"ตั้งสติได้ง่ายขึ้น ... อย่างไร ?"
" ... พระพุทธองค์ตรัสว่า
บุคคลอาจสามารถเจริญสติปัฏฐาน 4 ให้บริบูรณ์ได้
ถ้าเขาละธรรม 6 ประการ
ถ้าท่านทั้งหลายอยากฝึกสติปัฏฐาน 4
ให้เข้าถึงความบริบูรณ์ของสติสัมปชัญญะ
พระองค์ก็ทรงแนะไว้ว่า
ถ้าละธรรมทั้ง 6 ประการนี้ได้
อาจสามารถเจริญสติปัฏฐาน 4 ให้บริบูรณ์ได้
ข้อแรกก็คือ ละความเป็นผู้พอใจ
การยินดีในกิจ การงาน ก่อสร้าง
กิจธุระมาก ก็ตั้งสติได้ยาก
อย่างบางที เรา ชีวิต คฤหัสถ์ ฆราวาส
ต้องยุ่งอยู่กับกิจ การงานต่าง ๆ
มีเรื่องที่ต้องกังวัล ต้องคิดต่าง ๆ มาก
บางทีจะฝึกสติ มันก็ตั้งสติได้ยาก
ความกังวล ความห่วง ความอาลัยอาวรณ์ก็มาก
บางทีมานั่งปฏิบัติก็ขี้เกียจอีกละ
แต่อย่าง ถ้าเราใช้ช่วงคอร์สปฏิบัติ
เก็บตัวปฏิบัติ ตัดกังวลทางโลกภายนอกออกไป
มันก็จะช่วยให้เราตั้งสติได้ง่ายขึ้น
อันนี้ก็เป็นกุศโลบายอย่างหนึ่ง
การจัดคอร์สปฏิบัติ
ก็คือเป็นเครื่องมือที่จะทำให้เราเริ่มตั้งสติได้ง่ายขึ้น
ให้เราได้ตัดวางภาระต่าง ๆ ภายนอกออกไป
ก็จะได้พัฒนาจิตใจ ให้มีความตั้งมั่นขึ้นมา
ถ้าสามารถละความเป็นผู้กิจธุระมากได้
ก็ตั้งสติได้ง่ายขึ้น
...
2 ละความเป็นผู้พูดคุยมาก
ถ้ามัวพูดคุยมาก เจรจามาก เป็นไง
ฟุ้ง ตั้งสติได้ยาก
แต่ถ้าเรารู้จักสำรวม พูดแต่น้อย
โดยเฉพาะเวลาเข้าคอร์สปฏิบัติ
ก็จะต้องสำรวมวาจาละ
ถึงแม้ว่าเราจะปฏิบัติอยู่กับที่บ้าน
แต่ถ้าเราจะตั้งใจทำบ้านให้เป็นวัด
ช่วงคอร์สปฏิบัติ เราก็ตั้งใจ
ทั้งการวางกังวล วางภาระภายนอกออกไป
สำรวมวาจาของตนเอง
ถ้าโยมทำได้นะ ก็เหมือนโยมปฏิบัติในคอร์ส
ที่ศูนย์ปฏิบัติธรรมนั่นแหละ
ก็สามารถทำบ้านตัวเองให้เป็นวัดได้
เพราะฉะนั้น การจัดคอร์สออนไลน์
ก็เป็นกุศโลบายตรงนี้
ให้เราได้ตั้งหลัก พัฒนาตนเองได้ดีขึ้น
เหมือนเราจะเอาไม้ที่ปักลงไปในน้ำ
ถ้าเราไปปักในน้ำที่กระแสมันเชี่ยวกราด เป็นไง
มันตั้งไม่ได้ มันก็ถูกคลื่นความแรงของน้ำพัดพาไป
แต่ถ้าเราไปตั้งในน้ำที่มันนิ่ง ๆ มันก็พอตั้งได้ เห็นมั้ย
ใหม่ ๆ กำลังสติมันยังน้อย
เหมือนต้นไม้ ที่มันยังเป็นเมล็ดพันธุ์อยู่เลย
ไปอยู่ในที่ ที่มันเชี่ยวกราด มันจะตั้งตัวขึ้นมาได้อย่างไร
เพราะฉะนั้น การเก็บตัวปฏิบัติในคอร์สอบรม
มันจะช่วยให้เราได้เพาะบ่มตรงนี้
ให้มันค่อย ๆ เติบโต แล้วก็ผลิบานออกมา
พอเติบโตผลิบานแล้ว ทีนี้มันก็ทนแดดทนฝนละ
มันก็ทำให้เรา มีใจที่ตั้งมั่นอยู่
แม้เราจะต้องไปเผชิญกับสิ่งต่าง ๆ ในโลกได้
เพราะฉะนั้น ผู้มีปัญญาก็จะรู้จักในการ
อันไหนควรรุก อันไหนควรรับ อันไหนควรหลบ
ให้มันเกื้อกูลต่อการพัฒนาตนเอง
...
1 ละควรเป็นผู้กิจธุระมาก
2 ละความเป็นผู้พูดคุยมาก
3 ละความเป็นผู้เห็นแก่การนอนหลับมาก
บางทีนอนเยอะเกินไปก็
แทนที่มันจะหายง่วง บางทีมันง่วงทั้งวัน
มันกลายเป็นขี้เกียจ ชีวิตที่มันหลับใหล
ก็เอาแต่พอดี พักผ่อนแต่พอดี
แม้ในขณะนอน เราก็สามารถนอนปฏิบัติธรรมได้
ก็ระลึกรู้ กายที่นอน ทำความรู้สึกตัว จนกระทั่งหลับไป
4 ละความเป็นผู้คลุกคลีด้วยหมู่คณะ
มีเฮฮาปาร์ตี้เพื่อนฝูง
คลุกคลีด้วยหมู่คณะมาก เป็นไง
จิตมันก็เพ้อไป หลงไป ก็ตั้งสติได้ยาก
เพราะฉะนั้น ช่วงคอร์สปฏิบัติ
มันก็จะช่วยให้เราสำรวมตนเอง
ละการคลุกคลีด้วยหมู่คณะ
กลับมาอยู่กับ กายใจ ของตนเอง
จะได้มีโอกาสพักกาย พักใจ
บางทีเราไหลไปกับกระแสของโลก
ไม่เคยหยุดพักเลย เหนื่อยมั้ยโยม
บางทีโลกมันก็ชักนำเราไป ไม่มีที่สิ้นสุด
เพราะฉะนั้นเราถือโอกาสพักกาย พักใจของเราบ้าง
บางทีเราอาจจะเกิดทางสว่าง
เห็นทางออกของปัญหา ของอุปสรรค
ที่ผ่านเข้ามาในชีวิตของเราได้
...
5 ละความเป็นผู้ไม่รู้ประมาณในการบริโภค
บางทีกินมากก็ง่วง มึนซึม
ก็รับประทานแต่พอดี
ให้สังเกตว่าช่วงงที่ท้องว่าง อาหารย่อยแล้ว
เวลาปฏิบัติมันจะโปร่ง จิตมันจะละเอียดได้ง่าย
แต่บางทีหลังรับประทาน มันก็จะมึนซึม
เพราะฉะนั้นการรับประทานอาหาร
เราก็รับประทานแต่พอดี
ช่วงในขณะที่เรารับประทานอาหาร
เราก็เป็นอุปกรณ์ในการฝึกสติได้
การปฏิบัติมันไม่ใช่ว่าเราจะปฏิบัติเฉพาะในรูปแบบ
ที่เวลาพานั่งสมาธิ พาเดินจงกลมเท่านั้นนะ
การปฏิบัติถ้าจะทำให้มีความก้าวหน้า
การปฏิบัติในรูปแบบจะช่วยให้เราตั้งสติได้ง่ายขึ้น
แล้วก็สิ่งที่จะทำให้เราสะสมกำลังสติได้ต่อเนื่อง
ก็คือการที่เราเจริญสติในระหว่างวันนั่นเอง
มันจะเกื้อกูลกันและกัน
ทั้งการปฏิบัติในรูปแบบและการเจริญสติในชีวิตประจำวัน
ตั้งแต่ตื่นนอน ก็ระลึกรู้สึกตัวขึ้นมา
พับผ้า แปรงฟัน อาบน้ำชำระกาย
ก็ระลึกรู้สึกตัวขึ้นมาอยู่เสมอ
กวาดบ้าน ถูบ้าน บริหารร่างกาย คู้ เหยียด เคลื่อนไหว
ก็ระลึกรู้สึกตัวขึ้นมาอยู่เสมอ
กำกับข้าว รับประทานอาหาร ทำกิจ การงานต่าง ๆ
ก็ระลึกรู้สึกตัวขึ้นมาอยู่เสมอ
ถ้าเราฝึกเฉพาะในรูปแบบ
วันนึง การปฏิบัติในรูปแบบเราจะใช้เวลา
เพียงแค่สักกี่ชั่วโมง
ที่เหลือส่วนใหญ่ มันเป็นเวลาในชีวิตประจำวัน
เพราะฉะนั้น ผู้ที่หวังความก้าวหน้าในการพัฒนาสติ
ก็พึงฝึกทั้งการปฏิบัติในรูปแบบ
แล้วก็การเจริญสติในชีวิตประจำวัน
สิ่งเหล่านี้มันจะเกื้อกูลซึ่งกันและกัน
...
6 ละความเป็นผู้ไม่สำรวมอินทรีย์
การไม่สำรวม การเพลิดเพลินอยู่กับการละเล่นต่าง ๆ
ดูหนัง ฟังเพลง เพลิดเพลินอยู่กับสิ่งเพลิดเพลินในโลก
มันก็จะทำให้จิตใจเรามันไหลไปกับอารมณ์ต่าง ๆ
มันตั้งสติได้ยาก
หลายคนบางที "เอ๊ะ ทำไมปฏิบัติมันไม่ก้าวหน้าเลย"
ก็เพราะว่า ในแต่ละวันเราปล่อยใจ
ให้มันเพลินอยู่กับอารมณ์ของโลก
ทีนี้ เวลาช่วงที่เราเข้าคอร์สปฏิบัติ
เราก็สำรวมตนเองนะ
ละอารมณ์ต่าง ๆ ที่น่าใคร่น่าปรารถนาออกไป
ก็จะช่วยให้เราตั้งสติได้ง่ายขึ้น
การสำรวมกาย วาจา ใจ
งดเว้นจากอารมณ์ที่น่าใคร่น่าปรารถนาต่าง ๆ
มันก็จะทำให้เราได้ชำระตนเอง
ได้เคลียร์อารมณ์ตนเอง
อย่างเวลาเราปฏิบัติ ช่วงแรกเราจะพบว่า
จิตใจเรามันยังมีความกระสับกระส่าย
มีความฟุ้งซ่านอยู่มาก
ก็ให้เข้าใจว่าเหมือนเรามีบ้านอยู่หลังหนึ่ง
เราไม่เคยไปทำความสะอาดเลย
ฝุ่นเต็มเลย จู่ ๆ เราไปปัดกวาดเช็ดถู เป็นไง
ฝุ่นมันก็ฟุ้งกระจายขึ้นมา
แล้วใจเราน่ะ สะสมอารมณ์ต่าง ๆ ไว้มาก
ความเครียด ความกดดัน ความเศร้า
ความโกรธ ความชิงชังต่าง ๆ
สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้มันเป็นมลพิษที่สะสมอยู่ภายใน
สะสมยิ่งกว่าบ้านอีก ความเป็นมลทินของจิตเนี่ย
เวลาเรามาฝึกปฏิบัติในช่วงแรก
มันก็จะเป็นกระบวนการที่เราจะต้องค่อย ๆ ไปชำระ
สิ่งที่คั่งค้างอยู่ภายในจิตใจ
เพราะฉะนั้นให้เข้าใจว่าการฝึกในช่วงแรก ๆ
มันเป็นช่วงของการดีท๊อกซ์ใจ
ช่วงของการชำระจิตใจต่าง ๆ
ใหม่ ๆ ก็ค่อย ๆ ปฏิบัติไป
จิตมันกระสับกระส่าย ก็ค่อย ๆ ทำ
ทำแต่น้อย 5 นาที 10 นาที
ใหม่ ๆ มันจะปวดเมื่อยมากอยู่
ก็ค่อย ๆ นั่งปฏิบัติไป
นั่งกับพื้นบ้าง นั่งกับเก้าอี้บ้าง ไปยืนบ้าง ไปเดินบ้าง
ถ้ามันง่วงมากก็นอนปฏิบัติไป
หลับ ตื่นขึ้นมาก็ทำต่อ ยืน เดิน นั่ง นอน
ก็อาศัยอิริยาบถต่าง ๆ เป็นอุปกรณ์ในการเจริญสติได้
ให้เข้าใจว่า ช่วงแรกจะเป็นช่วงของการ
ชำระอารมณ์ต่าง ๆ ที่คั่งค้างอยู่
ช่วงนี้มันก็จะออกมาในรูปของความฟุ้ง
ความง่วงหงาวหาวนอน
อารมณ์ต่าง ๆ ที่มันคั่งค้างอยู่
มันจะค่อย ๆ ชำระออกมา
ซึ่งแต่ละคนก็ใช้กระบวนการตรงนี้ ไม่เท่ากัน
บางคนสิ่งที่คั่งค้างอยู่ในใจมันน้อย ไม่นานก็ชำระหมด
พออารมณ์หยาบ ๆ ออกไปหมด
ก็เริ่มเข้าถึงสภาวะในระดับของสมาธิ
ใจก็จะนิ่งขึ้น
แต่บางคน สะสมสิ่งที่อยู่ในใจไว้มาก
ก็อาจจะต้องใช้เวลานาน
บางคนก็เป็นอาทิตย์ บางคนก็เป็นเดือน
บางทีมันฟุ้งช่วงปฏิบัติไม่พอ
เวลาเราล้มตัวนอน บางทีมันไปฟุ้ง
ในขณะที่เรานอนก็ได้
มันออกมาในรูปของความฝันบ้าง
บางทีมันก็ฝันสะเปะสะปะอยู่ทั้งวันทั้งคืน
อันนี้ก็ให้เข้าใจว่ามันเป็นกระบวนการ
ที่เราจะชำระอารมณ์ที่คั่งค้าง
เหมือนเราปัดกวาดเช็ดถูในบ้านนี่แหละ
มันก็ต้องค่อย ๆ ฟุ้งออกมา
ทีนี้ถ้าปกติแล้วเราใช้ชีวิต อยู่กับกิจการงาน
อยู่กับกิจ การงาน อยู่กับในโลกเนี่ย
นอกจากเราไม่ได้ชำระอารมณ์ที่คั่งค้างแล้วเนี่ย
ในแต่ละวัน เราก็ไปรับอารมณ์ต่าง ๆ มามาก
มีเรื่องเยอะมั้ยล่ะ ในแต่ละวัน
ที่ทำให้เราเกิดความเครียด
เกิดความเศร้า เกิดความโกรธ
เกิดความชอบใจ เกิดความไม่ชอบใจ
เหมือนบ้านที่มันมีฝุ่นเข้ามาตลอดเวลา
ของเก่ายังไม่เคลียร์
ของใหม่ก็สะสมอยู่ตลอดเวลา
มันก็ยิ่งสะสมกันมากขึ้น
เพราะฉะนั้น ช่วงที่เราเก็บตัวปฏิบัติ
ช่วงที่เราวางภาระ ธุระทางโลกออกไปก่อน
มันก็เหมือนเราปิด ไม่ไปรับอารมณ์ภายนอก
ให้มันมาคั่งค้าง
มันจะเป็นช่วงเวลาที่เราจะได้เคลียร์ตนเองบ้าง
โยมเคยหยุดพักจิตพักใจ เคลียร์ตนเองบ้างรึป่าวล่ะ
ถ้าไม่รู้จักเคลียร์จิตใจตัวเอง
บางทีมันสะสมมากเข้า ๆ
รอที่จะเป็นระเบิดเวลา ที่มันจะปะทุออกมา
โดยเฉพาะคนในยุคสมัยนี้เนี่ย มีความเครียดกันมาก
สะสมอารมณ์ที่คั่งค้างไว้มาก
ผลที่ตามมาก็คือ สุขภาพจิตที่ย่ำแย่
คนยุคนี้ก็จะมีปัญหา เรื่องสุขภาพจิตกันมาก
เป็นโรคเครียด โรคซึมเศร้าต่าง ๆ กันมาก
เพราะฉะนั้น การเก็บตัวปฏิบัติ
ก็ให้ถือว่ามันเป็นช่วงเวลาที่เราจะได้เคลียร์ใจตัวเอง
สิ่งที่คั่งค้าง บางคนนี่เคยทำผิดพลาดไป
มีแผลในใจ มีปมในใจ
มีสิ่งที่คั่งค้างอยู่ภายในใจ มันรู้สึกเจ็บปวดนะ
การปฏิบัตินี่แหละ มันจะเป็นวิธีที่ทำให้เรา
ชำระสิ่งที่คั่งค้างออกไปจากใจของเราได้
เพราะฉะนั้นคุณประโยชน์ของการเก็บตัวปฏิบัติ
ก็มีมาก มันเกื้อกูลกับชีวิตของเราในทุก ๆ เรื่อง
เพราะฉะนั้น ก็ค่อย ๆ ฝึกปฏิบัติไป ... "
.
ธรรมบรรยาย
โดย พระมหาวรพรต กิตฺติวโร
Photo by : Unsplash
- 3
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
