ปัสสาวะกลางคืน ภัยเงียบที่เราอาจไม่ทันสังเกต
สิ่งใดที่เกิดขึ้นซ้ำ ๆ เป็นประจำทุกวัน ดังเช่น ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออก เพลงชาติบรรเลงทุก ๆ 8 โมงเช้า เราต้องใส่หน้ากากก่อนออกจากบ้านในช่วงการระบาดของโควิด-19 เมื่อเกิดสิ่งเหล่านี้ซ้ำแล้วซ้ำเล่า เราเองคงคิดว่าสิ่งเหล่านี้เป็นเรื่องที่ปกติ และละเลยความสนใจของมันไป การตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืนก็เช่นกัน บางคนตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางดึกทุกวัน วันละครั้งจนไปถึงหลาย ๆ ครั้ง เมื่อมันเกิดขึ้นเป็นประจำไปเสียแล้ว คน ๆ นั้นคงคิดว่ามันเป็นเรื่องปกติสำหรับเขาเช่นกัน
แต่ไม่ใช่เลยครับ การตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางดึกบ่อยครั้ง มันไม่ใช่ความปกติของมนุษย์ ร่างกายมนุษย์ออกแบบมาให้นอนหลับยาวตลอดคืน มีระบบการทำงานของร่างกาย ได้แก่ ระบบไต ระบบหัวใจและหลอดเลือด และระบบต่อมไร้ท่อ ระบบเหล่านี้ทำหน้าที่ควบคุมการสร้างน้ำปัสสาวะ เมื่อเรานอนหัวใจจะทำงานลดลง เลือดก็จะไปที่ไตลดลง นอกจากนี้เมื่อเรานอน ไม่มีการดื่มน้ำ ร่างกายจะมีการหลั่งฮอร์โมนที่สำคัญในการควบคุมน้ำที่ไต คือ อาร์จินีน วาโสเพรสซิน (Arginine vasopressin; AVP) ซึ่งจะหลั่งสูงสุดในช่วงกลางคืน ผลของฮอร์โมนนี้ทำให้มีการดูดน้ำกลับที่ไต ลดปริมาณน้ำปัสสาวะในช่วงกลางคืนลง ประกอบกับกระเพาะปัสสาวะที่ทำหน้าที่กักเก็บปัสสาวะทำงานได้ดี ทำให้ช่วงกลางคืน เราจะสามารถหลับยาวได้โดยที่ไม่ต้องตื่นขึ้นมาปัสสาวะ
ดังนั้น เมื่อใดก็ตาม มีการรบกวนการทำงานของระบบของร่างกายข้างต้น ย่อมทำให้คน ๆ คนนั้นตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืน
แล้วการตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืน มีความสำคัญอย่างไร
การตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืน มักมีความสำคัญ เมื่อตื่นขึ้นมาปัสสาวะเป็นจำนวนตั้งแต่ 2 คร้ังขึ้นไป (โดยทั่วไปตามความหมายทางการแพทย์ ตื่นขึ้นมาปัสสาวะ 1 ครั้งก็ผิดปกติแล้ว แต่ ตั้งแต่ 2 ครั้งขึ้นไป พบว่ามีความสัมพันธ์กับความเจ็บป่วยมากกว่า) มีงานวิจัยทางระบาดวิทยาหลายงาน บ่งชี้ว่าการตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืนนั้น เพิ่มอัตราการเจ็บป่วยและอัตราการเสียชีวิตมากขึ้นกว่าคนที่ไม่ตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืน โดยมีสมมุติฐานหลายอย่างที่เกี่ยวข้อง เช่น การตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืนอาจเกี่ยวข้องกับคุณภาพการนอนหลับที่ไม่ดี ซึ่งการนอนหลับที่ไม่ดีเองส่งผลเสียต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด รวมทั้งการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ บ้างก็บอกว่าการตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืนนั้น สัมพันธ์กับการหกล้มในผู้สูงอายุ และที่สำคัญมาก ๆ คือ การตื่นขึ้นมาปัสสาวะบ่อยในช่วงกลางคืนมีความสัมพันธ์กับโรคภัยไข้เจ็บที่ซ่อนอยู่
โรคภัยที่เกี่ยวข้องกับการตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางคืน สามารถแบ่งได้ตามสาเหตุดังนี้
1. สาเหตุเกิดจากการที่มีปริมาณปัสสาวะมากขึ้นตลอดเวลา ทั้งกลางวันและกลางคืน ตัวอย่างโรคที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคเบาจืด โรคไตบางชนิด และการดื่มน้ำมากเกินไป (อาจเกี่ยวกับภาวะจิตเวชบางอย่าง หรือการรับประทานยา)
2. สาเหตุเกิดจากการที่มีปริมาณปัสสาวะมากขึ้นเฉพาะเวลากลางคืน ตัวอย่างโรค ได้แก่ ภาวะหยุดหายใจตอนนอนหลับ (Obstructive Sleep Apnea; OSA) ภาวะหัวใจวาย (Congestive Heart Failure: CHF) และภาวะบวมที่ขา (อาจเกิดจากภาวะหลอดเลือดขอด โรคตับ โรคไต)
3. สาเหตุเกิดจากการที่กระเพาะปัสสาวะกักเก็บปริมาณน้ำปัสสาวะได้ลดลง ตัวอย่างโรค ได้แก่ ภาวะต่อมลูกหมากโต การติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ โรคมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งต่อมลูกหมาก นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ ภาวะเครียดกังวล ยาบางชนิด ภาวะมดลูกหย่อน ภาวะกระเพาะปัสสาวะทำงานมากเกินไป (Overactive Bladder; OAB) เป็นต้น
4. ปัญหาเกี่ยวกับการนอน คุณภาพการนอนหลับที่ไม่ดี มีภาวะนอนไม่หลับและตื่นง่ายเองนั้นก็สัมพันธ์กับการปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืนเช่นกัน
5. สาเหตุเกิดจากสาเหตุข้อ1-4 ร่วมกันอย่างใดอย่างหนึ่ง
ดังนั้น เมื่อเราเข้าใจว่าการตื่นขึ้นมาปัสสาวะบ่อยในช่วงกลางคืน โดยเฉพาะอย่างยิ่งตั้งแต่ 2 ครั้งขึ้นไป นั้นสำคัญ เป็นความผิดปกติของชีวิต สามารถเพิ่มโอกาสเจ็บป่วยและเสียชีวิต นอกจากนี้ยังเป็นสัญญาณเตือนของโรคหลาย ๆ โรคดังที่ได้กล่าวไป ถ้าเรามีภาวะดังกล่าว อย่าคิดว่าเป็นเรื่องปกติครับ ทางที่ดีควรไปพบแพทย์ตั้งแต่เนิ่น ๆ และพยายามมองหาสาเหตุที่เกี่ยวข้อง
และก่อนที่จะบอกว่าตัวเองผิดปกติ ผมแนะนำให้ทำตามนี้ครับ ถ้าดื่มน้ำเยอะให้ลดปริมาณน้ำที่ดื่มต่อวันลง โดยทั่วไปวันนึงเราควรดื่มน้ำประมาณ 6-8 แก้วต่อวัน หรือ 1.5-2.0 ลิตรต่อวัน ก่อนเข้านอนควรปัสสาวะให้เรียบร้อย หลีกเลี่ยงการดื่มน้ำใน 1-2 ชั่วโมงก่อนเข้านอน หลีกเลี่ยงการดื่มกาแฟหรือแอลกอฮอล์ในช่วงเย็นหรือช่วงใกล้นอน และหลีกเลี่ยงการรับประทานเค็ม เมื่อทำได้แล้ว ไม่ตื่นขึ้นมาปัสสาวะกลางดึกอีก ก็ถือว่าปกติครับ แต่ถ้าไม่หาย ไม่ดีขึ้น การพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่ซ่อนอยู่ช่วยได้ครับ
ภัยเงียบเหล่านี้จะเงียบต่อไป ถ้าเราไม่สนใจมัน
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
