วิตามินซี: ประวัติศาสตร์ 500 ปี จากวิทยาศาสตร์แท้สู่วิทยาศาสตร์เทียม (Vitamin C: A 500-Year Scientific Biography from Scurvy to Pseudoscience)
“กว่ามนุษยชาติจะรู้จักวิตามินซีหรือกรดแอสคอร์บิก (ascorbic acid) เราสูญเสียผู้คนไปนับล้านคน”
ข้อความข้างต้น ฟังดูแล้วน่าจะทำให้เรารู้สึกตื่นตระหนกตกใจไปกับตัวเลขหลักล้าน ทำไมเรื่องเลวร้ายเช่นนี้จึงเกิดขึ้น ไม่มีใครคิดจะหยุดยั้งปัญหานี้เลยหรือ ถ้าเรามองด้วยสายตาคนยุคนี้ว่า แท้จริงแล้ว เพียงกินผัก ผลไม้หรืออาหารที่มีวิตามินซี ก็สามารถป้องกันการขาดวิตามินซีได้ คงไม่มีใครต้องป่วยและเสียชีวิตมากมายขนาดนั้น
หนังสือ Vitamin C: A 500-Year Scientific Biography from Scurvy to Pseudoscience จะพาเราย้อนไปในอดีต เพื่อทำความรู้จักประวัติศาสตร์ของวิตามินซี จวบจนยุคปัจจุบัน
จุดเริ่มต้นของความรู้เรื่องวิตามินซี มาจากการที่มนุษย์เราทำร้ายตัวเองทั้งนั้น ถามว่าทำไมนะหรือ เมื่อ 500 ปีก่อน มนุษย์ในทวีปยุโรปเริ่มเดินเรือ ออกทะเล ไปค้นหาดินแดนใหม่ ๆ ซึ่งการเดินเรือใช้เวลานานนับเดือน นับปี
อาหารที่นำไปบนเรือมักเป็นอาหารผ่านกระบวนการ แปรรูป ไม่มีอาหารสด เช่น ผักหรือผลไม้ ทำให้เหล่าลูกเรือ ขาดสารอาหารสำคัญ หนึ่งในนั้นคือ “วิตามินซี” ทำให้เมื่อเวลาผ่านไป ลูกเรือจำนวนมากเป็นโรคลักปิดลักเปิด หรือ scurvy ทำให้มีอาการเหงือกบวม ปวดกระดูก ข้อบวม เหนื่อย เพลีย มีเลือดออกในกล้ามเนื้อหัวใจและรุนแรงจนเสียชีวิต
ในช่วงแรก ลูกเรือจำนวนมากเกินกว่าครึ่งลำเสียชีวิต คาดว่ามาจากการขาดวิตามิน แต่เหล่านักปราชญ์ หมอ หรือนักการเมือง ต่างมีชุดความเชื่อหรือกระบวนทัศน์ (paradigm) ต่อการเกิดโรคนี้แบบผิด ๆ กล่าวคือ มีชุดความเชื่อของทฤษฎีเก่าแก่โบราณ เกี่ยวกับการเกิดโรค เช่น เชื่อว่าเกิดจากอากาศเป็นพิษในทะเล เกิดจากเชื้อโรคในอาหาร เป็นต้น
กว่าที่คนที่มีชุดความคิดที่เปิดกว้าง ไม่ยึดติดกับทฤษฎีเก่า ๆ จะค้นพบว่า สาเหตุของโรคลักปิดลักเปิดเกิดจากการขาดวิตามิน ขาดสารอาหาร ก็เกิดการสูญเสียชีวิตผู้คนไปนับแสนนับล้าน อีกทั้งผู้มีอำนาจหรือนักการเมืองในการตรากฎหมายเรื่องการดูแลลูกเรือ ยังไม่สนับสนุนความคิดดังกล่าวในเบื้องต้น จนคนต้องล้มตายเป็นจำนวนมากก่อนจนยอมรับในท้ายที่สุด
ในยุคถัด ๆ มา เมื่อมีการปฏิวัติทางวิทยาศาสตร์ ทำให้เกิดการตื่นรู้ความจริงอย่างเป็นระบบ สามารถค้นพบสารที่ใช้รักษาโรคลักปิดลักเปิดนี้ได้ นั่นคือ วิตามินซี นั่นเอง และเป็นช่วงที่มีการแข่งขันของนักวิทยาศาสตร์เพื่อค้นพบสารดังกล่าว ในยุคนี้ก็มีเรื่องดราม่าเช่นกัน มีการแก่งแย่งชิงดีชิงเด่นของนักวิทยาศาสตร์ เพื่อเป็นคนแรก ๆ ที่ได้ชื่อว่าเป็นผู้ค้นพบสิ่งใหม่ ๆ เพื่อมีชื่อเสียงในวงการวิทยาศาสตร์
หลังจากค้นพบโครงสร้างวิตามินซี และทราบปริมาณที่ร่างกายมนุษย์ต้องการต่อวัน (เราต้องการอย่างน้อยที่สุดเพียง 10 มิลลิกรัมต่อวัน เพื่อป้องกันโรคลักปิดลักเปิด โดยทั่วไปแนะนำให้ทาน 40-120 มิลลิกรัมต่อวัน ตามอายุ เพศ หรือภาวะต้งครรภ์) ไม่รู้ด้วยความมืดบอกดตามัว หรือม่านอคติใด ๆ ก็ตาม มีนักวิทยาศาสตร์ผู้มีชื่อเสียงรายหนึ่ง ได้ออกบทความ และให้สัมภาษณ์ถึงประโยชน์ของวิตามินซีซึ่งมีคุณสมบัติต่อต้านอนุมูลอิสระ
เขากล่าวว่า การรับประทานวิตามินซีขนาดสูง (1-3 กรัมต่อวัน) สามารถป้องกันและรักษาโรคหวัดได้ ป้องกันโรคหัวใจ โรคมะเร็งได้ ทั้งที่ตอนนั้นเขาเองก็ไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ดีมารองรับ จุดนี้เองทำให้ธุรกิจบริษัทยา ได้โอกาสทำการตลาดในการผลิตและขายวิตามินต่าง ๆ ผ่านโฆษณาชวนเชื่อนี้
ทั้งนี้ภายหลังมีการทดลองเป็นเรื่องเป็นราว ว่า วิตามินซีขนาดสูง ไม่ได้ช่วยป้องกันโรคใด ๆ ได้เลย และผู้ที่กินวิตามินขนาดสูงอาจได้รับผลข้างเคียง เช่น อาการปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย บางครั้งอาจเกิดนิ่วไต หรือไตวายตามมาได้ ก็ไม่ได้ทำให้ธุรกิจการขายวิตามินและความเชื่อของผู้คนเกี่ยวกับการกินวิตามินเสริมลดลงไป กลับทวีความรุนแรงมากขึ้นไปอีก
ฟังดูแล้ว ในยุคหลัง มนุษย์เองก็ทำร้ายกันเอง อละทำร้ายตัวเอง ผ่านอคติอันฝังรากลึก แก้ไขยาก กลับมามองในยุคปัจจุบัน มนุษย์เราก็ยังเป็นเช่นนี้อยู่ เราไม่ได้ขาดวิตามิน แต่เรากลับสรรหาวิตามินมากินเสริมในปริมาณที่มาก ๆ กัน ทั้งที่จริงแล้วไม่ได้มีประโยชน์และอาจเกิดโทษด้วยซ้ำ มีข้อมูลความจริงมากมาย แต่เรากลับไม่ยอมฟังยอมเชื่อกัน
เมื่ออ่านหนังสือเล่มนี้แล้ว นอกจากจะได้รับความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์วิตามินซี ยังได้สาระเรื่องอคติของมนุษย์ ที่ยังอยู่ยงคงกระพันมาตั้งแต่อดีตจวบจนปัจจุบัน ไม่ใช่แค่เรื่องวิตามินซีนี้เท่านั้น มีในทุกวงการเลย เป็นเรื่องใหญ่สำหรับสังคมไทยที่ต้องร่วมมือกันแก้ไข
สำหรับคนชอบเรื่องสุขภาพ และประวัติศาสตร์ แนะนำเล่มนี้ สั้น ๆ ไม่ยาวเกินไปครับ (ยังไม่มีแปลไทย)
ถ้าสนใจเรื่องคำแนะนำวิตามินเสริมและผลเสียของการกินวิตามินซีขนาดสูง อ่านได้จากบทความด้านล่างนี้ครับ
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
