รู้จักอาการไอ ให้มากกว่าเดิม 😷
ไอมีเสมหะ แล้วกินแต่ยาแก้ไอ
เมื่อไหร่จะหาย ?
บางคนไอแห้ง ๆ แล้วจิบแต่ไบโซลวอน
ส่วนคนไอมีเสมหะ กลับกินแต่ยาแก้ไอเม็ดเหลือง
ซื้อยาแก้ไอกินเอง ผิดประเภทแบบนี้
เมื่อไหร่จะรักษาหาย ? 🤷♀️
ยาแก้ไอ เป็นหนึ่งในยาที่คนทั่วไปซื้อได้เอง
โดยไม่ต้องมีใบสั่งยาจากแพทย์
(Over-the-counter-drugs, OTC)
แต่หลายครั้งที่พบว่า ยาแก้ไอที่ใช้ รักษาไม่ตรงจุด ทำให้คนไข้เสียโอกาส ที่จะหายจากอาการไอ หรือไข้หวัดตั้งแต่ในช่วงแรก
บางครั้งอาจกลายเป็นไอเรื้อรัง
หรือกลับทำให้ไข้หวัดธรรมดา
กลายเป็นปอดอักเสบติดเชื้อไป
📚 บทความนี้จะพูดถึง
1. สาเหตุของการไอ
2. หลักการรักษาการไอ
3. กลุ่มยาแก้ไอในปัจจุบัน
4. ตัวอย่างของยาแก้ไอ
🤧 ทำไมต้องไอ ?
อาการไอเป็นปฏิกิริยาตอบสนองของร่างกาย
ที่มีต่อสิ่งแปลกปลอม
เช่น เมื่อมีการติดเชื้อไวรัสในคอ ตัวรับรู้การไอ (Cough receptors) ในทางเดินหายใจ จะส่งสัญญาณไปที่สมอง เพื่อกระตุ้นให้กระบังลม, กล้ามเนื้อระหว่างซี่โครง และกล้ามเนื้อช่วยหายใจต่าง ๆ ให้เกิดการไอ เพื่อขับสิ่งแปลกปลอมออกมา
กลไกการไอ
เพราะฉะนั้นการไอ คือกระบวนการปกป้องร่างกายอย่างหนึ่ง
การทานยาเพื่อกดการไอ จึงไม่ใช่คำตอบหลัก
ของการรักษาอาการไอ อย่างที่หลายคนเข้าใจ
🤧 หัวใจสำคัญของการรักษาอาการไอ
🔥 การรักษาอาการไอ ที่สำคัญที่สุด
คือการ ระบุสาเหตุของการไอ
บางคนมา รพ. เพื่อต้องการให้หยุดไอทันที
แต่ต้องเสียใจที่บอกว่า มันไม่มียานั้น
และหลายครั้งที่พบว่า บางคนไอเรื้อรัง
ซื้อยาทานเองมาหลายเดือน
เพราะเข้าใจว่า เกิดจากภูมิแพ้
แต่แท้จริงแล้ว กลับเป็นกรดไหลย้อน (GERD)
บางคนเป็นไซนัสเรื้อรัง ที่ไม่ได้ทานยาฆ่าเชื้อ
ส่วนอีกกลุ่มเกิดจากยาลดความดัน
กลุ่ม ACE inhibitors เช่น Enalapril, Captopril
ยาลดความดัน กลุ่ม ACE Inhibitors ที่ทำให้เกิดอาการไอได้
ส่วนที่รุนแรงที่สุดคือ ผู้สูงอายุหลายราย
มีหัวใจขาดเลือดอยู่เดิม มีภาวะหัวใจวาย
จนน้ำท่วมปอด ทำให้เกิดอาการไอไม่หายก็มี
ยิ่งช่วงโควิดแบบนี้ อาการไอทั้งหลาย
อาจทำให้ญาติคนไข้สับสนกว่าเดิม
ถ้าไอนานเป็นสัปดาห์ยังไม่หาย
ไป รพ. ดีกว่าค่ะ
🤧 การเลือกใช้ยาแก้ไอ
ปัจจุบันยาแก้ไอแบ่งเป็น 3 กลุ่มใหญ่
1️⃣ ยากดการไอ
(Antitussives, Cough Suppressants)
เวลาเรียกยาแก้ไอ ในทางการแพทย์
จะหมายถึงยากลุ่มนี้ โดยยาจะออกฤทธิ์กดการไอ ที่ศูนย์การไอโดยตรง
🔥 ซึ่งถ้าไอแห้ง ๆ ควรเริ่มจากยากลุ่มนี้ ส่วนคนที่ไอมีเสมหะ แล้วเริ่มใช้ยากลุ่มนี้ อาจทำให้อาการรุนแรงขึ้นได้
เพราะแทนที่จะได้ไอ เพื่อขับเอาเชื้อโรค
และของเสียออกมากับเสมหะ กลับไปใช้ยา กลุ่ม Dextromethorphan (ยาแก้ไอเม็ดเหลือง) เพราะอยากหยุดไอ
แต่นั่นยิ่งทำให้เชื้อโรค คลาคล่ำในทางเดินหายใจ พอยาหมดฤทธิ์ ก็จะกลับมาไอยิ่งกว่าเดิม
📌 สรุปว่า ยากดการไอ เหมาะสำหรับอาการไอแห้ง ๆ อย่างคนที่เริ่มเป็นหวัดในระยะแรก หรือเคสโควิดที่ไอมาก ๆ จนเหนื่อย แต่ไม่ค่อยมีเสมหะ ก็เหมาะกับการใช้ยากลุ่มนี้
2️⃣ ยาละลายเสมหะ (Mucolytics)
หลายครั้งที่ยาละลายเสมหะ อย่างเช่น
Bisolvon (ไบโซลวอน), Ambroxol (แอมบรอกซอล) ถูกเรียกว่า ยาแก้ไอ
ทำให้เกิดความเข้าใจผิด จนนำไปรักษาไอแห้ง ๆ ที่เกิดจากหวัด ซึ่งเป็นการใช้ยาไม่ถูกวัตถุประสงค์ ที่พบได้บ่อยมากกกกกกกก 😷
🔥 หลักการของยาละลายเสมหะ คือลดความเหนียวของเสมหะ โดยลดพันธะระหว่างไกลโคโปรตีนในเสมหะ
📌 หากไอแบบมีเสมหะ จึงควรนึกถึงยากลุ่มนี้เป็นอันดับแรก ร่วมกับการดื่มน้ำอุ่นมาก ๆ และล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ
3️⃣ ยาขับเสมหะ (Expectorants)
ยากลุ่มนี้กระตุ้นให้เกิดการขับเสมหะออกมา
เน้นการทำทางเดินหายใจให้โล่ง
โดยเพิ่มการหลั่งสารน้ำออกมา
เพื่อให้ขับเสมหะออกมาง่ายขึ้น
การใช้ในระยะแรก อาจพบว่า ทำให้มีเสมหะเยอะกว่าเดิม อาจรู้สึกว่าทานยาแล้วรักษาไม่หาย
แต่เมื่อเสมหะออกหมด อาการไอจะดีขึ้น
ยากลุ่มนี้ยังมีหลักฐานเรื่องประสิทธิภาพ
ไม่ชัดเจน สำหรับ อย.อเมริกา รับรองการใช้แค่ตัวเดียว คือ Guaifenesin
📌 การใช้ยากลุ่มนี้ ร่วมกับยาละลายเสมหะ
จะช่วยขับเสมหะได้มากขึ้น
🔥 สรุปการเลือกยาแก้ไอ 🔥
😷 ไอแห้ง : ใช้ยาแก้ไอ กลุ่มกดการไอ
😷 ไอมีเสมหะ : ใช้ยาขับเสมหะ กับยาละลายเสมหะร่วมกัน
🤧 ตัวอย่างยาแก้ไอ
1️⃣ ยากดการไอ (Antitussives, Cough Suppressants)
Dextromethorphan
💊 Dextromethorphan (เดกซ์โทรเมโทรแฟน)
ยารักษาอาการไอแห้งที่พบบ่อยที่สุด เป็นกลุ่ม
NMDA receptor antagonist
ชื่อการค้า : A-Tussin, Romilar, Strepsils Dry Cough, Dextromed
💊 Codeine (โคเดอีน)
บางคนเรียกว่า ยาแก้ไอเม็ดม่วง
เป็นอนุพันธ์ของฝิ่น ที่ต้องให้แพทย์สั่ง
หรือมีใบสั่งยาจากแพทย์เท่านั้น
🔥 แต่มียาแก้ไอน้ำดำ (Brown mixture) บางชนิด ที่สามารถซื้อทานเองได้ แต่ถ้าใช้ต่อเนื่องนานเกินไป อาจทำให้ติดได้เช่นกัน
ชื่อการค้า : Ropect, Codipront, Codepect
💊 Levodropropizine
ชื่อการค้า : Levopront
Codeine ชื่อการค้า Codepect®
2️⃣ ยาละลายเสมหะ (Mucolytics)
Bromhexine ชื่อการค้า Bisolvon®
💊 Bromhexine (บรอมเฮกซีน)
ชื่อการค้า : Bisolvon, Bromcolex, Cohexine, Disol
💊 Ambroxol (แอมบรอกซอล)
ชื่อการค้า : Strepsil Chesty Cough, Mucolid, Mucosolvan, Amtuss
💊 Acetylcysteine (อะเซทิลซิสเทอีน)
ชื่อการค้า : NAC Long, Flemex-AC, Fluimucil, Mucolid-SF
ยาละลายเสมหะ NAC Long
3️⃣ ยาขับเสมหะ (Expectorants)
Guaifenesin
💊 Guaifenesin (ไกวเฟนิซิน)
ชื่อการค้า : Bronchonyl, Glycolate, Royalin
⏺ ยากลุ่มที่ผสมยาแก้ไอ แต่ละกลุ่มรวมกัน
ชื่อการค้า : เช่น Bisolvon Ex, Robitussin
ยาผสม
🔥 คำเตือน 🔥
ปัจจุบันมีการนำยาแก้ไอ มาใช้ผิดประเภทมากขึ้น เช่น การนำยาแก้ไอน้ำดำ, ยาโคเดอีน
มาผสมเป็นสูตรยาเสพติด 4x100
ถึงแม้จะเป็นยาที่ต้องใช้ใบสั่งแพทย์ แต่ก็ยังเห็นคนไข้ซื้อเองได้ และมักจะใช้เกินขนาด จนเกิดอาการชักเกร็ง จนถูกนำส่ง รพ. ได้เรื่อย ๆ
หรือการใช้ Dextromethorphan ซึ่งเป็นอนุพันธ์ของมอร์ฟีน ร่วมกับการดื่มสุรา เพื่อทำให้เกิดอาการเคลิ้ม ซึม จนต้องส่ง รพ. ก็ยังมีให้เห็น
ถ้าบ้านไหนมีลูกวัยรุ่น แล้วลูกซื้อยาแก้ไอบ่อยเกินไป ก็ลองสังเกตลูกดูดี ๆ นะคะ
ขอบคุณค่า
อ่างสมอง 🧠🙏
🤓🙏 อ้างอิงจาก
Goodman & Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics (2018)
Basic & Clinical Pharmacology (2020)
- 69
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
