5 มิ.ย. 2021 เวลา 05:46 • ประวัติศาสตร์
🌳ที่มาของต้นมะกอกกับกำเนิดชื่อเมืองเอเธนส์
1
คราวก่อนเล่าถึงที่มาของต้นลอเรลจากตำนานกรีก และเรื่องที่คนมักจำสับสนระหว่างต้นลอเรลกับต้นมะกอก มาคราวนี้จึงจะมาเล่ากำเนิดต้นมะกอกกัน
การแข่งขันระหว่างเทพโปไซดอนกับเทพีอธีน่า (Photo: Pinterest)
ตามตำนานกรีกเล่าว่าต้นมะกอกต้นแรกเกิดขึ้นจากการแข่งขันระหว่างเทพโปไซดอน (Poseidon) เทพเจ้าแห่งท้องทะเล กับเทพีอธีนา (Athena) เทพีแห่งสติปัญญา โดยทวยเทพแห่งโอลิมปัสเห็นความสวยงามของดินแดนนี้จึงแย่งชิงกันเป็นเทพที่อุปถัมภ์เพื่อจะให้เมืองอันสวยงามนี้มีชื่อเหมือนตน
ในเวลานั้นดินแดนดังกล่าวคือเมือง Attica มีกษัตริย์ Kekrops ที่หนึ่งซึ่งเป็นผู้ก่อตั้งเมืองนี้ขึ้นมาเป็นผู้ปกครองอยู่ กษัตริย์ Kekrops ที่หนึ่งนี้เป็นครึ่งมนุษย์ครึ่งงู (แต่บางข้อมูลบอกว่าตั้งชื่อเมืองนี้ตามชื่อของตนว่า Cecropia)
เทพแห่งโอลิมปัสแย่งชิงเมืองนี้กันอุตลุด แต่มี 2 เทพที่ยืนหยัดไม่ยอมแพ้จะเอาเมืองนี้มาให้ได้จนทะเลาะกันไม่หยุดหย่อนคือ โปไซดอนกับอธีน่า ดังนั้นเทพซุสจึงแก้ปัญหาให้ทั้งสองลงแข่งขันกันช่วงชิงเป็นผู้อารักขาเมืองนี้ ในขณะที่เทพอื่น ๆ จะจัดการแข่งขันระหว่างเทพทั้งคู่ให้และคอยดูว่าใครจะเป็นผู้ชนะ โดยเทพซุสได้กำหนดว่าเทพทั้งสองจะต้องแข่งขันกันเพื่อเป็นผู้อารักขาเมืองโดยวิธีมอบของขวัญให้แก่ชาวเมืองนี้ และให้ชาวเมืองตัดสินว่าจะให้เทพองค์ใดเป็นผู้อารักขาเมือง
รูปสลักการแข่งขันระหว่างอธีน่ากับโปไซดอน พบบนหน้าจั่วด้านตะวันตกของวิหาร Parthenon (Photo: Flickr)
หลายอาทิตย์ผ่านไป เทพทั้งสองไปเตรียมพร้อมมาแล้วจึงมาปรากฏตัวยังเนินเขาของเมือง ของขวัญชิ้นแรกเทพโปไซดอนเป็นผู้มอบให้ โดยใช้ตรีศูล (ไม้สามง่าม) แทงเข้าไปที่ก้อนหินจึงทำให้มีน้ำพุผุดขึ้นมาตลอดกาล เพื่อแสดงให้เห็นว่าโปไซดอนมีอำนาจทางน้ำและจะคอยปกปักมิให้ชาวเมืองเจอกับภัยแล้งอีกต่อไป แต่เนื่องจากโปไซดอนเป็นเทพแห่งท้องทะเล น้ำที่ผุดขึ้นมาจึงเป็นน้ำเค็มใช้ดื่มกินไม่ได้ (บางเวอร์ชั่นบอกว่ามีม้าผุดขึ้นมา)
ส่วนเทพีอธีน่ามอบของขวัญเป็นเมล็ดพันธุ์ต้นไม้ โดยนางเป็นผู้นำเมล็ดนี้โยนลงพื้นแล้วมีต้นมะกอกงอกเติบโตขึ้นมาให้แก่ชาวเมือง โดยหากชาวเมืองเลือกนาง เทพีอธีน่าสัญญาว่าจะปลูกต้นไม้ชนิดนี้ทั่วบริเวณเมือง ซึ่งชาวเมืองสามารถใช้ผลของมันเป็นอาหารได้ อีกทั้งยังสามารถสกัดมาเป็นน้ำมัน และใช้กิ่งก้านลำต้นของมันเป็นฟืนเพื่อให้เชื้อเพลิง
1
ชาวเมืองตัดสินใจรับของขวัญจากเทพีอธีน่าเพราะเห็นว่ามีประโยชน์กว่าของขวัญจากเทพโปไซดอน อธีนาจึงสามารถเอาชนะใจประชาชนชาวเมืองได้ พวกเขาจึงเลือกนางให้เป็นเทพผู้อารักขาเมือง (แต่บางข้อมูลบอกว่าคนตัดสินคือกษัตริย์ Kekrops ที่หนึ่ง) และตั้งชื่อเมืองใหม่ตามชื่อของนาง เมืองนี้จึงได้ชื่อว่า Athens-เอเธนส์ และยังสร้างวิหารที่ไว้เป็นที่บูชาเทพีอธีน่าขึ้นมาชื่อว่าวิหาร Parthenon
บนสุดของ Acropolis ของเมืองเอเธนส์คือซากวิหาร Parthenon (Photo: WIKIPEDIA)
เมืองเอเธนส์ เป็นเมืองที่มีผู้คนมาตั้งหลักแหล่งอาศัยอยู่มากกว่า 7,000 ปี เต็มไปด้วยรูปปั้นของเทพีอธีน่า ในอดีตชาวเมืองจะจัดเทศกาลเฉลิมฉลองให้แก่เทพีอธีน่าเป็นประจำ แม้กระทั่งเหรียญตราของชาวเมืองเอเธนส์ยังมีรูปนกฮูกซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของปัญญาและเป็นสัตว์ประจำตัวเทพีอธีน่า ส่วนต้นมะกอกกลายเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ของเมือง ในอดีตใครตัดต้นมะกอกจะมีโทษถึงตายและคนที่จะปลูกต้นนี้ได้จะต้องเป็นหนุ่มสาวพรหมจารีย์เท่านั้น
ในปัจจุบันเอเธนส์กลายเป็นเมืองหลวงของประเทศกรีซ และมีต้นมะกอกศักดิ์สิทธิ์อยู่บน Acropolis ของเมืองเอเธนส์ในปัจจุบัน เชื่อกันว่าต้นมะกอกต้นนี้คือต้นที่เทพีอธีน่าปลูกตามตำนาน และมีอายุได้หลายพันปีมาแล้ว
แต่เฮโรโดตัสนักประวัติศาสตร์กรีกระบุว่าต้นมะกอกที่อธีน่าปลูกนั้นถูกเผาไปตั้งแต่ครั้งสงครามกับเปอร์เซียเมื่อ 499-449 ปีก่อนคริสต์ศักราชแล้ว แต่มีต้นใหม่งอกขึ้นมาจากตอของต้นที่ถูกเผาไป และเชื่อกันว่าต้นที่เกิดใหม่นี้ยังคงอยู่ถึงปัจจุบัน
ต้นมะกอกศักดิ์สิทธิ์ของอธีน่า (Photo: Imaginoso.com)
ชาวกรีกนิยมบริโภคมะกอกมาก ตามชานเมืองเอเธนส์จะมีต้นมะกอกปลูกอยู่รายรอบเต็มไปหมด แต่เมืองเอเธนส์นี้ช่วงฤดูร้อนจะเจอกับปัญหาภัยแล้งเสมอ (สงสัยทำให้เทพโปไซดอนโกรธที่ไม่ยอมเลือกเลยทำให้แล้งเสียเลย) อีเลียดกวีกรีกโบราณได้เปรียบเปรยน้ำมันมะกอกของกรีกว่าเปรียบเสมือน ‘ทองคำเหลว’
ประเด็นเรื่องมงกุฎใบไม้สำหรับนักกีฬาโอลิมปิกค่อนข้างจะสับสน เพราะบางแหล่งข้อมูลก็ระบุว่ารางวัลที่มอบให้แก่นักกีฬาโอลิมปิกในสมัยโบราณนั้นก็คือช่อมะกอกนั่นเอง (แต่บางแหล่งระบุว่าเป็นช่อลอเรล) ซึ่งช่อมะกอกนี้ชาวกรีกเรียกว่า Kotinos ซึ่งเป็นต้นมะกอกป่า จะถูกนำมาจากต้นมะกอกศักดิ์สิทธิ์ที่ปลูกในวิหารแห่งเทพเจ้าซุสที่โอลิมเปีย
วีรบุรุษในตำนานของชาวกรีกอย่างเฮอร์คิวลีสก็มีความเกี่ยวพันกับต้นมะกอกอย่างแนบแน่น ในภารกิจหนึ่งของเฮอร์คิวลีสได้ใช้มือและทั่งไม้ทำจากต้นมะกอกป่าฆ่าสิงโตได้สำเร็จ และในภารกิจอื่น ๆ อาวุธหนึ่งที่เขาใช้คือกระบองก็ทำมาจากต้นมะกอกเช่นกัน และหากนำกระบองนี้ปักลงไปที่พื้นจะมีรากงอกออกมาและเติบโตเป็นต้นมะกอกต้นใหม่ต่อไป
Kotinos รางวัลสำหรับนักกีฬาโอลิมปิกสมัยโบราณ (Photo: WIKIPEDIA)
ในพระคัมภีร์ไบเบิลฉบับเก่าเล่มแรกที่มีชื่อว่า Genesis ได้เล่าเรื่องเหตุการณ์น้ำท่วมโลก ซึ่งในตอนนั้นโนอาห์ได้ปล่อยนกพิราบออกไป นกพิราบกลับมาพร้อมกับคาบกิ่งมะกอกกลับมาด้วย ซึ่งแสดงว่าน้ำที่ท่วมโลกนั้นได้แห้งลงไปแล้วจึงมีต้นไม้เกิดขึ้น
ด้วยเหตุนี้ ช่อมะกอกจึงกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งสันติภาพและความอุดมสมบูรณ์มาตั้งแต่บัดนั้น เรามักจะพบเห็นภาพนกพิราบคาบช่อมะกอกซึ่งถูกใช้เป็นสัญลักษณ์แทนถึงการส่งสารสันติภาพ และช่อมะกอกยังถูกใช้ในสัญลักษณ์มากมาย ที่ชัดเจนสุดคือสัญลักษณ์ขององค์การสหประชาชาติ
ช่อมะกอกกลายเป็นสัญลักษณ์ของสันติภาพ

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา