ทฤษฎีจิตวิเคราะห์ ตอนที่ 5 "พัฒนาการบุคลิกภาพ"
ภาพจาก https://pin.it/7fMzrX2
ทฤษฎีทางด้านการพัฒนา Psychosexual เชื่อว่าเพศหรือกามารมณ์ (sex) เป็นสิ่งที่มีอิทธิพลต่อการพัฒนาของมนุษย์
ฟรอยด์เชื่อว่ามนุษย์มีสัญชาตญาณติดตัวมาแต่กำเนิด พฤติกรรมของบุคคลเป็นผลมาจากแรงจูงใจหรือแรงขับพื้นฐานที่กระตุ้นให้บุคคลมีพฤติกรรมได้แก่
Sexual drive และ Aggressive drive (ที่ได้กล่าวไว้ในตอนที่ 1)
ฟรอยด์ ได้แบ่งขั้นตอนพัฒนาการบุคลิกภาพของมนุษย์ออกเป็น 5 ขั้น ดังนี้
1. Oral stage มีอายุอยู่ในช่วงแรกเกิดถึง 18 ความพึงพอใจของวัยนี้จะอยู่ที่บริเวณช่องปาก ทารกพึงพอใจกับการใช้ปากทำกิจกรรมต่าง ๆ เพื่อให้เกิดความสุข
Sexual drive ที่ปรากฏมาในวัยนี้จะแสดงออกผ่านพฤติกรรม การดูด กลืน เลีย
ส่วน Aggresive drive จะแสดงออกผ่านพฤติกรรม การกัด เคี้ยว แทะ เป็นต้น
ในวัยนี้ เด็กทารกจะสนใจหัวนม หรือเต้านมของมารดา เพราะเป็นสิ่งที่สามารถตอบสนองความหิวโหยของทารกได้
หากทารกไม่ได้รับนมที่เพียงพอ ไม่มีคนสนใจ หรือถูกบังคับให้หย่านมเร็วเกินไป ก็จะส่งผลให้เกิดความคับข้องใจ (frustration) เกิดภาวะ “การติดตรึงอยู่กับที่” (fixation) ได้ และก่อให้เกิดปัญหาทางด้านบุคลิกภาพเรียกว่า “Oral Personality” คือจะเป็นผู้ที่มีความต้องการที่จะหาความพึงพอใจทางปากอย่างไม่จำกัด มีลักษณะพูดมาก ชอบดูดนิ้ว ดินสอ หรือปากกาเสมอโดยเฉพาะเวลาที่มีความเครียด นอกจากนี้ยังชอบนินทาว่าร้าย ถากถาง เหน็บแนม เสียดสีผู้อื่น ก้าวร้าว พูดมาก กินจุบกินจิบ ติดเหล้า บุหรี่ เคี้ยวหมากฝรั่งเป็นประจำ
อย่างไรก็ตามเด็กทารกที่ได้รับการตอบสนองที่มากเกินก็จะมี Oral Personality ในลักษณะเป็นผู้ที่มองโลกในแง่ดีมากเกินไปจนไม่สามารถยอมรับความจริงของชีวิต หรืออาจแสดงตนว่าเป็นคนเก่ง ไม่กลัวใคร และใช้ปากเป็นเครื่องมือ
แต่ถ้าได้รับการตอบสนองที่เหมาะสม Oral Personality ก็จะส่งผลให้เป็นบุคคลที่มั่นคง มองโลกแง่ดี จิตใจอ้อมอารี
2. Anal Stage มีอายุอยู่ในช่วง 18 เดือน ถึง 3 ปี วัยนี้จะได้รับความพึงพอใจจากการขับถ่าย
Sexual drive ที่ปรากฏมาในวัยนี้ เด็กจะรู้สึกพึงพอใจจากการถ่าย
ส่วน Aggresive drive เด็กจะพอใจกับการละเลงอุจจาระ หรือการกลั่นอุจจาระ
การที่พ่อแม่ฝึกหัดให้เด็กขับถ่ายอย่างเข้มงวด ไม่ยืดหยุ่น จะทำให้เกิดความขัดแย้ง จนเป็น fixation ทำให้เกิดบุคลิกภาพที่เรียกว่า “Anal Personality” คือเป็นคนเจ้าระเบียบ เข้มงวด ไม่ยืดหยุ่น ตระหนี่ หึงหวงคู่สมรสมากเกินไป และมีอารมณ์เครียดตลอดเวลาเมื่อโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่
ในทางกลับกัน หากพ่อแม่ปล่อยปละละเลยการขับถ่ายของลูกมากเกินไป จะทำให้เกิด “Anal Personality” ในลักษณะ สุรุ่ยสุร่าย ไม่เป็นระเบียบ ยุ่งเหยิง สกปรก
3. Phallic Stage อายุอยู่ระหว่าง 3 ถึง 5 ปี ความพึงพอใจของเด็กวัยนี้อยู่ที่อวัยวะสืบพันธุ์ เด็กจะสนใจอวัยวะเพศของตน และแสดงออกด้วยการจับต้องลูบคลำอวัยวะเพศ สนใจความแตกต่างระหว่างเพศหญิงและเพศชาย
การที่เด็กจะสนใจ มาก-น้อย ขึ้นอยู่กับ พื้นฐาน สภาพแวดล้อม หรือการยั่วยุจากผู้ใหญ่
Sexual Drive ที่ปรากฏมาในวัยนี้ เด็กจะลูบคลำอวัยวะเพศของตน ในเด็กบางคนอาจมีการสำเร็จความใคร่ด้วยตนเอง
Aggressive Drive เนื่องจากอวัยวะเพศยังเจริญไม่เต็มที่ เด็กวัยนี้จึงใช้ Fantasy ที่แสดงออกมาในรูปแบบการเล่น เช่น ดาบ ธนู เป็น Symbol ของอวัยวะเพศในระดับ Unconscious
การที่พ่อแม่ ปล่อยปละละเลยเด็กในวัยนี้ ให้เล่นอวัยวะเพศ จะทำให้เกิด พฤติกรรม เจ้าชู้ เปลี่ยนคู่ครองบ่อย เมื่อโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่
ถ้าหากพ่อแม่ ห้ามลูก ตำหนิติเตียน เข้มงวดเกินไปเมื่อเห็นว่าเด็กเล่นอวัยวะเพศของตนเอง จะทำให้เด็กรู้สึกผิด โตขึ้นจะมีปัญหาในเรื่องการรักเพศตรงข้าม ไม่ยืดหยุ่น ขัดแย้งในตนเองอย่างรุนแรง ตำหนิตนเอง ตีค่าตนเองต่ำ ไม่กล้าคิดสิ่งใหม่ ๆ มีความรู้สึกผิดเกี่ยวกับ Sex และส่งผลต่อความขัดแย้งระหว่างคู่ครอง
ในวัยนี้เด็กชายจะเกิดปมเอ็ดดิปุส (oedipus complex) เกิดจากการที่เด็กผู้ชายวัยนี้จะติดแม่ ต้องการเป็นเจ้าของแม่เพียงผู้เดียว ขณะเดียวกันก็ทราบว่าแม่และพ่อรักกัน จึงพยายามเก็บกดความรู้สึกที่อยากเป็นเจ้าของแม่แต่เพียงผู้เดียว และพยายามทำตัวเลียนแบบพ่อ
ส่วนเด็กผู้หญิง จะมีปมอีเล็คตรา (electra complex) ซึ่งเกิดจากเด็กผู้หญิงมีความรักพ่อแต่รู้ว่าไม่สามารถแย่งพ่อจากแม่ได้จึงเลียนแบบแม่ คือ ถือแม่เป็นแบบฉบับพฤติกรรมของผู้หญิง
ซึ่งรายละเอียดของปมนี้ จะกล่าวอย่างละเอียดในตอนต่อไป
4. Latency Stage มีอายุอยู่ในช่วง 6 ถึง 12 ปี ฟรอยด์กล่าวว่าเด็กวัยนี้จะมุ่งความสนใจไปที่พัฒนาการด้านสังคมและด้านสติปัญญา เป็นส่วนใหญ่ เป็นวัยที่พร้อมจะเรียนรู้การมีเหตุผล รู้ผิดชอบชั่วดี สนใจสิ่งแวดล้อมรอบตัว เรียนรู้ที่จะมีค่านิยม ทัศนคติ ต้องการเตรียมพร้อมที่จะปรับตัวและเตรียมตัวเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ต่อไป เด็กจะเก็บกดความต้องการทางเพศ จะเล่นหรือจับกลุ่มกับเพศเดียวกัน เริ่มมีเพื่อนสนิทกับเพศเดียวกัน สนใจบทบาททางเพศของตน
5. Genital Stage วัยนี้เป็นวัยรุ่นเริ่มตั้งแต่อายุ 12 ปีขึ้นไป เด็กเริ่มสนใจเพศตรงข้าม มีแรงจูงใจที่จะรักผู้อื่น มีความต้องการทางเพศ ความเห็นแก่ตัวลดลง ต้องการเป็นอิสระจากพ่อแม่ เป็นระยะเริ่มต้นของวัยผู้ใหญ่ ต้องการความสนใจ การยอมรับจากสังคม และมีการเตรียมตัวเป็นผู้ใหญ่
ฟรอยด์มีความเห็นว่า ในวัย Oral Anal และ Phallic เป็นช่วงวัยที่มีความสำคัญมากในการพัฒนาบุคลิกภาพ และจะส่งผลต่อชีวิตไปจนสิ้นลมหายใจ จึงไม่ค่อยให้ความสำคัญกับ Latency และ Genital มากเท่าไหร่
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
