ปริศนาธรรมและการแทนค่าเชิงสัญลักษณ์

การตีความเนื้อหาในบทสวดมนต์บูชาพระรัตนตรัยออกมาเป็นภาพเขียนฝาผนังโบสถ์วัดบรมนิวาส สมัยร.4(วัดนี้อนุญาตให้เข้าชมภาพเขียนเฉพาะวันพระ)

ผู้รู้บอกวิธีการดูภาพเขียนฝาผนังที่มีการซ่อม จะให้สังเกต เช่น ทีแปรงที่ไม่ไปในทางเดียวกัน การเคลือบสารป้องกันหรือชะลอการเสื่อมสภาพ

ตอนนั้นสมัครทริปนำชมอ.สุทธา ลีนะวัต ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลป์ คณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิทพ์ ม.ศิลปากร ท่านบรรยายนำชมวัดบรมนิวาส (ท่านทำป.เอกจบเรื่องนี้ที่ ฝรั่งเศส)

ภาพเขียนไตรภูมิจักรวาล ที่เป็นเนื้อหาหัวใจหลักของจิตรกรรมไทย มักจะอยู่หลังพระประธาน แสดงแผนผังโลกและจักรวาลตามอุดมคติพุทธเจือพราหมณ์ แท่งเสาแทนทวีปและเทือกเขา วิมานบนยอดเขาแทนชั้นของสวรรค์

กรอบกระจกที่หาสภาพสมบูรณ์ยาก น่าจะสมัยร.3-5 ภาพเขียนผนังตรงข้ามพระประธานนิยม มารพจญ แต่เสน่ห์วัดทองคือ ชาวต่างชาติที่เข้ามาสมัยร.3 ถูกแทนค่าเป็นมาร กองทัพตะวันตกที่รุกรานเพื่ออาณานิคม เกิดความคลางแคลงใจ สงสัย และระวังตัวของชาวตะวันออก

ภาพกาก คือความขบขัน ที่ซ่อนไว้ เช่นเรื่องเพศ

ภาพกากที่ต้องตั้งใจดู เป็นการซ่อนเนื้อหา ขบขัน เพศ แต่ที่โจ่งแจ้งจนโดนตำหนิก็มี บันทึกเรื่องนี้ต้องลองสืบค้น ร.4 ทรงพระพิโรธและให้แก้ใหม่ครั้งหนึ่ง

ความงามของชีวิต เรื่องเพศเป็นเรื่องธรรมดา สมัยร.3 มีภาพจิตรกรรมสังวาสหมู่ในวันลอยกระทง จากเอกสารที่มีผู้วิเคราะห์ว่า ความเสรีภาพด้านเพศและการแสดงออกเคยมีจนเข้ารัชสมัยใหม่ ร.4 ได้มีอิทธิพลจากตะวันตก สมเด็จพระนางเจ้าวิกตอเรีย เรื่อง เดอะเวอร์จิ้นควีน เข้ามา สยามจึงรับเอาแนวคิดด้านเพศใหม่ ต้องรักนวลสงวนตัว มีคู่ครองเดียว ตั้งอยู่ในกรอบศีลธรรม ทั้งที่ดินแดนแถบอุษาคเนย์ มีความหลากหลายและเสรีภาพด้านเพศมานาน

เรื่องกิจกรรมในมุ้งที่ถ่ายทอดมาเป็นภาพ ภาษา และสัญลักษณ์

ทศชาติชาดกที่มีภาพกากแฝง