เต๋าเต็กเก็ง บทที่ ๖๑
第六十一章
大國者下流，天下之交，天下之牝也。
牝常以靜勝牡，以靜為下。
故大邦以下小邦，則取小邦；
小邦以下大邦，則取大邦。
故或下以取，或下而取。
大邦不過欲兼畜人；小邦不過欲入事人。
夫兩者各得其所欲，大者宜為下。
บทที่ ๖๑
อันชาติที่ยิ่งใหญ่จะเสมือนดั่งปลายน้ำ เป็นศูนย์รวมแห่งโลกา เป็นอิตถีภาวะแห่งโลกหล้า
อิตถีภาวะมักชนะปุริสภาวะด้วยความสงบ ใช้ความสงบอยู่ล่าง
ดังนั้นชาติใหญ่ยอมอ่อนน้อมให้ชาติเล็ก จึงได้ชาติเล็ก ดังนั้นชาติเล็กยอมอ่อนน้อมให้แก่ชาติใหญ่ จึงได้ชาติใหญ่
ด้วยเหตุนี้ บ้างก็ยอมอ่อนน้อมเพื่อได้มา บ้างก็ยอมอ่อนน้อมแล้วได้มา
ชาติใหญ่จึงมิควรรนครอบครองคนอื่นจนเกินควร ชาติเล็กจึงมิควรรนศิโรราบคนอื่นจนเกินการ
สองฝ่ายต่างได้ตามที่ปรารถนา
ชาติใหญ่จึงควรอ่อนน้อมอยู่ล่างแล
อันชาติที่ยิ่งใหญ่จะเสมือนดั่งปลายน้ำ
ขึ้นชื่อว่าชาติที่ยิ่งใหญ่ ชาติมหาอำนาจ ชาติที่ทรงบารมี ล้วนจะต้องมีความกังวลอยู่เสมอว่า อันความยิ่งใหญ่ที่ได้มา จะสามารถรักษาได้อีกยาวนานสักเท่าไหร่ อันมหาอำนาจที่ได้มา จะสามารถคงอยู่สถาพรได้อย่างมั่นคงอีกสักเท่าไหร่ อันบารมีที่มีอยู่ จะยังดำรงคงไว้ได้อีกยาวนานสักเท่าไหร่
ด้วยเพราะมีความกังวล ชาติที่ยิ่งใหญ่จึงมักจะรักษาความยิ่งใหญ่ด้วยการรุกราน รักษามหาอำนาจด้วยการบีฑา รักษาบารมีด้วยการข่มขู่ โดยคิดว่าการรุกรานเพื่อขยายอาณาเขตก็คือวิถีแห่งการรักษาความยิ่งใหญ่ การบีฑาให้ยำเกรงก็คือวิถีแห่งการคงอำนาจ การข่มขู่ให้หวาดกลัวก็คือวิถีแห่งการดำรงไว้ซึ่งบารมี
แต่ทว่า แทนที่จะรักษาไว้ซึ่งความยิ่งใหญ่ คงไว้ซึ่งอำนาจ ดำรงไว้ซึ่งบารมี กลับยิ่งจะทำให้สูญเสียซึ่งความยิ่งใหญ่ ลดทอนซึ่งอำนาจ และเสื่อมเสียซึ่งบารมีมากขึ้นเป็นทวี เพราะพวกเขาเข้าใจความหมายของความยิ่งใหญ่ อำนาจ และบารมีแต่เพียงผิวเผินนั่นเอง
พึงรู้ว่า ในโลกนี้ ไม่มีสิ่งใดที่จะยืนยงสถาพรได้สักสิ่ง อินที่หมุนเวียนจนถึงจุดสูงสุด สุดท้ายก็ต้องถูกแทนที่ด้วยหยางที่หมุนเวียนในจุดสูงสุด ฤดูกาลทั้งสี่ สุริยันจันทรา กลางวันกลางคืน ทั้งหมดนี้ก็คือการหมุนเวียนเปลี่ยนผัน ไม่มีสิ่งใดที่สามารถคงความยั่งยืนได้สักอย่าง จึงนับประสาอะไรกับความยิ่งใหญ่ของชาติเล่า
หากคิดที่จะคงความยิ่งใหญ่ด้วยการรุกราน รักษามหาอำนาจด้วยการบีฑา คงบารมีไว้ด้วยการข่มขู่ สุดท้ายยิ่งมีแต่ทำให้สูญเสียความยิ่งใหญ่ สูญเสียอำนาจ แลเสื่อมบารมีอย่างแน่นอน
ดังนั้น ควรทำอย่างไรจึงจะดำรงไว้ซึ่งความยิ่งใหญ่ เหลาจื่อกล่าวว่า ชาติที่ยิ่งใหญ่จะประดุจปลายน้ำ
ปลายน้ำมีความยิ่งใหญ่เหนือต้นน้ำ เหตุที่ปลายน้ำมีความยิ่งใหญ่ นั่นก็เพราะปลายน้ำไม่ปฏิเสธทุกสายธารา ไม่มีใจรังเกียจเดียดฉันท์ต่อมวลน้ำที่สกปรก ไม่ถือตัวที่จะธำรงแต่ความบริสุทธิ์ผุดผ่อง หากแต่จะน้อมต่ำอย่างต่ำที่สุด ด้วยเพราะน้อมต่ำยิ่งกว่าทุกสายธารา จึงสามารถสำเร็จในความยิ่งใหญ่ ดังนั้นปลายน้ำจึงกลายเป็นมหาสินธุ์ที่ยิ่งใหญ่
ดังนั้น ชาติที่ยิ่งใหญ่ จึงควรดำรงจิตใจที่กว้างใหญ่ดุจมหาสมุทร มีความโอบอ้อมอารี ไม่เลือกที่รักมักที่ชัง ปฏิบัติต่อไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินด้วยความยุติธรรมและเสมอภาค รู้ติดดิน ไม่เอาแต่รักนวลสงวนตัวจนไม่สามารถก้มต่ำรวมเป็นหนึ่งเดียวกับปวงประชา แลนี่ก็คือวิถีแห่งการดำรงความยิ่งใหญ่นั่นเอง
เป็นศูนย์รวมแห่งโลกา เป็นอิตถีภาวะแห่งโลกหล้า
ด้วยชาติที่ยิ่งใหญ่ดำรงตนในความใจกว้าง ธำรงตนในความอ่อนน้อม ทำนุตนในความเมตตา อันเหมือนดั่งปลายน้ำที่ยอมอยู่ปลายโดยไม่ชิงชังรังเกียจความสกปรกที่ถูกชะล้างมาจากต้นน้ำ ยอมอยู่ปลายโดยไร้ทิฐิมานะว่าเหตุใดจึงต้องอยู่ท้าย ด้วยเพราะดังนี้ ชาติมหาอำนาจจึงเป็นศูนย์รวมแห่งโลกาที่จะมีแต่ชาติน้อยใหญ่เข้ามาสวามิภักดิ์ เหตุที่เป็นเช่นนี้ เพราะชาติมหาอำนาจไม่เคยผยองลำพองในความยิ่งใหญ่และแสดงแสนยานุภาพข่มเหงคน หากจะแสดงความอ่อนด้อยจนเหมือนดั่งอิสตรีที่อ่อนแอไร้พิษสง มีแต่ความเมตตาที่เอื้อเฟื้อการุณย์ต่อผู้คนโดยไม่เหนื่อยหน่ายท้อแท้
อิตถีภาวะมักชนะปุริสภาวะด้วยความสงบ ใช้ความสงบอยู่ล่าง
ปุริสภาวะคือ หยาง คือความเคลื่อนไหว คือความแกร่งกร้าว ส่วนอิตถีภาวะคือ อิน คือความสงบนิ่ง คือความอ่อนโยน
แม้นปุริสภาวะหรือหยางคือความแกร่งกร้าวและทรงพลัง ส่วนอิตถีภาวะหรืออินคือความอ่อนโยนและไร้พิษสงก็จริง แต่หยางก็มักจะถูกสยบด้วยอินที่อ่อนโยนอยู่เสมอ ดังนั้น ความเย็นสยบความร้อน ความเงียบสยบความดัง ความนิ่งสยบความเคลื่อนไหว ความอ่อนสยบความแข็ง ความสงบสยบความวุ่นวาย
และเหตุที่อิตถีภาวะสามารถชนะปุริสภาวะได้ นั่นก็เพราะอิตถีภาวะมีความสงบนิ่งและยอมอ่อนน้อมถ่อมตนนั่นเอง เหตุเพราะอิตถีภาวะมีความสงบและอ่อนน้อม ดังนั้น น้ำจึงสามารถกร่อนหินผา ความเมตตาจึงสามารถชนะความอหังการ์
ดังนั้นชาติใหญ่ยอมอ่อนน้อมให้ชาติเล็ก จึงได้ชาติเล็ก
ด้วยเพราะชาติใหญ่ที่เป็นชาติมหาอำนาจมิได้ถือดีในอำนาจ แม้นมากด้วยแสนยานุภาพที่ยิ่งใหญ่ แต่ก็ยังคงความอ่อนน้อมไม่อวดเบ่งข่มเหงใคร แม้นมากด้วยโภคทรัพย์อันล้นพ้น แต่ก็ยังคงความเอื้อเฟื้อมีน้ำใจ แม้นจะมากด้วยบารมีน่าเกรงขาม แต่ก็ยังมีความอ่อนน้อมไม่เบ่งศักดา
ด้วยการที่ชาติใหญ่มีความอ่อนน้อมต่อชาติที่เล็กกว่า มีน้ำใจไมตรีต่อชาติที่ด้อยกว่า มีความเอื้อเฟื้ออารีย์ต่อชาติที่อ่อนกว่า จึงทำให้บรรดาชาติเล็กทั้งหลายเกิดความศรัทธาเลื่อมใส และต่างยกให้เป็นผู้นำที่จะนำพาและปกป้องอย่างไว้วางใจ
ดังนั้นชาติเล็กยอมอ่อนน้อมให้แก่ชาติใหญ่ จึงได้ชาติใหญ่
ทั้งนี้ ในด้านของชาติเล็กนั้น เหตุเพราะได้มีความอ่อนน้อมและไม่กระด้างกระเดื่องต่อชาติใหญ่ ไม่ทำตัวอวดดีแข็งกระด้างต่อชาติใหญ่ ไม่แสดงความอวดเบ่งจนทำให้ชาติใหญ่ระเคืองใจ หากจะแสดงความนอบน้อมอย่างจริงใจ รู้เข้าหาเพื่อแสดงความเคารพต่อชาติใหญ่ในฐานะที่เป็นชาติน้อย
ด้วยการที่ชาติเล็กมีความสัมมาคาระวะต่อชาติใหญ่เช่นนี้ จึงทำให้ชาติใหญ่มีความรู้สึกเอ็นดูและคอยให้ความช่วยเหลืออยู่เสมอ
ด้วยเหตุนี้ บ้างก็ยอมอ่อนน้อมเพื่อได้มา
บ้างก็ยอมอ่อนน้อมแล้วได้มา
ในด้านการแสดงความอ่อนน้อม ไม่ว่าจะเป็นการแสดงความอ่อนน้อมเพื่อให้ได้มาซึ่งการครอบครองก็ดี หรือจะเป็นการแสดงความอ่อนน้อมเพื่อได้มาซึ่งความไว้วางใจก็ดี หรือจะเป็นการแสดงความอ่อนน้อมแล้วยังให้เกิดการครอบครองก็ดี หรือจะเป็นการแสดงความอ่อนน้อมแล้วยังให้เกิดความไว้วางใจก็ดี ไม่ว่าจะเป็นการแสดงความอ่อนน้อมเพื่อมีวัตถุประสงค์ หรือเป็นการแสดงความอ่อนน้อมออกจากใจโดยไม่มีวัตถุประสงค์ก็ตาม ทั้งสองประการต่างแสดงให้เห็นว่า ความอ่อนน้อมสามารถครองใจคน อันเหมือนเช่นความอ่อนที่ย่อมชนะความแข็ง ความสงบย่อมชนะความเคลื่อนไหวนั่นเอง
ชาติใหญ่จึงมิควรรนครอบครองคนอื่นจนเกินควร
ชาติเล็กจึงมิควรรนศิโรราบคนอื่นจนเกินการ
ดังนั้น ในฐานะที่เป็นชาติมหาอำนาจ ไม่ควรที่จะมีใจยะโสอวดเบ่งและคิดแต่จะครอบครองโลกหล้า หากควรจะตระหนักในความจริงข้อหนึ่งว่า อันว่าอำนาจ มิเคยปรากฏว่าจะสามารถรักษาให้คงอยู่ด้วยการบีฑาได้เลย หากแต่เป็นบารมีแห่งธรรมนั้นต่างหาก ที่จะยังฝังลึกอยู่ในดวงใจของประชาชนในใต้หล้า แม้นไม่มีความคิดที่จะครอบครอง แต่ความจริงได้ครอบครองเข้าไปในหัวใจของปวงชนในใต้หล้าแล้ว อันเหมือนเช่นท้องฟ้าหรือพสุธาที่ไม่เคยแสดงความยิ่งใหญ่ด้วยการอวดความยิ่งใหญ่ หากแต่จะแสดงความยิ่งใหญ่ด้วยการให้ความเมตตากรุณา เอื้อเฟื้ออารีย์โดยไม่เคยหวังผล ปกครองดูแลโดยไม่เคยท้อบ่น ดังนั้นท้องฟ้าและพสุธาจึงครองความยิ่งใหญ่ตราบชั่วกาลนาน
อนึ่ง ในฐานะของชาติเล็กนั้น ก็ไม่ควรที่จะทำตัวเหมือนอึ่งอ่างที่อวดดีกับวัวใหญ่ หากควรแสดงความอ่อนน้อมและเคารพให้สมกับฐานะ แต่ไม่ใช่เป็นการแสดงความอ่อนน้อมและเคารพโดยการประจบ การเคารพต้องเป็นการเคารพที่ออกจากใจจริง การชื่นชมก็ต้องเป็นการชื่นชมที่ออกจากความรู้สึกที่ชื่นชมอย่างแท้จริง หาใช่เป็นการชื่นชมเพราะต้องการความเอ็นดูจากชาติใหญ่ไม่
สองฝ่ายต่างได้ตามที่ปรารถนา
ชาติใหญ่จึงควรอ่อนน้อมอยู่ล่างแล
เมื่อทั้งสองฝ่ายต่างก็มีคุณธรรมประจำชาติ คือชาติใหญ่มีความเมตตาอารีย์ ชาติเล็กมีความอ่อนน้อมจริงใจ ทั้งสองฝ่ายต่างแสดงคุณธรรมประจำชาติแห่งตนออกมา เมื่อเป็นเช่นนี้ โลกหล้าย่อมต้องสันติสุขและร่มเย็น ไม่มีการระแวงระวังกันไปมา ไม่มีการรุกรานกดขี่จนใต้หล้าทุกข์เข็ญ ประชาชนอยู่เย็นเป็นสุข ไม่มีชาติใดต้องหวาดหวั่นว่าจะถูกรุกราน ไม่มีชาติใดมีความรู้สึกต้อยต่ำเพราะถูกเหยียดหยาม ยามนั้น ในโลกหล้าจะไม่มีคำว่าชาติเล็กหรือชาติใหญ่อีกต่อไป เพราะทุกชนชาติต่างมีความจริงใจที่ปฏิบัติต่อกัน ให้เกียรติซึ่งกันและกัน และดูแลซึ่งกันและกัน ประหนึ่งพี่น้องร่วมอุทรที่พี่เมตตาต่อน้อง ส่วนน้องก็เคารพให้เกียรติพี่ ความสัมพันธ์ระหว่างชาติที่เป็นดุจพี่น้องเช่นนี้ ด้วยต่างฝ่ายต่างก็ไม่คิดจะเป็นใหญ่ จึงจะยั่งยืนและยิ่งใหญ่อย่างแท้จริง
ดังนั้น ในฐานะที่เป็นชาติใหญ่ ในฐานะที่เป็นเชษฐาแห่งโลกหล้า ชาติใหญ่จึงควรมีความใจกว้างและแสดงบทบาทของชาติใหญ่ให้เป็นที่ประจักษ์ ชาติใหญ่จึงควรป็นฝ่ายริเริ่มแสดงน้ำใจด้วยการแสดงความอ่อนน้อมให้ปรากฏ การที่ชาติใหญ่ไม่ถือดีว่าเป็นชาติใหญ่ ไม่หยิ่งในเกียรติของชาติใหญ่ และแสดงน้ำใจความอ่อนน้อมออกมาก่อนเป็นเบื้องต้น เช่นนี้จึงคู่ควรที่จะเป็นชาติใหญ่ได้อย่างแท้จริง
อนึ่ง อันประเทศมหาอำนาจที่เป็นชาติใหญ่เป็นฉันใด อันมหาบุรุษที่เป็นที่เคารพยำเกรงแก่ผู้คน ก็ย่อมเป็นฉันนั้นดุจเดียวกัน อันมหาบุรุษ คือพระอริยะที่ผู้คนศรัทธา คือปราชญ์เมธาที่ผู้คนเลื่อมใส คือวิญญูกัลยาที่ผู้คนรักใคร่ เหตุที่มหาบุรุษเป็นที่เคารพรักจากผู้คน นั่นก็เพราะท่านดำรงตนเหมือนเช่นปลายน้ำ ที่จะมีแต่อุทิศเสียสละโดยไม่เคยเรียกร้องสิ่งใดๆ
มหาบุรุษควรมีน้ำใจไมตรีที่กว้างใหญ่อย่างเช่นมหาสมุทรที่ยิ่งใหญ่ เหตุที่มหาสมุทรเป็นราชาแห่งสายน้ำน้อยใหญ่ได้ นั่นก็เพราะมหาสมุทรมีความใจกว้าง มหาสมุทรไม่ตะขิดตะขวงคิดเล็กคิดน้อยกับการดูหมิ่นจากน้ำน้อยที่ผลักดันสิ่งปฏิกูลให้มัวหมอง ด้วยเพราะเหตุนี้ มหาสมุทรจึงมีความยิ่งใหญ่ และเป็นที่ไหลรวมแห่งสายธารน้อยใหญ่ในโลกหล้า ดังนั้น บุคคลผู้มีความใจกว้าง บุคคลผู้มีความอ่อนน้อม บุคคลผู้มีความเมตตา มีความเอื้อเฟื้อ จึงจะเป็นมหาบุรุษที่บุรุษทั้งหลายในโลกหล้าต่างให้ความเคารพ
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
