ด้านจริงของ อิกกิว ซัง
Blockdit Originals ซีรีส์บทความพิเศษ
เขาเกิดในราชตระกูล บิดาเป็นถึงจักรพรรดิ แต่ชะตาทําให้เขาเริ่มต้นบทแรก แห่งชีวิตในสถานะคนยากไร้
เขาเป็นลูกนอกสมรสของจักรพรรดิ โง โคะมะสึ แม่เป็นนางกํานัล จักรพรรดินีไม่พอพระทัย ก็ขับไล่แม่กับเขาไปอยู่ในถิ่นคนยากไร้แห่งหนึ่งในเกียวโต
เมื่ออายุห้าขวบ เขาจากแม่ไปเป็นศิษย์อังโกะกุจิ วัดเซนสายรินไซ ที่วัดแห่งนี้เขาเรียนภาษาจีน ศิลปะ บทกวีจีน และเริ่มฝึกเซน ได้รับนามว่า ซูเกน
เขารักบทกวี วรรณกรรม และศิลปะต่าง ๆ ที่นี่เองบทกวีจํานวนมากหลั่งไหลออกจากหัวใจที่พลุ่งพล่าน
เมื่ออายุสิบสาม เขาย้ายไปศึกษาเซนที่วัดเคนนินจิ เขามองเห็นความประพฤติที่ไม่เหมาะสมของพระเซนและลูกวัดซึ่งยังยึดติดทรัพย์สินและยศถาบรรดาศักดิ์ และมุมมองของเขาต่อโลกก็เปลี่ยนไป นักบวชก็เป็นปุถุชน!
อิกกิว ซัง ในด้านจริง
อายุสิบหก เขาออกจากวัดแห่งนี้ไปจําอยู่ที่วัดไมบุดาระ เจ้าอาวาสคือ พระเซโสะ อยู่ได้ไม่นานก็ย้ายวัดอีก คราวนี้ไปจําวัดไซกิน เป็นลูกศิษย์ของเจ้าอาวาสนาม เคนโอะ โซอิ
เขาชอบวัดใหม่นี้ เขาเรียนเรื่องซาเซนจนอายุยี่สิบเอ็ด อาจารย์เคนโอะ มรณภาพ เขาโศกเศร้าอย่างยิ่ง อดอาหารนานเจ็ดวัน และพยายามฆ่าตัวตาย โดยกระโดดลงน้ําที่ทะเลสาบบิวา แต่เปลี่ยนใจ
หลังจากเจ้าอาวาสมรณภาพ เขาไปฝากตัวกับอาจารย์คะโซแห่งวัดได โตะกุ เจ้าอาวาสปล่อยให้เขารอหน้าประตูวัดนานห้าวัน ราดน้ําหนึ่งถังบนหัว เขา แล้วค่อยรับเขาเป็นศิษย์
อาจารย์คะโซมีส่วนคล้ายกับอาจารย์เคนโอะเรื่องวิธีการสอน ช่วงหลาย ปีที่วัดไดโตะกุ เขาทํางานหนัก ทั้งใช้แรงงาน สานรองเท้า ทําตุ๊กตาขายให้พ่อค้า ฯลฯ และศึกษาธรรมไปด้วย
ในปี ค.ศ. 1418 เมื่ออายุยี่สิบสี่ นักร้องตาบอดคณะหนึ่งมาร้องเพลง ที่วัด ห้วงยามที่เขาดื่มด่ำเสียงเพลง จิตสัมผัสธรรม เขาพลันเข้าใจโกอานที่ อาจารย์มอบให้เขาขบคิด เมื่อเขาไขปริศนาธรรมของอาจารย์คะโซได้ ก็ได้รับ ฉายาใหม่ว่า อิกกิว (一休) แปลว่าหยุดหนึ่งครั้ง
นี่ก็คือชาติกําเนิดของ อิกกิว (一休宗純) พระเซนที่แปลกประหลาดที่สุดแห่งญี่ปุ่น
ปี 1420 อายุยี่สิบหก อิกกิวทําสมาธิบนเรือที่ทะเลสาบ ได้ยินเสียงอีการ้อง ทําให้เข้าใจเรื่องทุกข์และอัตตา เมื่อเขาเล่าประสบการณ์นี้ให้อาจารย์คะโซฟัง อาจารย์กล่าวว่า “เจ้ายังมิได้บรรลุธรรมหรอก”
อิกกิวตอบว่า “ศิษย์มิได้อยากบรรลุธรรม”
เจ้าอาวาสหัวเราะ กล่าวว่า “ถ้าเช่นนั้นเจ้าก็บรรลุธรรมแล้ว!”
อาจารย์คะโซมองเห็นความเฉลียวฉลาดของเขา ตั้งใจปลูกปั้นอิกกิวให้สืบทอดตําแหน่งของตนต่อไป ทําให้พระรุ่นพี่ชื่อ โยโสะ อิจฉา แต่อิกกิวไม่อยากได้รับตําแหน่งใด ๆ เขาใช้ชีวิตผิดจากวิถีพระเซน ดื่มเหล้าหนัก พูดจา ตรง ไม่ไว้หน้าใคร มีเรื่องกับคนอื่นเนือง ๆ ทําให้อาจารย์คะโซเปลี่ยนใจ เห็นว่าศิษย์ผู้นี้ยังไม่เหมาะสมกับตําแหน่งนี้
เจ้าอาวาสคะโซมรณภาพเมื่ออิกกิวอายุสามสิบห้า อีกครั้งเขาเศร้าโศกเสียใจมาก แต่ครั้งนี้เขามิได้คิดไปกระโดดน้ําาตายที่ทะเลสาบ แต่ออกจากวัด เร่ร่อนไปทั่ว เขาขลุกอยู่กับพวกศิลปิน จิตรกร กวี
อิกกิวเขียนว่า “เมื่อไร้จุดหมายปลายทาง ข้าก็ไม่มีวันหลงทาง”
เขาผ่านชีวิตอีกหลายสิบปีธุดงค์ไปตามวัดต่าง ๆ รวมทั้งร้านเหล้าและซ่องนางโลม
วิถีชีวิตของอิกกิวต่างจากพระเซนรูปอื่น ๆ ราวฟ้ากับดิน ใช้ชีวิตนอกเส้นทางศาสนาหลัก มีพฤติกรรมประหลาดเมื่อเทียบกับมาตรฐานและจารีตของพระทั่วไป หลายเรื่องเข้าข่ายอาบัติในมาตรฐานสงฆ์ เช่น ไม่โกนผมไว้ หนวดเครา ดื่มสุรา เล่นพนัน ฉันเนื้อสัตว์ และเที่ยวผู้หญิง
เขาเดินสวนทางวิถีเดิมเพื่อสะท้อนให้เห็นถึงความไร้สาระของเปลือก ทุกอย่างเป็นเรื่องสมมุติ พระในเครื่องนุ่งห่มสงฆ์ถ้าทําตัวไม่ดีก็ไม่ใช่พระ ดังนั้นความเป็นพระไม่ใช่อยู่ที่เครื่องนุ่งห่มและรายละเอียดปลีกย่อยของชีวิต ถ้าทําตัวไม่ดีก็ไม่ใช่พระ เขามองว่าพระกับฆราวาสไม่ได้ต่างกัน ความเป็นพระมิใช่เปลือกของพระ ความเป็นพระอยู่ภายใน
ผลงานของ อิกกิว ซัง
เขาไม่ถือว่าการมีเพศสัมพันธ์เป็นเรื่องบาป เขามองว่าผู้ชายเกี่ยวข้องกับผู้หญิงมาตั้งแต่แรกเกิด การปฏิเสธความปรารถนากามารมณ์จึงฝืนธรรมชาติ
เขายังบอกว่าซาโตริของเขามาจากการข้องแวะกับสตรี! อิกกิวรู้จักนักร้องตาบอดนาม โมริ ซึ่งต่อมาเป็นคนรักของเขา มีลูกชายหนึ่งคน
เขาตั้งฉายาให้ตัวเองว่า เมฆบ้า เชื่อว่าพฤติกรรม ‘บ้า’ ของเขาอาจเป็น
อุบายจัดการกับวงการนักบวชรอบตัวเขาซึ่งหลงทาง หรืออาจเป็นวิธีมองโลก จากสายเดิม
เมฆบ้าเขียนว่า “ความกระจ่างใสของวันวานคือความเขลาทึบของวันนี้ จักรวาลมีทั้งมืดและสว่าง จงเตรียมรับความเปลี่ยนแปลง...”
ช่วงอายุปลายสามสิบ อิกกิวอาศัยแถวเมืองซาไก ยังคงข้องแวะกับศิลปินมาก หน้า เวียนกรายไปตามร้านเหล้าและซ่องนางโลม ขณะเดียวกันก็สร้างสรรค์ งานศิลปะมากมาย อิกกิวเป็นพระ นักคิด กวี จิตรกร และนักประดิษฐ์อักษร
เขียนผลงานกวีนับไม่ถ้วน ทั้งเรนกะและไฮกุ เขามีผู้ชื่นชมติดตามงานศิลปะ ของเขามาก เขามีบทบาทและเป็นศิลปินมีชื่อเสียงในยุคมุโระมะชิ งานของเขา ส่งอิทธิพลต่อวงการศิลปะทางเซน เขายังมีความสามารถทางดนตรี เป็นนักเป่า ขลุ่ยที่มีฝีมือ เขาก็มีอิทธิพลต่อพิธีดื่มชาของญี่ปุ่น ลูกศิษย์ของเขาคือ มุระตะ ซูโกะ เป็นปรมาจารย์ชาคนแรกในญี่ปุ่น
เขากล่าวว่า “การศึกษาตําราและนั่งสมาธิตัวแข็งทื่ออาจทําาให้เจ้าสูญ เสียจิตเดิมแท้ของเจ้า”
ขอเพียงรักษาจิตเดิมแท้ ตัวตนดั้งเดิม ความว่างก็ปรากฏ เขาเขียนว่า
“เสียงเพลงเดียวดายของคนจับปลาสามารถเป็นสมบัติล้ำค่า ฝนยามเย็นโปรยบนผืนน้ํา
จันทร์ผลุบโผล่จากกลุ่มเมฆ
งดงามเกินคําาพูด เขาร้องเพลงคืนแล้วคืนเล่า”
ชีวิตคือบทกวี ชีวิตคือจิตรกรรม ชีวิตคือเสียงเพลง ชีวิตคือชีวิต!
อิกกิว ซัง ที่โลกรู้จัก
ในช่วงท้ายของสงครามโอนิน เช่นเดียวกับวัดจําานวนหนึ่งในเกียวโต วัดไดโตะ กุถูกไฟผลาญ แต่เพลิงเผาเพียงวัตถุ
อิกกิวเขียนว่า “เมื่อฝนตก จงปล่อยให้มันตก เมื่อลมพัด จงปล่อยให้มันพัด”
นักบวชฉายาเมฆบ้ามีบทบาทมากในการรื้อฟื้นวัดขึ้นมาใหม่ ด้วยความช่วยเหลือจากพวกพ่อค้าเมืองซาไก วัดเก่าในรูปใหม่ก็ปรากฏขึ้นอีกครั้ง
ในปี 1474 เมื่ออิกกิวอายุแปดสิบ จักรพรรดิ โก ชูมิกาโดะ ทรงแต่งตั้ง อิกกิวเป็นเจ้าอาวาสคนที่ 47 ของวัดไดโตะกุ ตําาแหน่งเดิมของอาจารย์คะโซ เขาไม่อยากรับตําแหน่งนี้ แต่มิอาจปฏิเสธคําสั่งของจักรพรรดิได้
ในช่วงท้ายของชีวิต อิกกิวจําาศีลอยู่ที่วัดทากิจิ ซึ่งอยู่ระหว่างเมืองเกียว โตกับซาไก
อาจารย์อิกกิวมรณภาพด้วยไข้ป่าในปี 1481 อายุแปดสิบเจ็ด เมฆบ้าลอยล่องไปทุกทิศในท้องฟ้าไพศาล เป็นชีวิตที่ ‘บ้า’ และเต็มเปี่ยม แต่ชีวิตมนุษย์เป็นเพียงความบ้าและความไร้สาระ ความบ้ากับความไม่บ้าเป็นเรื่องเดียวกัน
เมื่อฝนตก จงปล่อยให้มันตก เมื่อลมพัด จงปล่อยให้มันพัด อิกกิวเดินนอกเส้นทางสายหลักตลอดชีวิต ทว่าเดินนอกเส้นทางต่างอะไรกับเดินในเส้นทาง?
สําหรับผู้มีวิญญาณเซน มันไปถึงจุดหมายเช่นกัน
- 158
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
