“กรรมฐานไม่เลือกกาลและสถานที่”
“… การฟังธรรมะไม่ได้ฟังที่อื่นหรอก
ธรรมะแสดงตัวอยู่ที่กายที่ใจของเราตลอดเวลาอยู่แล้ว
ถ้าเรามัวจะไปฟังธรรมะที่อื่น
จะไม่เข้าใจ จะหาธรรมะไม่เจอ
บางคนก็พยายามคิดว่าธรรมะอยู่ในป่า
พยายามจะไปอยู่ป่า
บางคนจะไปอยู่ป่าช้า
คิดว่าธรรมะอยู่ในป่าช้า ไม่เข้าใจ
จริงๆ ธรรมะอยู่ที่กายที่ใจของเราเอง
อย่างบางคนไปภาวนาในป่าช้า
ยุคนี้มันก็ไม่ค่อยมีแล้วป่าช้าจริงๆ
ศพก็ฉีดยาไปแล้ว ไปใส่โลงเย็นอะไรอย่างนี้
ดูไม่ค่อยสมจริงแล้ว
ป่าช้าโบราณมันรก เพราะปกติไม่มีใครเข้าไป
จะเป็นป่ารกๆ เป็นดงต้นไม้รกๆ
หลวงพ่อก็เคยเข้าไป ไม่ได้เจตนา
ไปภาวนาอยู่ที่วัดสาขาครูบาอาจารย์แห่งหนึ่ง
พระท่านให้หลวงพ่อไปอยู่กุฏิตรงทางเข้าป่าช้า
ตอนนั้นหลวงพ่อภาวนายังไม่ได้บวชเป็นโยมอยู่
ไปนั่งแล้วรู้ว่าตรงนี้เป็นป่าช้า
หวาดเสียวมากเลย กลัว
เมื่อก่อนนี้หลวงพ่อเป็นคนกลัวผี
นั่งสมาธิแล้วชอบเห็นผีทั้งที่ไม่ได้ชอบ
จิตมันหลอนๆ ไปเองจริงหรือเปล่าก็ไม่รู้ แต่กลัว
ไม่ได้อยู่ในป่าช้า ไปอยู่หน้าป่าช้า
กังวลว่าผีมันจะเดินออกมา
กลางคืนได้ยินเสียงเดินจริงๆ
เดินแล้วก็มาได้ยินเสียงกัดกรอดๆๆ
พอกลัวมากๆ เข้า แล้วก็ตัดสินใจ
กลัว ลองไปดูซิมันคืออะไรแน่
ผีอะไรมากัดฟันกรอดๆ ไปฉายไฟไปดู
หมามันวิ่งเข้าไปในป่าช้า มันไปคาบกระดูกมา
เอามานั่งแทะอยู่ข้างกุฏิที่เราพัก
โอ๊ย หลวงพ่อรู้สึกอายหมามากเลย เลยเดินเข้าป่าช้า
เดินเข้าไปแล้วก็ถอย เดินแล้วก็ถอย
ในที่สุดตัดสินใจลุยเข้าไป กลางคืนนะ เข้าไป
สอนตัวเอง หมามันยังไม่กลัวเลยทำไมเรากลัว
อายหมา ถัดจากนั้นก็เลยเฉยๆ
เข้าไปแล้วมันก็ไม่มีอะไร มีแต่ธาตุไม่มีอะไร
สังขารทั้งหลายสงบเสียได้เป็นสุข
สมัยพุทธกาลก็มีพระท่านไปภาวนาอยู่ในป่าช้า
ป่าช้าเมืองแขกยุคนั้นมีคนดูแล ไม่ใช่ใครจะเข้าไปก็ได้
คนเฝ้าป่าช้ามาเจอพระเข้ามานั่งซุ่มอยู่ในป่าช้าก็ไปไล่
ท่านบอกท่านอยากพิจารณาอสุภกรรมฐาน
เขาเลยบอกท่านอย่าไปเพ่นพ่าน
เดี๋ยวคนเขาตำหนิคนเฝ้าว่าดูแลป่าช้าไม่ดี
เอาไว้ถ้ามีการเผาศพเมื่อไรเขาจะเรียกให้ท่านไปดู
อยู่ๆ เที่ยวไปดูที่โน่นที่นี่เดี๋ยวเจ้าของศพเขาจะว่าเอา
ธรรมเนียมแขกตายปุ๊บก็เผาปั๊บ
วันนั้นก็มีผู้หญิงสาวๆ สวยๆ ตาย
เขาก็มาเรียกพระไปดู เขาจะเผาแล้ว
ท่านไปเห็นศพเพิ่งตายใหม่ๆ ผู้หญิงยังสวยอยู่เลย
จิตก็รู้สึกว่า โอ้โห น่ารักสวย
พอเขาเริ่มเผาท่านก็รู้สึกว่ามันไม่สวยแล้ว
ผิวหนังพอถูกไฟลวก มันเหมือนหนังวัว หนังควาย
เหมือนหนังสัตว์ มันพองมีน้ำไหลออกมาแตกเป๊ะๆ
ดูน่าสะอิดสะเอียน ท่านดูๆ จนเขาเผา
สุดท้ายจิตท่านเป็นพระอรหันต์
เราได้ยินบทสวดอันหนึ่งที่พระชอบสวดในงานศพ
“อนิจจา วต สังขารา อุปปาทวยธัมมิโน
อุปปัชชิตวา นิรุชชันติ เตสัง วูปสโม สุโข”
พระองค์นี้ท่านอุทานขึ้นมาตอนที่ท่านเป็นพระอรหันต์
“สังขารทั้งหลายไม่เที่ยง มีความเกิดขึ้นมา
แล้วก็ดับไปเป็นธรรมดา” ท่านเห็นอย่างนี้
ท่านเห็นความเกิดดับของสังขาร
ท่านบอก “สังขารทั้งหลายสงบเสียได้เป็นสุข”
ไม่ใช่ตายแล้วเป็นสุข
สังขารไม่ใช่ซากศพ ท่านพิจารณาลงมา
สังขารคือความปรุงแต่ง
คือรูปธรรม คือนามธรรมทั้งหมดทั้งสิ้น
รูปภายนอกเป็นศพก็ถูกเผาสลายไปแล้ว
จากสวยงามก็ไม่สวยไม่งาม เป็นขี้เถ้าไปแล้ว
ไม่มีคำว่าสะอาด ไม่มีคำว่าสกปรกอีกต่อไปแล้ว
ถูกทำลายไปแล้ว
รูปของท่านวันหนึ่งก็จะต้องเป็นอย่างนั้น
แล้วสังขารที่เป็นนามธรรมท่านก็เห็น
อย่างตอนแรกท่านเห็นศพผู้หญิงสวยๆ
เพิ่งตายเหมือนคนนอนหลับ
สังขารมันก็ปรุงแล้วว่าสวยดี ชอบ
จิตมีความพอใจคือราคะ
พอถูกเผาเห็นมันน่าเกลียด เหมือนวัวด่างๆ น่าเกลียด
ใจก็ไม่ชอบ ใจไม่ชอบเป็นโทสะ
พอดูสุดท้ายท่านก็เห็น มันก็ลงเป็นธาตุ
ไม่มีคำว่าสวย คำว่าไม่สวย
สวยไม่สวยมันเป็นสมมติบัญญัติ
สุดท้ายมันก็สลายลงเป็นธาตุ
สังขารทั้งหลายมันแตกสลายลงเป็นธาตุแล้ว
ก็สงบสุขไม่เวียนว่าย คือสังขารนั้นก็จบตรงนั้น
สังขารในรูปธรรมมันก็จบไป
สังขารนามธรรมอยู่ในใจท่าน
ท่านก็เห็นเดี๋ยวก็ราคะเกิด ก็ไม่มีความสุข
โทสะเกิดมันก็ไม่มีความสุข
พอใจมันรู้แจ้งเห็นจริง
ทั้งรูปธรรมทั้งนามธรรมเอาเข้าจริงก็เป็นแค่ธาตุ
ร่างกายก็เป็นธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม
บรรจุอยู่ในช่องว่างคืออากาศธาตุ
ความรู้สึกนึกคิดทั้งหลายก็เกิดร่วมอยู่ในตัววิญญาณธาตุ
ท่านก็ให้เข้าใจถ้าจิตยังปรุงราคะก็ทุกข์
จิตมันปรุงโทสะมันก็ทุกข์
มันปรุงอะไรก็ทุกข์ทั้งนั้น
ถ้าไม่ปรุง จิตท่านก็เลยพ้นจากความปรุง
ท่านเห็นว่าความปรุงแต่งทั้งหลายมันเป็นทุกข์
จิตท่านก็เลยพ้นจากความปรุงแต่ง
ท่านก็อุทานประโยคสุดท้าย
“สังขารทั้งหลาย คือความปรุงแต่งทั้งหลาย
สงบเสียได้เป็นสุข”
อยู่ในป่าช้าอยู่เป็น ดูวัตถุ ดูร่างกายของคนอื่น
น้อมเข้ามาดูร่างกายภายใน
ไม่ใช่ดูแต่ป่าช้าข้างนอก ไม่ได้ดูป่าช้าข้างใน
ป่าช้าข้างในก็คือร่างกายเรานี่เอง
เป็นที่ฝังศพสัตว์ต่างๆ มากมาย
แต่ละวันเราก็เอาศพของสัตว์นี่มาใส่เข้าไปทางปาก
ฝังลงไปทุกวัน นี้ก็คือป่าช้าอันหนึ่ง
เป็นป่าช้าภายใน
ก็เห็นมันก็แค่ธาตุเท่านั้นเอง
มีธาตุไหลเวียน ธาตุไหลเข้า ธาตุไหลออก
ดูลงเป็นธาตุไป
ในจิตในใจก็มีความปรุงแต่งเกิดขึ้น
บางทีก็ปรุงชั่ว ปรุงโลภะ โทสะ โมหะอะไรขึ้นมา
บางทีก็ปรุงดี ปรุงสิ่งซึ่งพ้นจากราคะ โทสะ โมหะ
เป็นคราวๆ บางทีก็ปรุงความว่าง
พยายามจะไม่ปรุงมันก็คือปรุงนั่นล่ะ
พอท่านรู้ทันว่าสังขารทั้งหลาย
มันไม่มีสาระแก่นสารอะไร
มันปรุงได้แล้วมันก็มีแต่ความทุกข์เกิดขึ้น
พอจิตท่านรู้ตรงนี้ว่าสังขารทั้งหลายมันเกิดขึ้นมาทีไร
ความทุกข์มันก็เกิดทุกที
อย่างที่หลวงพ่อพูดเรื่อยๆ
ความปรุงแต่งเกิดขึ้นเมื่อไร ความทุกข์ก็เกิดเมื่อนั้น
ความอยากเกิดเมื่อไร ความทุกข์ก็เกิดเมื่อนั้น
ความยึดถือเกิดเมื่อไร ความทุกข์ก็เกิดเมื่อนั้น
มีอยาก มียึด จิตมันก็ดิ้นรนปรุงแต่ง
ตัวปรุงแต่งก็คือตัวภพ
ความปรุงแต่งของจิตใจ
จิตปรุงดีก็ทุกข์อย่างคนดี
จิตปรุงชั่วก็ทุกข์อย่างคนชั่ว
พยายามจะทำจิตให้ว่างๆ
นักปฏิบัติจำนวนมาก พยายามทำจิตให้ว่างๆ
อันนี้คือปรุงอีกชนิดหนึ่ง ปรุงชนิดที่สาม
ก็ใช้ไม่ได้เหมือนกัน อวิชชาพาให้ปรุง
เราไม่เห็นความจริงของกายของใจ
ว่ามันเป็นสักแต่ว่าธาตุเท่านั้นเอง
เราคิดว่ามันตัวเราของเรา
อย่างจิตใจ จิตใจนี้ก็คือตัวเรา จิตใจนี้คือของเรา
อยากให้มันดี อยากให้มันสุข อยากให้มันสงบ
อยากให้มันได้มรรคผลนิพพาน
พอมีความอยากเกิดขึ้น ความดิ้นรนของจิตก็เกิดขึ้น
เช่นไปแต่งจิตให้ซึมๆ ให้นิ่งๆ อย่างนี้ คิดว่าดี
นั้นคือการปรุงอย่างหนึ่ง
ตราบใดที่ความอยากยังอยู่ ความยึดยังอยู่
ความดิ้นรนปรุงแต่งของจิตยังอยู่
เรียกว่าสังขารมันยังทำงานอยู่
มันก็ยังไม่พ้นทุกข์หรอก ยังทุกข์อีก
ที่ท่านภาวนา ท่านเห็นเลย
สังขารทั้งหลายดับลงเสียได้เป็นสุข
สิ่งที่เรียกว่าสังขารคือรูปธรรมคือนามธรรมนั่นเอง
รูปธรรมมันก็เป็นธาตุ
พอตายลงไปธาตุดินก็ไปสู่ธาตุดิน
ธาตุน้ำก็ไปสู่ธาตุน้ำ
ธาตุลม ธาตุไฟ ก็ไปสู่ธาตุลม ธาตุไฟของมัน
ธาตุทั้งหมดบรรจุอยู่ในช่องว่าง
ใน Space ในอากาศธาตุ
อากาศตัวนี้ไม่ใช่ Air อากาศตัวนี้คือ Space
ภาษาบาลีเรียกอากาศ
นามธรรมทั้งหลายก็เป็นธาตุ เป็นธาตุของนามธรรม
ตราบใดที่ธาตุนี้ยังปรุงแต่งอยู่
ธาตุนี้ก็ยังทุกข์อยู่
อย่างธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม
พอมันแตกสลายตัวเป็นธาตุ มันก็ไม่ทำงานแล้ว
เป็นสักแต่ว่าธาตุอย่างนั้น
มันทำงานได้แล้วมารวมกัน ดิน น้ำ ไฟ ลม
มารวมกันเกิดเป็นคน เป็นสัตว์ เป็นอะไรขึ้นมา
พอมันสลายตัวแยกออกจากกันไป ก็สักแต่ว่าธาตุ
มันก็ไม่มีความดิ้นรนอะไรต่อ
จิตใจนี้ก็เหมือนกัน พอมันพ้นความปรุงแต่งได้
จิตมันก็เหลือแต่ความเป็นธาตุ
เรียกว่าวิญญาณธาตุ
วิญญาณธาตุนี้ไม่ได้มีอะไรปรุงต่อ ก็มีความสงบสุข
ท่านถึงบอกว่า
“สังขารทั้งหลาย สงบเสียได้เป็นสุข”
เข้าถึงความไม่ปรุงแต่ง จิตใจก็เข้าถึงความสงบสุขที่แท้จริง
การที่เรานั่งแต่งจิตให้ดีอย่างโน้นอย่างนี้
นั่นคือสังขารชนิดหนึ่ง
การที่จิตมันโลภ โกรธ หลงก็เป็นสังขารอย่างหนึ่ง
การที่จิตมันมีเมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา
มีสติ มีปัญญา มีศรัทธา
มีวิริยะอะไรนี่ก็คือสังขารฝ่ายดี
ส่วนสมาธิมีทั้งในสังขารฝ่ายดีและฝ่ายชั่ว
สมาธิอยู่ได้ทุกที่
ถ้าพวกมิจฉาสมาธิ
มันก็อยู่กับสังขารฝ่ายชั่วไป หรือฝ่ายดีไป
แล้วสัมมาสมาธิแท้ๆ เลยเป็นอีกอย่างหนึ่ง
เป็นความปรุงแต่งเหมือนกัน
อย่างที่หลวงพ่อสอนพวกเราให้มีตัวผู้รู้ๆ
อันนั้นคือสังขารชนิดหนึ่ง
เป็นความปรุงแต่งชนิดหนึ่ง แต่จำเป็น
เป็นเครื่องอาศัยเหมือนเรือ
เรือก็เป็นความปรุงแต่ง
แต่เราอาศัยไว้ข้ามน้ำข้ามทะเล
พอเราถึงฝั่งเราก็ทิ้งเรือ
คือทิ้งความปรุงแต่งไป
เข้าถึงความไม่ปรุงแต่ง
จิตใจก็เข้าถึงความสงบสุขที่แท้จริง
ฉะนั้นไม่ใช่ว่าไปภาวนาที่นั้นที่นี่แล้วมันจะตอบโจทย์
อยู่ตรงไหนถ้าภาวนาถูกหลัก
เห็นธาตุเห็นขันธ์มันทำงานไป
เห็นความปรุงแต่งมันเกิดขึ้น
ทั้งรูปธรรม ทั้งนามธรรม
มันก็ตั้งอยู่ มันดับไป อยู่ที่ไหนก็คือปฏิบัติที่นั้น
อยู่วัดแต่ก็เมาบุญ เพลิดเพลินอยู่กับบุญอะไรอย่างนี้
ก็ไม่ได้ปฏิบัติจริง เป็นการปฏิบัติเบื้องต้นแบบคนดี
ไม่มีโอกาสบรรลุมรรคผลอะไรหรอก ยังเมาบุญอยู่
แต่ถามว่าเมาบุญดีกว่าเมาบาปไหม ดีกว่า
เพราะบุญนี้จะให้ผลเป็นความสุข
ขณะที่บาปจะให้ผลเป็นความทุกข์
แล้วทำบุญก็ยังดีกว่าทำบาป
เหนือบุญเหนือบาปนั้นมันดีที่สุด
ค่อยๆ ฝึกตัวเองให้มันฉลาดขึ้นมา
ฉะนั้นธรรมะไม่ได้อยู่ที่วัด
ไม่ได้อยู่ที่ครูบาอาจารย์ ไม่ได้อยู่ในป่าช้า
คิดว่าไปอยู่ในป่าช้าแล้วจะภาวนาดี
ก็ไปนั่งปรุงแต่งอีกแล้ว
ฉะนั้นกลัวผีมันก็ปรุงโทสะ
นั่งไปได้จนสว่าง ก็กูเก่งขึ้นมาอีกแล้ว
ปรุงโลภะขึ้นมาอีกแล้ว มันก็ยังปรุงอยู่
ถ้าไม่รู้ทันความปรุงแต่ง
ไม่ว่าจะไปอยู่ที่ไหนมันก็ไม่ได้เรื่องที่นั่นล่ะ
ถ้าเรารู้ทันความปรุงแต่งอยู่ตรงไหนเราก็ปฏิบัติที่นั้นล่ะ
ฉะนั้นการปฏิบัติเราไม่เลือกสถานที่
เมื่อไรมีสติ มีใจตั้งมั่น เราก็เจริญปัญญาอยู่
เมื่อไรมีสติ จิตสงบอยู่ในอารมณ์อันเดียว
เราก็ปฏิบัติอันนั้นก็ได้สมถะ
ถ้าจิตตั้งมั่นด้วย มีสติระลึกรู้รูปธรรมนามธรรม
ด้วยจิตที่ตั้งมั่นเป็นกลาง
เราก็เดินวิปัสสนาอยู่
อยู่ตรงไหนก็ทำได้ ในส้วมก็ทำได้
บางคน บอกเวลาเข้าส้วมอย่าภาวนา บาป
มันบาปตรงไหน
พระบรรลุในส้วมก็มีไม่ใช่ไม่มี
ครูบาอาจารย์ท่านเล่าให้ฟัง
ไม่ใช่พระโบร่ำโบราณอะไร
พระยุคก่อนสองพันห้าร้อยไม่นาน
กลุ่มลูกศิษย์หลวงปู่มั่น
หลวงปู่มั่นท่านมรณภาพ พ.ศ.2492
เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นก่อนท่านมรณภาพ
มีพระองค์หนึ่งท่านบวชเมื่อแก่ แล้วก็ไปอยู่วัดป่า
แล้วตอนเช้าธรรมเนียมพระจะต้องมีผ้าไตร
สบงจีวร สังฆาฏิ ต้องอยู่กับตัวก่อนที่พระอาทิตย์จะขึ้น
ก่อนได้อรุณ จะเตรียมบิณฑบาต ท่านจะเข้าส้วม
เข้าส้วมไป ส้วมก็ส้วมหลุม
ขุดหลุมลงไปเอาไม้พาดปากหลุม
ไปนั่งยองๆ ข้างบนปากหลุม
นั่งไปนั่งมา สังฆาฏิที่พาดไหล่อยู่
พาดคงพับเป็นท่อนๆ วางไว้
มันหล่นลงไปในส้วมตกลงไป
ท่านก็ต้องยกไม้กระดานออก ปีนลงไปเอาผ้า
ทิ้งไปเลยไม่ได้ ไม่มีผ้าอยู่กับตัว
ลงไป ส้วมโบราณมันสกปรก
เท้าท่านก็แช่อยู่ในอึ
แต่พระอึกับฉี่ ท่านแยกกัน
พระกรรมฐานปัสสาวะท่าน ท่านจะมีราง
ฉี่ในรางไหลออกไปส่วนหนึ่ง ถ่ายลงไปในหลุม
พอลงไปในหลุมท่านก็รู้สึกขยะแขยง
ในหลุมก็มีหนอน แมลงวันมันลงไปไข่ไว้
มีหนอนไต่ยุบยับๆ ขยะแขยงมากเลย
แล้วท่านก็พิจารณาว่า เราภาวนามาทุกๆ ที่แล้ว
มันยังไม่ได้ดีอะไรเลย
ลองภาวนามันอยู่ในหลุมส้วมนี่ล่ะ
ท่านบอกท่านยืนอยู่หนอนมันค่อยๆ ไต่ๆ ขึ้นมา
สุดท้ายใจท่านก็เข้าถึงธรรมะ
พอท่านได้ธรรมะ ท่านก็ขึ้นมาล้างเท้า ล้างอะไร
เอาสังฆาฏิไปซัก
อาจารย์เจ้าอาวาสมาเห็นก็ดุเลยว่า
บวชเมื่อแก่ไม่รู้เรื่องอะไร
เป็นเวลาจะต้องออกบิณฑบาตแล้วเอาสังฆาฏิมาซัก
มันจะไปบิณฑบาตอย่างไร
ท่านบอกว่า ท่านไม่มีธุระอะไรแล้ว ท่านไม่มีธุระแล้ว
ฉะนั้นท่านจะทำตรงนี้
คือท่านบอกเป็นอุบายบอก ท่านไม่มีธุระอะไรแล้ว
ฉะนั้นท่านไม่มีคำว่ารีบร้อนสำหรับท่านอีกต่อไป
อาจารย์ก็โมโหว่าคนบวชเมื่อแก่นี่มันดื้อจริงๆ
ตักเตือนแล้วยังเถียงอีก
ไม่เชื่อหรอกว่าได้ของดีมาแล้วจากในส้วม
ใครเขาไปภาวนาในส้วมได้ของดี
ก็เลย องค์ที่ท่านลงส้วมไป
ท่านก็บอกถ้าอย่างนั้นไปหาหลวงปู่มั่น
ไปให้หลวงปู่มั่นเป็นคนชี้ขาดก็แล้วกัน
อาจารย์ไม่เชื่อ 2 องค์ฉันข้าวแล้วก็ออกไป
เดินไปหาหลวงปู่มั่น เดินไปตั้ง 3 วัน
เดินไปพอไปถึง หลวงปู่มั่นท่านบอก
พอเห็นหน้าปุ๊บท่านบอกเลยว่า
“รีบกลับไปเลย ไม่มีธุระอะไรแล้ว กลับไป”
อาจารย์ก็ชักปอด หลวงปู่มั่นบอกพระนี้ไม่มีธุระ รีบกลับ
แต่สงสัยอย่างเดียวทำไมต้องรีบกลับ
พอกลับไปถึงวัดเป็นวันที่ 7
ท่านก็มรณภาพวันนั้นเลยองค์นี้
คือท่านไม่ได้มีปณิธานที่จะทำอะไรต่อ … “
.
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
23 ตุลาคม 2564
ติดตามการถอดไฟล์บรรยายฉบับเต็มจาก :
Photo by : Unsplash
- 2
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
