมอกมัวซัวอันเข้าใจไม่ได้นั่นไปแต่ตามลำพังอีกครั้ง"
ถ้าจะเขียนแบบนิยายทั่วไปก็ได้ง่าย ๆ เลยว่า
"จนจิตรไสวกลับมาจากเมืองจีน
ความหวังที่เคยเลือนลางก็กลับชัดขึ้นในตอนที่ตั้งอกตั้งใจทำกับข้าวเอาใจลูกทุกวัน ด้วยมั่นใจว่า
ลูกรักจะกลับมาอยู่ด้วย
แต่ก็ต้องพบว่าลูกได้ทิ้งแกและ
จากกลับไปเป็นทหารอีกครั้ง"
ซึ่งเสน่ห์ของ วีรพร นิติประภา นั้น
อยู่ตรงการใช้ภาษานี่แหละ
"เลือนลางจับต้องไม่ได้ของชีวิต ก็ดูจะรางเลือนลง"
โอ๊ยยยย มีแบบนี้ทั้งเล่มอ่ะ
ใครผู้ใดหลงรักภาษาไทย
สมควรอ่านหนังสือของเธอทั้งสองเล่ม
แต่ใครไม่ชินกับอะไรแบบนี้ก็ต้องทำใจเยอะ ๆ
อ่านให้ได้สัก 50 หน้าแรก แล้วจะชินเอง
หลังจากนั้นก็จะเพลิดเพลินกับเนื้อเรื่องในหนังสือเป็นที่สุด
สิ่งที่นึกถึงระหว่างอ่านคือ
1. หนังสือนิยายเรื่อง "หลายชีวิต" ของหม่อมราชวงค์คึกฤทธิ์ ปราโมทย์ เล่มนี้คุณชายเขียนเล่าย้อนถึงชีวิตของคนแต่ละคนที่อยู่ในเรือ
ที่สุดท้ายมาประสบชะตากรรมเดียวกัน เป็นเล่มเดียวของคุณชายที่เราอ่านหลายรอบมาก สนุกมาก ใช้ภาษาคนธรรมดานี่และ อ่านง่าย สนุก เคล้าน้ำตา
2. หนังสือเล่มยักษ์ "
หนึ่งร้อยปีแห่งความโดดเดี่ยว" โดย กาเบรียล การ์เซีย มาร์เกซ ที่เล่าถึง เรื่องราวเจ็ดรุ่นของครอบครัวบวนเดียกับเมืองในจินตนาการ “มาก็อนโด”
เป็นนิยายที่แนวสัจนิยมมหัศจรรย์ (magic realism) คิดว่าวีรพร นิติประภาน่าจะได้แนวทางการเขียนมาจากเล่มนี้ไม่มากก็น้อย
3. นึกถึง "แดนอรัญ แสงทอง" นักเขียนผู้รุ่มรวยภาษาอีกคนหนึ่ง มีสไตล์การเขียนที่ให้คำฟุ่มเฟือย สละสลวยเช่นกัน
วีรพร นิติประภา
คือนักเขียน"หญิง" คนแรกที่ได้ 2 ซีไรต์
จากเล่ม ไส้เดือนตาบอดในเขาวงกตเมื่อปี 2558
และ พุทธศักราชอัสดงกับทรงจำของทรงจำของแมวกุหลาบดำ ในปี 2561
ซึ่งความมหัศจรรย์คือ
ทั้ง 2 เล่มนี้ เป็น 2 เล่มแรกที่เธอเขียน
เธอไม่เคยเขียนนิยายเล่มขนาดยาวมาก่อน เขียนปุ๊บได้รางวัลเลย พอเขียนต่ออีกเล่มก็ได้รางวัลอี๊กกกกก
มีคนไปสัมภาษณ์เธอว่า
กดดันมั้ย กับเล่มที่ 3 เธอบอกว่า
ไม่กดดันแล้วเพราะเขียน 2 เล่มแล้ว ได้รางวัลไปแล้ว
เล่มที่ 3 ก็จะมีอิสระเขียนให้เต็มที่ไปเลย เพราะไม่มุ่งหวังรางวัลแล้วล่ะ ... คนสัมภาษณ์ก็งง ทำไมไม่มุ่งหวังรางวัลแล้วอ่ะ??
" ก็ได้มาสองเล่มแล้ว เล่มที่สามจะเอาอีกเหรอ ถ้าเธอเป็นกรรมการ เธอไม่คิดเหรอว่าเธอต้องให้ชาวบ้านบ้าง"
เออ ก็จริงนะ
**** SPOILER ALERT *****
เรื่องที่จะเขียนต่อไปนี้
เป็นการเปิดเผยเนื้อเรื่องที่สำคัญมั่กๆๆๆๆๆๆๆๆ
ถ้าคิดว่าจะไปหาหนังสือมาอ่าน
ก็ควรข้ามตรงนี้ไป เพราะถ้ารู้แล้วจะเสียอรรถรสในการอ่านอย่างมาก
หนังสือเปิดเรื่องด้วย "ดาว" เด็กอายุ 12
ที่เล่าเรื่องราวที่ได้ยินจากยายศรีให้เราฟัง
แล้วดาวก็ยังสามารถสื่อสารกับ
แมวสีดำลายกุหลาบได้ด้วย
ซึ่งตอนแรกที่อ่านจากชื่อหนังสือ ก็คิดว่า
เดี๋ยวแมวกุหลายดำนี้
ก็คงจะเล่าเรื่องราวให้ฟังต่ออีกล่ะมั้ง
เปล๊าาาา แมวมีบทบาทไม่เยอะเท่าไหร่เลย
คนที่เล่าเรื่องส่วนใหญ่คือยายศรีนี่แหละ
เล่าถึงปู่ทวดตง
เล่าถึงพี่น้องของยายศรีเอง ที่มีทั้งหมดรวมกัน 5 คน
แต่ละคนก็มีชะตากรรมโศกสลดเป็นของตัวเอง ไม่เว้นแม้แต่ยายศรี
เราคนอ่านจะสงสัยไปเรื่อย ๆ ว่า
"ดาว" คือใคร คือลูกใคร อยู่ยังไงแบบไหน
เพราะมันจะมีตอนนึงที่
ลูกชายจากเมืองจีนของปู่ทวดตงที่เดินทางมาไทยเพื่อตามหาพ่อ
แล้วก็พบกับบ้านที่รกร้างว่างเปล่า ....
แล้ว "ดาว" ล่ะ หายไปไหน?
นอกจากเรื่องราวชีวิตของแต่ละคนในตระกูลแล้ว
ก็ยังมีเรื่องเบี้ยบ้ายรายทางของชีวิตคนนู้นคนนี้
ที่ผู้เขียนร้อยเรียงผู้โยงเข้ามาด้วยอย่างสนุก
เช่นเรื่องราวของตาเนียร คนสวนที่ดูแลนาบัว
ที่ปลูกกระท่อมอยู่ไม่ห่างไปนั้น
ทีแรกเป็นคนขับรถของลูกท่านหลานเธอ
เจ้าของเดิมของบ้านตระกูลตั้งตง
แล้วก็มาได้มรดกที่คุณท่านเจียดแบ่งที่ดินข้าง ๆ ไว้ให้ก่อนหนีไปบวช
เพื่อที่ตาเนียรจะได้คอยดูแลที่ทางไม่ให้รกร้าง
ตาเนียรในวัย 40 ที่เมียแรกหนีตามลิเกไป
ก็เกิดไปถูกใจสาวรุ่นอีกจังหวัดนึง
ที่พ่อแม่เค้าไม่ยอมยกให้
ก็พาพวกไปฉุดลักลูกสาวเค้ามาทำเมียจนได้
แต่อยู่กันมาเพียงปีกว่า เมียก็มาตายหลังคลอดลูก
ตาเนียรเลี้ยงลูกมาจนแตกวัยสาว
ก็ได้กลิ่นหอมดอกไม้ตลอดเวลา
เป็นกลิ่นเหมือนเมียที่ทำให้แกหลงรักหัวปักหัวปำ
เมื่อคราวกระนู้นจนต้องไปฉุดคร่ามา
ตาเนียรตามกลิ่นไปตามกลิ่นมา
จนเปิดไปเจอกลิ่นในห้องลูกสาวตัวเอง
จากนั้นแกก็จำต้องพึ่งพาเหล้า
เพื่อดับความปราถนาอันเล้นลับทุกเมื่อเชื่อวัน
จนถึงจุดขาดสะบั้น
ที่แกต้องพาลูกสาวมาฝากให้ทำงานอยู่กินที่บ้านใหญ่
เพราะแกเก็บเอาลูกสาวไปฝันมิดีมิร้ายในยามค่ำคืน
แต่แม้จะเอาลูกไปฝาก
ก็ยังแอบไปด้อม ๆ มอง ๆ เมื่อคิดถึง
จนวันหนึ่งเห็นลูกสาว
แอบไปพลอดรักกับชายหนุ่มจับกัง
ที่ทำงานที่โกดังของเถ้าแก่ตง
แกก็ขาดสติต่อยตีไอ้หนุ่มนั่น
ไม่มีใครรู้ว่าเกิดอะไรขึ้นต่อจากนั้น
เพราะไม่มีใครได้เห็น หนุ่มและลูกสาวของแกอีก
ทั้งยังซักถามเอากับตาเนียรไม่ได้
เพราะแกผูกคอคายใต้ต้นนุ่นในวันต่อมา
ชาวบ้านล่ำลือกันว่า
แกข่มขืนลูกสาวแกยับ
และฆ่าหนุ่มคู่รักจนตาย
บ้างก็ว่า ลูกสาวและหนุ่ม
กระเสือกกระสนหนีตาย
จากการอาละวาดของตาเนียรจนเตลิดไป
เนี่ย ... แค่เรื่องของตาเนียรก็สนุกแล้ว
แต่นี่เป็นเพียงแค่เสี้ยวเดียวของในเล่มนี้เท่านั้นเอง
ตอนอ่านผ่านการเล่าของยายศรี
ซึ่งสมทบปิดท้ายว่า "สงสารตาเนียร"
แม้ดาวจะถามว่า สงสารตาเนียรทำไม ยายศรีก็ไม่ตอบ
แต่ผู้เขียนก็มาเฉลยตอนหลังว่า
เมื่อยายแสงกลับมาเอาโกดังของปู่ตง
ไปทำโรงงานทอผ้าไหม
ลูกสาวตาเนียรก็กลับมาขอทำงานด้วย
แล้วเล่าเรื่องที่ไม่มีใครได้รู้ให้ฟังว่า
เมื่อตาเนียรต่อยตีไอ้หนุ่มนั่นแล้ว ก็ได้สติ
ให้เงินแก่ลูกสาวและไอ้หนุ่ม
ให้ไปทำมาหากินที่อื่นต่างหากเล่า
ไม่ได้มีเรื่องอย่างชาวบ้านลือกัน
ยายศรีบอกว่า
" ฉันก็ว่าแล้ว คนอย่างตาเนียรน่ะรึถึงจะมีปัญญาทำระยำตำบอนกับลูกในไส้ได้ไหว ไอ้จะให้คนดี ๆ มาทำเรื่องชั่วช้าได้นี่น่ะแค่เมาไม่พอร้อก ต้องบ้าด้วยนา"
อ่านไปจนสามร้อยหน้าปลาย ๆ
ก็เริ่มจะพอเดาได้แล้วว่า
"ดาว" นั้นน่าจะเป็นลูกใคร
เพราะรุ่นหลานของยายศรีนั้นมีอยู่กันแค่ 2 คนคือ
ระริน กับ ระพินทร์
แต่ถึงจะพอเดาได้ ก็ต้องอดตกใจไม่ได้ว่า
ผู้เขียนให้ "ดาว" เป็นลูกของทั้ง ระริน และ ระพินทร์
แม้ว่าทั้งสองคนจะไม่ใช่พี่น้องท้องเดียวกัน
แต่ก็ถือเป็นลูกพี่ลูกน้องกัน
นอกจากจะช็อคจากจุดนี้ไม่พอ
ผู้เขียนยังทำให้คนอ่านขนลุกต่อ
ด้วยการเฉลยว่า "ดาว" นั้นได้ตายไปแล้ว
ตั้งแต่ยังไม่ได้ถือกำเนิดเกิดมาเลยด้วยซ้ำ
อ้าว ... แล้วที่อ่านมาทั้งหมดคืออะไร??
ดาว คุยกับ ยายศรี ตอนไหน??
แมวกุหลาบดำที่บางทีก็คุยกับดาวนั้น
คุยกันตอนไหน??
อ้อ ... คงเป็นวิญญาณที่คุยกันสินะ
เพราะยายศรีน่ะตายตั้งแต่ยังสาว
แต่ในเรื่องที่เล่าน่ะ
ยายศรีเนื้อหนังเหี่ยวย่นไปทั้งตัวแล้ว
ตกลง ผีแก่ได้ด้วยใช่มั้ย??
แต่จะบอกอะไรให้
ถ้าอ่านมาตั้งแต่ต้น
ถ้าได้อ่านเรื่องราวที่สุดแสนมหัศจรรย์ของทั้งเล่ม
เรื่อง ดาว เรื่อง ยายศรีแก่ชรา
หรือเรื่องแมวกุหลาบดำสื่อสารได้
ก็ไม่ใช่เรื่องสลักสำคัญอะไรเลยจริง ๆ
สมแล้วกับหนังสือรางวัลซีไรต์ปี 2561
******************* SPOILER END ********************
- 2
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
