เต๋าเต๊กเกง บทที่ ๑๗
第十七章
太上，不知有之﹔
其次，親之﹔
其次，譽之﹔
其次，畏之﹔
其次，侮之。
故信不足焉，有不信焉。
悠兮，其貴言哉。
功成事遂，百姓皆謂：我自然。
บทที่ ๑๗
อันผู้ปกครองที่สุดประเสริฐ ประชาชนจะไม่รู้ซึ่งการมีอยู่
ลำดับถัดมา ประชาชนจะรู้สึกสนิทชิดใกล้
ลำดับถัดมา ประชาชนจะแซ่ซ้องสรรเสริญ
ลำดับถัดมา ประชาชนจะรู้สึกยำเกรง
ลำดับถัดมา ประชาชนจะดูถูกเหยียดหยาม
ดังนั้น หากไร้ซึ่งสัจจะ ย่อมต้องมีผู้เสื่อมศรัทธา
อันผู้ปกครองที่แสนหรรษา จักไม่มีดำรัสบ่อยครา
ครั้นบรรลุกิจสำเร็จผล ประชาชนต่างกล่าวว่า
“จำเดิมเราก็เป็นเช่นนี้แล”
อันผู้ปกครองที่สุดประเสริฐ
ประชาชนจะไม่รู้ซึ่งการมีอยู่
อันผู้ปกครองที่สุดประเสริฐจะปกครองประชาชนด้วยหลักแห่งอกรรม การปกครองโดยหลักแห่งอกรรมคือการปกครองที่ไม่รบกวนประชาชน การปกครองโดยอกรรมจะไร้การบัญญัติกฎหมาย ไร้การประศาสน์อบรม ไร้การประกาศโทษคาดอาญา หากแต่ประชาชนต่างสามารถจำเริญในคุณธรรมความดีอย่างมุ่งมั่น และเป็นไปเองโดยธรรมชาติ
ผู้ปกครองที่สุดประเสริฐคือพระอริยเจ้าที่มีจิตใจกว้างใหญ่ดุจผืนนภา ผืนนภาปกครองสรรพสิ่งในใต้หล้าจนเติบใหญ่ หากแต่สรรพสิ่งในใต้หล้ากลับไม่รู้สึกถึงการปกครองแห่งแผ่นฟ้า ดังนั้นจึงไม่รับรู้ถึงคุณงามความดีแห่งผืนนภา ฟ้าปกครองสรรพสิ่งด้วยหลักแห่งอกรรมเป็นฉันใด อันผู้ปกครองที่ปกครองผู้คนด้วยหลักแห่งอกรรม ก็เป็นฉันนั้นดุจเดียวกัน
ลำดับถัดมา ประชาชนจะรู้สึกสนิทชิดใกล้
สำหรับผู้ปกครองในลำดับถัดมา จะเป็นผู้ปกครองที่มีความเมตตากรุณาอันยิ่งใหญ่ ประชาชนต่างสัมผัสได้ถึงคุณธรรมและเมตตาธรรมอันยิ่งใหญ่ของท่าน ต่างรับรู้ถึงการบริหารอย่างทุ่มเทของท่าน และต่างซาบซึ้งถึงการอุทิศเสียสละอย่างทุ่มเทของท่าน แลผู้ปกครองก็สามารถติดดินชิดใกล้จนเป็นที่รักใคร่ของปวงชนทั้งหลาย ดังนั้น ผู้ปกครองแลประชาชนจึงมีความสนิทชิดใกล้อย่างไม่มีช่องว่างระหว่างกัน
ลำดับถัดมา ประชาชนจะแซ่ซ้องสรรเสริญ
สำหรับผู้ปกครองในลำดับถัดมา ท่านจะเป็นผู้ปกครองที่สามารถบริหารประเทศชาติให้มีความเจริญรุ่งเรือง แม้นจะมีข้อบกพร่องในการประพฤติปฏิบัติอยู่บ้าง แต่ประชาชนต่างสามารถรับรู้ถึงความทุ่มเทในการบริหารแผ่นดิน ต่างรับรู้ในผลงานต่างๆ ที่ท่านได้ทำไว้ และแม้นท่านจะมีความสูงศักดิ์จนยากจะเข้าใกล้ แต่ประชาชนก็ยังรักใคร่และแซ่ซ้องสรรเสริญในคุณงามความดี
ลำดับถัดมา ประชาชนจะรู้สึกยำเกรง
สำหรับผู้ปกครองในลำดับถัดมา ท่านจะเป็นผู้ปกครองที่มีความตั้งใจในการบริหารบ้านเมือง แต่เนื่องจากท่านมีความสูงศักดิ์จนสุดเอื้อม มีความเด็ดขาดในพระเดช ประชาชนจึงสัมผัสได้ถึงอำนาจบารมีที่น่าเกรงขาม ดังนั้นประชาชนจึงรู้สึกยำเกรงและมิกล้าชิดใกล้
ลำดับถัดมา ประชาชนจะดูถูกเหยียดหยาม
สำหรับผู้ปกครองในลำดับถัดมา ท่านจะวางตัวสูงศักดิ์จนประชาชนยากจะเข้าถึง มีความทะนงในอำนาจราชศักดิ์ หากแต่ไม่ค่อยนำพาในทุกข์สุขของประชาชน ครั้นประชาชนไม่ได้รับการดูแลอย่างทั่วถึง ผู้คนจึงดูถูกเหยียดหยามแลก่นด่าทุกหัวระแหง
ดังนั้น
หากไร้ซึ่งสัจจะ ย่อมต้องมีผู้เสื่อมศรัทธา
ผู้ปกครองมีอยู่มากมายหลายประเภท แต่ไม่ว่าจะเป็นผู้ปกครองประเภทใด หากผู้ปกครองนั้นไร้ซึ่งสัจจะเสียแล้ว แน่นอนว่าย่อมต้องนำมาซึ่งการดูถูกเหยียดหยาม และผู้คนจะตีตนออกห่างอย่างสิ้นศรัทธา
เพียงผู้ปกครองขาดสิ้นซึ่งความศรัทธาจากประชาชน วาจาของผู้ปกครองจะขาดความประกาศิต ครั้นวาจาไร้ความประกาศิต การประศาสน์ก็จะมิอาจดำเนิน ครั้นรัฐประศาสน์มิอาจดำเนิน สุดท้ายย่อมต้องพินาศย่อยยับเป็นแม่นมั่น
อันผู้ปกครองที่แสนหรรษา
จักไม่มีดำรัสบ่อยครา
แต่สำหรับผู้ปกครองที่สามารถปกครองบ้านเมืองโดยมิต้องเหนื่อยยากนั้น ท่านเป็นสุดยอดแห่งผู้ปกครองที่จะบริหารบ้านเมืองโดยอกรรม ท่านจะปกครองโดยไร้การปกครอง ดังนั้นจึงมิได้รบกวนประชาชน จนถึงขนาดประชาชนไม่รู้สึกถึงการดำรงอยู่แห่งผู้ปกครองเสียด้วยซ้ำ ท่านจะประศาสน์โดยไร้การประศาสน์ ดังนั้นประชาชนจึงมิรับรู้ถึงการประศาสน์แห่งผู้ปกครอง หากแต่ผู้คนต่างสามารถครองตนให้อยู่ในสัมมาวิถี และพัฒนาคุณธรรมแห่งตนให้มีความก้าวหน้าวัฒนา
ครั้นบรรลุกิจสำเร็จผล
ประชาชนต่างกล่าวว่า “จำเดิมเราก็เป็นเช่นนี้แล”
สุดยอดของผู้ปกครองจะทำการปกครองด้วยความหรรษาไม่เหนื่อยยาก ทั้งนี้เพราะท่านได้ทำการปกครองโดยอกรรม ประศาสน์โดยไร้วาจา
อันผู้ที่อกรรม หาใช่หมายถึงการอยู่เฉย ๆ โดยไม่ทำอะไรไม่ เพราะผู้ที่อกรรมคือผู้ที่บำเพ็ญเพียรอย่างทุ่มเท ท่านจึงทรงคุณธรรมที่สุดประเสริฐ ทรงมหาเมตตาอันดีเลิศ แลเป็นผู้ที่สามารถแฝงเร้นตนได้อย่างแยบคาย
ผู้ที่อกรรมคือผู้ที่ทรงคุณธรรมอันสมบูรณ์ มีคุณธรรมอันสุดประเสริฐเลิศเทียมดินฟ้า ทุกขณะลมหายใจจะมีสติที่คอยย้อนสำรวจแลยกระดับคุณธรรมให้มีความสมบูรณ์พูนพร้อมอยู่เสมอ คุณธรรมของท่านจึงเจิดจรัสประภัสสร เป็นคุณธรรมที่ไร้ความด่างพร้อยเสมือนเช่นแสงสุริยาที่ไร้ความมืนมน ภายในจิตใจจึงไร้กิเลสความอยากใคร่ที่สามารถรุกรานแทรกซึมเข้าสู่กำแพงเหล็กแห่งคุณธรรมที่ประภัสสรได้ ผู้ทรงคุณธรรมที่สุดประเสริฐจึงเป็นศูนย์รวมดวงใจของชนทั้งหลาย เพราะคุณธรรมของท่านไม่เพียงแต่จะทำลายกิเลสความอยากใคร่ในใจตนเท่านั้น หากยังจะทำลายกิเลสความยากใคร่ในใจของผู้คนได้อีกด้วย
ดังนั้น ผู้ทรงคุณธรรมอันประเสริฐ จึงเป็นสดมภ์แห่งจิตใจของปวงชน ผู้ทรงคุณธรรมอันประเสริฐ จึงเป็นประภาคารของผู้คน ผู้ทรงคุณธรรมอันประเสริฐ จึงเป็นเข็มทิศของหมู่ชน แลผู้คนทั้งหลายในใต้หล้า จึงยึดถือท่านเป็นแบบอย่างท่ามกลางมรสุมแห่งชีวิต ยึดถือท่านเป็นแนวทางในการเดินทางอันมืดมิด ยึดถือท่านเป็นที่พึ่งท่ามกลางความอ่อนล้าในความคิด
อนึ่ง ผู้ทรงเมตตาธรรมที่ยิ่งใหญ่จะไม่เคยรักใคร เพราะเมื่อไหร่ที่มีรักย่อมมีเกลียด แต่ผู้ที่ทรงความเมตตาอันยิ่งใหญ่ ท่านหาได้มีความเกลียดในหัวใจไม่ ความเมตตาของท่านจะเป็นเหมือนเช่นผืนแผ่นดิน ด้วยแม้นสรรพสิ่งบนแผ่นดินจะโกรธเกลียดและกระทำการย่ำยีต่อแผ่นดินเช่นไร แผ่นดินก็จะยังคงทำหน้าที่หล่อเลี้ยงสรรพสิ่งอยู่อย่างนั้น หรือต่อให้สรรพสิ่งจะรักและเทิดทูนแผ่นดินมากเพียงไร แผ่นดินก็จะยังคงทำหน้าที่อยู่เช่นนั้น โดยหาได้ทำการหล่อเลี้ยงสรรพสิ่งเพิ่มมากขึ้นหรือลดน้อยลงตามคำเยินยอหรือปรามาสแต่อย่างใดไม่ เมตตาธรรมของแผ่นดินเป็นเช่นไร อันเมตตาธรรมของพระอริยเจ้าที่ดำรงหลักแห่งอกรรมก็เป็นเช่นนั้นดุจเดียวกัน
อนึ่ง อันผู้ที่อกรรมคือผู้ที่สามารถแฝงเร้นภายใต้ฟ้าดินได้อย่างแยบคาย ท่านทรงคุณธรรมอันยิ่งใหญ่ หากแต่จะเร้นคุณธรรมจนไม่มีใครรู้ ท่านได้ประกอบคุณงามความดีไว้มากมาย หากแต่จะเร้นคุณงามความดีจนไม่มีใครรับทราบ ท่านทรงปัญญาญาณอันลุ่มลึก หากแต่จะเร้นปัญญาญาณนั้นจนดูทึมทึบ ดังนั้น อันจริยวัตรในชีวิตประจำวัน จึงมีแต่ความสมถะเรียบง่าย อันการปฏิบัติในทุกท่วงท่า จึงมีแต่ความติดดินน่าชิดใกล้ อันจิตใจในทุกห้วงความคิด จึงมีแต่ความอ่อนน้อมไม่ถือตัว
ด้วยเพราะผู้อกรรมจะมีพร้อมด้วยเมตตาธรรมอันประเสริฐ คุณธรรมอันดีเลิศ และการแฝงเร้นอย่างแยบคายเช่นนี้ ท่านจึงทรงบารมีอันยิ่งใหญ่ อันบารมีของท่านจะประหนึ่งร่มโพธิ์ที่ให้หมู่สัตว์ได้พักอาศัย หมู่สัตว์ทั้งหลายได้อาศัยความร่มเย็นแห่งร่มโพธิ์ โดยที่ต้นโพธิ์หาได้ทำการปกครองหรือประสิทธิ์ประศาสน์อะไรต่อหมู่สัตว์เลยไม่ อันบารมีของผู้อกรรมที่มีต่อใต้หล้าก็เป็นเช่นนี้ดุจเดียวกัน
ด้วยเหตุนี้ การสอนด้วยคุณวุฒิ การประศาสน์ด้วยความสามารถ การปกครองด้วยความเก่งกาจ หรือการปกครองด้วยความทุ่มเท และผู้คนต่างได้รับรู้ถึงการปกครอง รับทราบถึงการประศาสน์นั้น จึงยังมิอาจดีเท่าการปกครองที่ไร้การปกครอง การประศาสน์ที่ไร้การประศาสน์ และผู้คนต่างอาบอิ่มอยู่ในมหาบารมีจนเกิดการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตนอย่างไม่รู้เนื้อรู้ตัวไม่ เพราะที่สุดแล้ว การปกครองที่แท้จริงคือการปกครองใจของปวงชน การที่จิตใจของปวงชนจะเกิดการสำนึกและพัฒนาตนจนมีคุณธรรมอันดีเลิศหรือไม่ จะมิอาจทำให้สำเร็จได้ด้วยคำพูดที่เก่งกาจหรือความสามารถอันพิสดารของผู้ปกครองแต่อย่างใด หากแต่คือมหาบารมีอันยิ่งใหญ่ของผู้ปกครองนั่นต่างหาก
สำหรับผู้ปกครองที่ประเสริฐเลิศล้ำดั่งนี้ แม้นว่าท่านจะบริหารแผ่นดินจนร่มเย็นเป็นสุข แต่เนื่องจากท่านแฝงเร้นตนในท่ามกลางฟ้าดินได้อย่างแยบคาย ประชาชนจึงไม่ได้รู้สึกถึงคุณงามความดีของท่าน จนถึงขนาดกล่าวว่า “เดิมเราก็ดีอย่างนี้อยู่แล้ว หาใช่เพราะคุณงามความดีแห่งผู้ปกครองแต่อย่างใดไม่” เช่นนี้ต่างหากจึงจะเป็นสุดยอดแห่งการปกครอง และเป็นสุดยอดแห่งผู้ประสิทธิ์ประศาสน์แล
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
