“กระบวนการพัฒนาตัวเอง”
เหตุและวิธีแก้ใจร้อน โกรธง่าย
คำถาม : โยมรู้สึกว่าตัวเองเป็นคนใจร้อน เอาแต่ใจตนเอง เป็นคนโกรธง่าย จะมีวิธีแก้ไขอย่างไรได้บ้างเจ้าคะ ?
“ … เริ่มต้นรู้ตัวก็ดีแล้ว ว่าเรามีข้อบกพร่อง มีจุดอ่อนเรื่องอะไร มันก็จะได้นำไปสู่การแก้ปัญหา การพัฒนาขึ้นมาได้
เริ่มต้นจากการที่เข้าใจ แล้วก็ยอมรับความเป็นไปของตัวเองนั่นเอง
ทุกคนมีจุดเปราะบางอยู่แล้ว มันเป็นเรื่องธรรมชาติ เมื่อเราได้รู้ เราก็จะได้เข้าไปสู่การพัฒนานั่นเอง
การที่เป็นคนใจร้อน โกรธง่าย หงุดหงิดง่าย รากเหง้าจริง ๆ ก็เกิดมาจากสิ่งที่เรียกว่า พยาบาทวิตก หรือ วิหิงสาวิตก การตรึกในเรื่องที่ทำให้เรารู้สึกโกรธ รู้สึกขุ่นเคืองใจนั่นเอง
ให้สังเกตว่าเรามักจะมีอารมณ์ความคิดที่มันขุ่นเคืองพวกนี้ แล้วมันทำให้เราเกิดความโกรธ ความหงุดหงิดใจขึ้นมาอยู่เสมอ
มันมากจาก คนเราหลัก ๆ มันจะมีวิตกอยู่ ๓ อย่าง
กามวิตก : ตรึกอยู่ในกามคุณอารมณ์ต่าง ๆ
รูป เสียง กลิ่น รส ที่น่าใคร่น่าปรารถนาต่าง ๆ
อารมณ์ต่าง ๆ ในโลกนั่นเอง
พยาบาทวิตก : การตรึกอยู่ในเรื่องของความอาฆาตพยาบาท
ความโกรธ ความขุ่นเคือง ความคับแค้นใจ
จากการที่เราถูกเขากระทำก็ดี
บางคนมาว่าเรา การว่าเรามันจบไปแล้วนะ แต่สิ่งที่ดำเนินไปมันยังไม่จบ ก็คือ พยาบาทวิตกมันเกิดขึ้น ทำไมมาว่าเรา … มาทำอย่างนี้กับเราทำไม … เอ๊ะ ทำไมต้องมาทำกับเรา … เดี๋ยวต้องเอาคืน … มันเริ่มไปแล้ว … ใช่ไหม ?
การที่ถูกเขาทำนี่มันจบไปแล้ว แต่ว่าสิ่งที่ไม่ยอมจบ ก็คือ มันเกิดพยาบาทวิตกตามมานั่นเอง ยิ่งคนที่มาโกงเรานี่ ยิ่งเลย มันเจ็บช้ำ มันเจ้าคิดเจ้าแค้น มันอยากเอาคืน มันจะตามมาเรื่องของความวิตกนั่นเอง
ถูกเขาใส่ร้าย ถูกเขาว่า ถูกเขาตำหนิ ปุ๊บ มันไม่ได้จบแค่ตรงนั้นนะ เราจะมาตรึกนึกอีกแล้ว … ทำไมมาตำหนิเรา … มาว่าเรา …. มันก็จะเริ่มคิดไปต่าง ๆ นานา
วิหิงสาวิตก : การตรึกนึกในเรื่องของการเบียดเบียน
อยากจะเอาคืน อยากจะเอาให้สาสม อยากจะแก้แค้น หรืออะไรก็ตาม
รวมความแล้ว มันก็มาจากความคิด ที่มันเป็นอกุศลธรรมในใจของเรานั่นเอง
“คิดไม่ดี” ภาษาทางโลกง่าย ๆ มันเริ่มคิดไม่ดี ตรงนี้ก็จะ build อารมณ์ของเราให้กรุ่นขึ้นมาอยู่เสมอ กลายเป็นคนโกรธง่าย หงุดหงิดง่ายต่าง ๆ กระบวนการมันเป็นอย่างนี้
ทีนี้เราจะพัฒนาเพื่อละสิ่งนี้ได้อย่างไร ?
กามวิตก ก็มีคู่ปรับของมันอยู่ ก็คือ เรื่องของพอเราตรึกอารมณ์ที่รูปสวย กลิ่น รสที่มันงาม เราจะละสิ่งนี้ เราก็ละด้วย “อรูปสัญญา” เรียกว่า อสุภสัญญา การตรึกอยู่ในความไม่งามต่าง ๆ เพื่อละกามราคะออกไป อันนั้นคือส่วนคนที่มักเกิดกามวิตก
ส่วนพยาบาทวิตก วิหิงสาวิตก ก็ละได้ด้วยการหมั่นเจริญเมตตา รู้จักการให้อภัย รู้จักความรัก ความปรารถนาดี
การเมตตาที่แท้ ก็เริ่มจากเมตตาตัวเองก่อน เห็นคุณค่าในตนเอง ให้ตนเองได้เข้าถึงสิ่งที่มันมีคุณค่าที่แท้จริง ก็คือตัวเองต้องอิ่มก่อนนั่นเอง ด้วยการฝึกหัดปฏิบัติธรรม
อบรมตนเองด้วยสติปัฏฐาน 4
ด้วยการดำเนินในมรรควิธีที่ถูกต้อง อริยมรรคมีองค์ 8
สงสารตัวเองให้มาก เพราะว่าถ้าเราเดินทางผิด ชีวิตเราก็ตกต่ำ มันไม่ได้ตกต่ำเฉพาะในช่วงที่เรายังมีชีวิตเท่านั้น ชีวิตหลังความตาย มันยิ่งแสนสาหัสกว่านี้อีกมากนั่นเอง โทษของการหลงทางผิด หลงเดินผิดทาง
เพราะฉะนั้นก็สงสารตัวเอง ดึงตัวเองเข้าสู่ในวิธีที่ถูกต้อง ตรงทางตรงธรรม มันถึงจะหลุดรอดปลอดภัย จากเภทภัยในวัฏสงสารทั้งปวงได้
ถึงแม้ชีวิตปัจจุบัน เราอาจจะต้องประสบความเจ็บปวด ความทุกข์ทรมานต่าง ๆ แต่ถ้าเราเดินบนวิถีที่ถูกต้อง อย่างน้อยชีวิตหลังความตาย เราก็ไม่ตกต่ำ ไม่ตกอบายภูมิ ไม่ตกทุคติภูมินั่นเอง
ยิ่งเราเมตตาตัวเอง ด้วยการมอบคุณค่าที่แท้จริงให้ตัวเองได้เข้าถึง ด้วยการฝึกหัดปฏิบัติธรรมอยู่เนือง ๆ จนจิตมันคลายจากอกุศลธรรมทั้งปวง
กามวิตกก็หลุดออกไป
พยาบาทวิตกก็หลุดออกไป
วิหิงสาวิตกก็หลุดออกไป
สงัดจากกามและอกุศลธรรม
จิตเข้าถึงสมาธิ ได้สัมผัสความสงบวิเวกจากภายใน
เกิดปีติ สุข เกิดความเบิกบาน เกิดความชุ่มฉ่ำ
ให้ตัวเองได้ซึมซาบไปกับความสุขในสมาธิ
เข้าถึงความสุขที่ประณีตที่ยิ่ง ๆ ขึ้นไป
พอตัวเองได้เติมเต็มตัวเองด้วยความสุข
ด้วยปีติ ด้วยสุข จนมันเอ่อล้นออกมา
เหมือนน้ำที่เติมจนเต็มตุ่มแล้ว
มันก็จะเอ่อล้นออกมา
ก็จะเริ่มเผื่อแผ่ผู้อื่นได้ แบ่งปันผู้อื่นได้นั่นเอง
เมตตาที่แท้ มันต้องเริ่มจากตัวเองก่อน
แล้วมันถึงจะเอ่อล้น แล้วก็แผ่ออกไปให้กับผู้อื่น
ใจเรามันจะอิ่มก่อน
อิ่มไปด้วยความสงบสุข อิ่มไปด้วยปีติ
อิ่มไปด้วยรสแห่งความวิเวกก่อน
แล้วใจมันจะแผ่ออกมาเองโดยธรรมชาตินั่นเอง
โดยสภาวะเป็นเช่นนั้น
เมื่อใจเราแผ่ออกมาแบบนั้น
นั่นแหละเมตตาตัวจริงมันเกิดขึ้น
เราจะรู้จักการให้อภัย
การไม่ผูกโกรธ การไม่จองเวร
ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่
จิตเรามันจะกลายเป็นจิตที่อ่อนโยนนั่นเอง
เรื่องความหงุดหงิด ความโกรธ จะหายออกไปเลย
แล้วใจเรามันจะเป็นจิตใจที่อ่อนโยน
เป็นจิตใจที่เบิกบานในธรรม
ค่อย ๆ ขัดเกลาไป
ด้วยการฝึกปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรมนั่นเอง
บทสรุป ก็คือ เราจะเปลี่ยนแปลงตัวเองได้อย่างไร ?
ก็น้อมนำคำสั่งสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
มาฝึกหัดปฏิบัติตนเอง ขัดเกลาตนเอง
ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรมนั่นเอง
นั่นคือกระบวนการที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเองที่แท้จริง … “
.
ธรรมบรรยาย
โดย พระมหาวรพรต กิตฺติวโร
Photo by : Unsplash
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
