เต๋าเต๊กเกง บทที่ ๒๖
第二十六章
重為輕根，靜為躁君。
是以君子終日行不離輜重，
雖有榮觀，燕處超然。
奈何萬乘之主，而以身輕天下？
輕則失根，躁則失君。
บทที่ ๒๖
ความหนักคือฐานของความเบา
ความสงบคือนายของความร้อนเร่า
ดังนั้นวัตรแห่งวิญญูในตลอดวาร
จะไม่ห่างจากรถบรรทุกเสบียงหนัก
แม้จะมีชีวิตอันหรูหรา
แต่ก็พักพิงโดยไม่ยึดมั่น
แต่ไฉนเจ้าแคว้นผู้ทรงฐานันดรขนาดหมื่นคันรถ
จึงทำตัวดูเบาต่อโลกหล้าด้วยเล่า ?
เพราะเบาก็จักสูญเสียซึ่งรากฐาน
ร้อนเร่าก็จักสูญเสียซึ่งความเป็นนาย
ความหนักคือฐานของความเบา
ความสงบคือนายของความร้อนเร่า
ในด้านความหนักเบา หนักอยู่ล่าง เบาอยู่บน ดังนั้นความหนักจึงเป็นรากฐานของความเบา ในด้านความร้อนเย็น ความเย็นอยู่ล่างความร้อนอยู่บน ดังนั้นความเย็นจึงสามารถดับความร้อน ในด้านพฤกษานานาพันธุ์ ลำต้นอยู่ล่าง กิ่งก้านอยู่บน ดังนั้นลำต้นจึงเป็นหลักให้กิ้งก้านได้พลิ้วไหว ในด้านอาคารบ้านเรือน เสาเข็มอยู่ล่าง ตัวบ้านอยู่บน ดังนั้นบ้านจึงไม่ไหวคลอน ในด้านธรรมและอธรรม ธรรมอยู่ล่าง อธรรมอยู่บน ดังนั้นธรรมคือความสงบนิ่ง อธรรมมักแปรผันวุ่นวาย ธรรมจึงชนะอธรรม เหมือนเช่นความเย็นที่กลบดับความร้อน
ธรรมชาติได้ให้สติกับเรามาเช่นนี้ ดังนั้น ความเย็นจึงดับความร้อน ธรรมจึงดับอธรรม ความสงบจึงสยบความเคลื่อนไหว ด้วยเพราะเหตุนี้ หากหนักอยู่ล่างเบาอยู่บน นี่จึงเป็นความหนักแน่นมั่นคง ความสงบเป็นนายความร้อนเร่าเป็นบ่าว ความสงบจึงชนะความโกรธ ธรรมอยู่ล่างอธรรมอยู่บน ธรรมจึงเป็นความสงบที่ชนะอธรรมที่เป็นความวุ่นวาย
ตรงกันข้าม หากหนักอยู่บนเบาอยู่ล่าง ความหนักนี้จะกลายเป็นความโคลงเคลง ความร้อนเร่าเป็นนายความสงบเป็นบ่าว ความร้อนเร่านี้จึงสร้างความวุ่นวาย อธรรมอยู่ล่างธรรมอยู่บน ธรรมก็จะง่อนแง่นและล้มคลืน
ด้วยเพราะหนักอยู่ล่างเบาอยู่บน เย็นอยู่ล่างร้อนอยู่บน สงบอยู่ล่างเคลื่อนไหวอยู่บน ธรรมอยู่ล่างอธรรมอยู่บน ดังนั้น ผู้ใฝ่เต๋าจึงต้องรู้อ่อนน้อม ใฝ่สงบ รู้อดทน รู้สมถะ รู้ติดดิน ไม่โต้แย้ง ไม่กล่าวโทษ แลไม่วุ่นวาย
ด้วยเพราะเหตุนี้ ปราชญ์จึงเป็นผู้นำ คนทรามจึงเป็นผู้ตาม หากเป็นเช่นนี้โลกก็จะสันติสุข แต่หากคนทรามเป็นผู้นำปราชญ์เป็นผู้ตาม โลกนี้จักต้องปั่นป่วนวุ่นวายเป็นแน่แท้
ดังนั้นวัตรแห่งวิญญูในตลอดวาร
จะไม่ห่างจากรถบรรทุกเสบียงหนัก
แม้จะมีชีวิตอันหรูหรา แต่ก็พักพิงอยู่โดยไม่ยึดมั่น
กองทัพที่มีรถบรรทุกเสบียงเต็มเปี่ยม หมู่ทหารจึงมีกำลังใจออกสู้รบ ด้วยเพราะมีเสบียงหนักเป็นกองหลัง ทหารจึงมีกำลังใจต่อสู้กับอริราชศัตรู ดังนั้น วิญญูชนที่ไม่ห่างจากรถบรรทุกเสบียง จึงย่อมสร้างความมั่นคงในกิจวัตร แต่ทว่า รถบรรทุกเสบียงหาได้หมายถึงทรัพย์ศฤงคารอันล้นหลามไม่ หากแต่หมายถึงการไม่ห่างหายจากคุณธรรมที่หนักภายในจิตใจ คือการมีคุณธรรมที่หนักแน่นเหมือนเช่นมีรถบรรทุกเสบียงที่เปี่ยมล้น ดังนั้น ในตลอดกิจวัตรแห่งวิญญูชน จึงไม่ควรห่างหายจากคุณธรรมอันหนักแน่นได้แม้นเพียงวินาที
ด้วยเพราะวิญญูชนมีคุณธรรมอันหนักแน่นเป็นรากฐาน ดังนั้น แม้นวิญญูชนจะมีทรัพย์ศฤงคารที่โอ่อ่า มีสมบัติพัสถานที่หรูหรา แต่ด้วยวัตรปฏิบัติแห่งวิญญูชนที่จะมุ่งรักษาจิตใจอันสมถะ มุ่งรักษาคุณธรรมให้หนักแน่นอยู่ในหัวใจ วิญญูชนจึงสามารถวางตนอุเบกขาไม่หลงใหลคล้อยไปตามกระแสแห่งสภาวะ มีความหนักแน่นที่ตั้งมั่นอยู่ท่ามกลางพายุที่โหมกระหน่ำ
แต่ไฉนเจ้าแคว้นผู้ทรงฐานันดรขนาดหมื่นคันรถ
จึงทำตัวดูเบาต่อโลกหล้าด้วยเล่า
สัจธรรมแห่งธรรมชาติได้บอกให้เราทราบเป็นนัยอยู่แล้วว่า หนักคือฐานของความเบา หากเมื่อใดที่เบาหนักกลับตาลปัตรกันแล้ว เมื่อนั้นย่อมต้องล้มคว่ำไปในพริบตา ก็ในเมื่อธรรมชาติได้บอกแก่เรามาเช่นนี้ แต่ไฉนเหล่าผู้ที่มียศหนักศักดิ์ใหญ่ทั้งหลายจึงได้ทำตัวดูเบามหาชน ทำตัวดูถูกดูแคลนทุกผู้คนด้วยเล่า? ฤๅท่านไม่เคยคิดยำเกรงถึงความพินาศที่อาจจะย่างกรายมาเยี่ยมเยีอนท่านดอกหรือ
ดังนั้น จงเปลี่ยนจากดูเบาเป็นดูหนัก การดูเช่นนี้จึงเป็นความเคารพ จงเปลี่ยนจากปากเบาเป็นปากหนัก การพูดเช่นนี้จึงเป็นสัจจะ จงเปลี่ยนจากหูเบาเป็นหูหนัก การฟังเช่นนี้จึงเป็นปัญญา และหากเปลี่ยนจากใจเบาเป็นใจหนัก จิตใจเช่นนี้จึงเป็นความมุ่งมั่นตั้งใจ ครั้นทำสิ่งใดย่อมจะประสบแต่ความสำเร็จเป็นแม่นมั่น
เพราะเบาก็จักสูญเสียซึ่งรากฐาน
ร้อนเร่าก็จักสูญเสียซึ่งความเป็นนาย
ด้วยเพราะหนักคือฐานของความเบา ความสงบเป็นนายของความร้อนเร่า ที่ควรนั้นคือควรทำตัวอ่อนน้อมแลให้ความเคารพต่อประชาชน ให้ความสำคัญไม่ดูเบาต่อผู้คน ทั้งยังต้องรู้จักให้เกียรติต่อผู้ที่ต้อยต่ำ หากเราสามารถทำตัวหนักด้วยการให้ความสำคัญต่อมหาชนแล้ว แน่นอนว่าย่อมจะสามารถยืนยงมั่นคงอยู่ท่ามกลางมหาชนได้เป็นแน่แท้
ด้วยเพราะเหตุนี้ สำหรับผู้ที่มุ่งในเต๋า จึงพึงมีความหนักแน่น จึงพึงมีความน้อมต่ำ ด้วยเพราะความหนักคือฐานของความเบา แลอันผู้ปฏิบัติเต๋า จึงพึงดำรงในความสงบ จึงพึงมีความคิดอันเยือกเย็น ด้วยเพราะความสงบคือนายของความร้อนเร่านั่นเอง
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
