Blockdit Logo (Mobile)
Business Model Innovation
•
10 ส.ค. 2022 เวลา 15:06 • ธุรกิจ
ธุรกิจเกษตรคืออะไร
หลายคนเคยได้ยินคำว่า "ธุรกิจเกษตร" หรือ "ธุรกิจการเกษตร" (Agribusiness) กันบ้าง พอพูดถึงธุรกิจเกษตรอาจนึกถึงเกษตรกร ปลูกผัก ทำไร่ ทำสวน ฯลฯ แต่จริงๆ ธุรกิจเกษตรคืออะไรกันแน่ วันนี้เรามารู้จักธุรกิจเกษตรในอีกแง่มุมหนึ่งกัน
ธุรกิจเกษตร (Agribusiness) คืออะไร
ธุรกิจเกษตร หรือ ธุรกิจการเกษตร (Agribusiness) คือ ธุรกิจอะไรก็ได้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกษตร
ฟังความหมายเหมือนกำปั้นทุบดินไปหน่อย แต่มันก็เป็นแบบนั้นจริงๆ จะเห็นว่าธุรกิจเกษตรกว้างกว่าการแค่การเป็นเกษตรกรปลูกส้ม เลี้ยงไก่ ฯลฯ วันนี้เราจะมารู้จักธุรกิจเกษตรโดยเอาเกษตรกรเป็นหลักในการอธิบายกัน โดยแบ่งธุรกิจเกษตรออกเป็น 4 ส่วน คือ
1. ขายของให้เกษตรกร
2. เป็นเกษตรกรเสียเอง
3. ซื้อของจากเกษตรกร
4. อะไรที่สนับสนุน 3 อันข้างบน
1. ธุรกิจเกษตร กลุ่มขายของให้เกษตรกร
ธุรกิจเกษตรกลุ่มนี้จะมีเกษตรกรเป็นลูกค้า เกษตรกรต้องใช้อะไรเราก็ขายอันนั้น ธุรกิจเกษตรในกลุ่มจึงเป็นกลุ่มขายสินค้าให้เกษตรกรเอาไปใช้ผลิต เช่น ขายปุ๋ย ยาฆ่าแมลง ขายเมล็ดพันธุ์ให้เกษตรกรปลูก ขายอาหารสัตว์ให้เกษตรกรเอาไปเลี้ยงสัตว์ ขายเครื่องไม้เครื่องมือทางการเกษตร จะแบบ low-tech แบบพวกจอบเสียม หรือแบบ hi-tech แบบพวก smart farm ก็ได้หมด
หรืออาจรวมถึงการขายบริการให้เกษตรกรด้วย เช่น บริการพ่นยาโดยใช้โดรน บริการวิเคราะห์ดินให้เกษตรกร เป็นต้น
ตราบใดที่เรามีเกษตรกรเป็นลูกค้า เขียน Business Model ออกมาแล้วมีเกษตรกรอยู่ในช่อง Customer Segment ถือว่าเราทำธุรกิจเกษตรในกลุ่มนี้
2. ธุรกิจเกษตร กลุ่มเป็นเกษตรกรเสียเอง
คือธุรกิจเกษตรที่หลายคนนึกถึงเวลาพูดถึงธุรกิจเกษตร คือ อยากปลูกอะไรสักอย่างเพื่อขาย จะเป็น กัญชา กระท่อม พริก สมุนไพร เลี้ยงไก่ ทำสวนยาง ปลูกผักขาย ฯลฯ สารพัดการผลิตต่างๆ ถ้าเราอยากเป็นคนผลิตไม่ว่าจะเป็นแบบดั้งเดิม หรือ จะทำเป็นสวนไฮเทค smart farm หรือปลูกผักหลังบ้านไว้ขาย นับอยู่ในธุรกิจเกษตรกลุ่มนี้หมด
3. ธุรกิจเกษตร กลุ่มซื้อของจากเกษตรกร
ธุรกิจเกษตรกลุ่มนี้จะไม่ได้ขายของให้เกษตรกร แต่ซื้อของจากเกษตรกรมาทำธุรกิจต่อ เช่น รวบรวมสินค้าเกษตรจากเกษตรกรรายย่อยๆ แล้วเอาขายต่อ รับขนส่งสินค้าเกษตร ซื้อเป็นวัตถุดิบเอาไปแปรรูป จะแปรรูปบ้านๆ หรือแปรรูปไฮโซเป็นวิตามินหรือเครื่องสำอางก็ได้ หรือซื้อไปส่งออกต่างประเทศก็ได้ ขอแค่มีสินค้าที่เกี่ยวข้องกับเกษตรมาเกี่ยวข้องก็นับอยู่ในกลุ่มนี้ได้หมด
4. ธุรกิจเกษตร กลุ่มสนับสนุน 3 ข้อแรก
ธุรกิจเกษตรกลุ่มนี้สนับสนุนกับการทำธุรกิจเกษตรใน 3 ข้อแรก เช่น เปิดธนาคารให้คนกู้เงินไปผลิตอุปกรณ์ smart farm หรือ ปล่อยกู้ให้คนไปทำการเกษตร เป็นต้น
หน่วยงานที่ไม่ได้มีเป้าหมายเพื่อกำไรเป็นหลัก เช่น หน่วยงานรัฐที่สนับสนุนเกษตรกร หน่วยวิจัยพัฒนาพันธุ์ข้าวให้ดีขึ้น กรมวิชาการเกษตร สปก หรือมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ฯลฯ ก็อยู่ในกลุ่มนี้ ในทางทฤษฏีจึงแบ่งออกเป็นหน่วยงานสนับสนุนภาครัฐ และหน่วยงานสนับสนุนภาคเอกชน เพราะเป้าหมายของภาครัฐจะไม่ใช่กำไรเหมือนกับภาคเอกชน
ธุรกิจเกษตรคืออะไร
5. ธุรกิจเกษตรใหญ่แค่ไหน
ถ้าดูความหมายธุรกิจเกษตรตามบทความนี้ ธุรกิจเกษตรมีขนาดใหญ่มาก มีคนเกี่ยวข้องหลายสิบล้านคน มีสัดส่วน GDP ที่เกี่ยวเนื่องกับธุรกิจเกษตรหลายล้านล้านบาทต่อปี ซึ่งมากกว่านิยามการนับ GDP อย่างเป็นทางการ เพราะอุตสาหรรมที่มีความเกี่ยวข้องกับสินค้าเกษตรเราก็ถือเป็นธุรกิจเกษตรด้วย
6. ธุรกิจเกษตรน่าสนใจไหม
ถ้าถามว่าประเทศไทยมีความเชี่ยวชาญหลัก (core competency) ด้านไหน หนึ่งในนั้นก็คือด้านการเกษตร ทรัพยากรหลัก (key resources) ทั้งด้านสถานที่ ทั้งด้านความเชี่ยวชาญก็เหมาะกับการผลิตสินค้าเกษตร ทำให้ประเทศไทยมีความได้เปรียบที่ไม่เป็นธรรม (unfair advantage) เหนือประเทศอื่นอีกมาก
นอกจากนี้ตราบใดที่คนยังชาร์ทแบตตอนกลางคืนแทนการทานข้าวไม่ได้ ธุรกิจเกษตรไม่มีวันตายแน่นอน ธุรกิจเกษตรจึงยังมีโอกาสอีกมากทั้งในปัจจุบันและในอนาคต
7. ธุรกิจเกษตรยังขาดอะไร
ถ้าถามว่าธุรกิจเกษตรยังขาดอะไร ประเทศไทยจึงยังไปได้ไม่ไกลเท่าที่คิด คำตอบคือเรายังขาดผู้ประกอบการธุรกิจเกษตรครับ โดยแบ่งได้เป็น
เรามีเกษตรกร แต่ไม่มีนักธุรกิจการเกษตร หรือ ผู้ประกอบการการเกษตร เพราะเกษตรกรคิดว่าตัวเองเป็นเกษตรกร ไม่ได้ทำธุรกิจ จึงไม่ได้มีการพัฒนาทักษะด้านการเป็นผู้ประกอบการ หรือด้านบริหารจัดการ
เรามีนักธุรกิจการเกษตร แต่เป็นนักธุรกิจที่เน้นการดำเนินงาน (operation) มากกว่าด้านนวัตกรรม (innovation) คือ เน้นด้านประสิทธิภาพ จัดการต้นทุนให้ต่ำ จัดการปลูกให้ได้ผลผลิตสูง ทำให้ธุรกิจดำเนินไปได้ แต่ยังไม่ได้มุ่งเน้นในการสร้างมูลค่าเพิ่มในสินค้าเกษตร เช่น การออกแบบคุณค่า (value proposition design) หรือสร้างนวัตกรรมโมเดลธุรกิจ (business model innovation) เป็นต้น
8. อยากศึกษาธุรกิจเกษตรมากขึ้น ทำอย่างไร
ง่ายสุดก็อ่านเวปของผู้เขียนได้เลยครับ
แต่ถ้าอยากได้ความรู้ที่เป็นทางการ คลอบคลุมเรื่องที่จำเป็นต้องรู้ในการเป็นผู้ประกอบการธุรกิจเกษตรมากกว่านี้ หรือสนใจอยากเป็นผู้ประกอบธุรกิจเกษตรแห่งอนาคต มีหลักสูตรปริญญาโทด้านธุรกิจการเกษตร (Master in Agribusiness: MAB) ที่คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ สำหรับคนที่สนใจทำธุรกิจเกษตร หรือทำธุรกิจเกษตรอยู่แต่อยากสร้างคุณค่าให้ธุรกิจมากขึ้น ได้มารู้จักเพื่อนๆ ที่สนใจธุรกิจเกษตรเหมือนกัน แถมได้ปริญญาโทจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ครับ
หรือถ้าเรา มีลูกมีหลานอยากให้มีความรู้ในธุรกิจแห่งอนาคตนี้ แนะนำให้ลูกหลานมาเรียนหลักสูตร AEA เศรษฐศาสตร์ประยุกต์และธุรกิจเกษตร (Applied Economics and Agribusiness) ซึ่งเน้นความรู้ด้านธุรกิจเกษตรในแนวการสร้างคุณค่าแบบที่เล่าให้ฟังในระดับปริญญาตรีได้เช่นกันครับ
ปล. ไม่ได้หลอกขายของ แต่มันคือข้อเท็จจริงครับ
63636363636363636363636363
อ่านมาถึงตรงนี้ก็ต้องขอบคุณผู้อ่านทุกคนมาก เรื่องธุรกิจเกษตรมีรายละเอียดที่น่าสนใจกว่านี้อีกมาก เขียนในบันทึกนี้คงไม่พอ ถ้าสนใจจะมาเล่าต่อในบันทึกถัดไปนะครับ ถ้าอยากอ่านเรื่องอื่นเกี่ยวกับการสร้างคุณค่าและ Business Model ต่อ สามารถอ่านได้จากเวปครับ
พบกันใหม่บันทึกหน้าครับ
บทความโดย ดร.โสภณ แย้มกลิ่น

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา