"สังเกตไหม กิริยาเดียวกัน วางใจผิด
คนละอย่างเลย คนละเรื่องเลย
เราไม่สามารถไปตัดสินใครด้วยสมมติข้างนอกได้หรอก"
" … ความเป็นผู้มักน้อยเป็นอย่างไร
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า
เมื่อตนเองเป็นผู้มักน้อย ก็ไม่ปรารถนาให้ผู้อื่นรู้ว่าตัวเองเป็นผู้มักน้อย
เมื่อตัวเองเป็นผู้มีศีล ก็ไม่ได้ปรารถนาที่จะให้ผู้อื่นรู้ว่าตัวเองเป็นผู้มีศีล
เมื่อตัวเองมีสมาธิทรงฌานสมาบัติ ก็ไม่ได้ปรารถนาที่จะให้ผู้อื่นรู้ว่าตัวเองเป็นผู้มีสมาธิทรงฌานสมาบัติ
เมื่อตัวเองเป็นผู้ที่มีความปรารภความเพียร ก็ไม่ได้ปรารถนาที่จะให้ผู้อื่นรู้ว่าตัวเองเป็นผู้ปรารภความเพียร
เมื่อตัวเองเป็นผู้มีปัญญา ก็ไม่ได้ปรารถนาที่จะให้ผู้อื่นรู้ว่าตัวเองเป็นผู้มีปัญญา
นัยยะที่พระองค์ทรงสอน หมายความว่าไง ?
มักน้อย คือ ไม่ขี้อวด นั่นเอง
อย่างถ้าเราปฏิบัติ เช่น ถือธุดงควัตร นุ่งห่มจีวรที่เศร้าหมอง แต่เรามีความรู้สึกว่า เรานุ่งห่มจีวรเศร้าหมอง ถ้าเป็นเพื่อการขัดเกลาตนเอง มันก็เป็นการลดละกิเลส
แต่ถ้าเรานุ่งจีวรที่เศร้าหมองด้วยความรู้สึกว่า มันจะทำให้เราดูเป็นผู้ที่มีธุดงควัตร มันจะทำให้เราเกิดความเป็นผู้มีได้รับการนับหน้าถือตา ได้รับการยกย่องต่าง ๆ อย่างนี้วางใจไม่ถูก มันเป็นเรื่องของกิเลสไปนั่นเอง
หรือว่า เราฉันมื้อเดียว ก็เพื่อให้คนอื่นรู้ว่าเราเป็นผู้ที่เคร่งครัดปฏิบัติ มักน้อย ถ้าอย่างนี้ก็คือเราวางใจไม่ถูก
เพราะฉะนั้นกิริยาเหมือนกัน วางใจต่างกัน ให้ผลต่างกัน
ถ้าเราปฏิบัติเพื่อการขัดเกลา เพื่อการลดละ มันก็เป็นไปเพื่อการลดละกิเลส และผู้ที่ฝึกฝนเพื่อการขัดเกลาจะย่อมมีความมักน้อย คือ ไม่โอ้อวดนั่นเอง ไม่ได้อยากให้คนอื่นมารู้ว่า เราเป็นคนที่มีคุณพิเศษหรือมีอะไรก็ตาม เป็นผู้มักน้อยอยู่ ไม่โอ้อวดอยู่ ไม่มีมายา
แต่ถ้าเราปฏิบัติ หรือเราทำอะไร แล้วเราอยากให้คนมาชม อยากให้คนได้รับการยอมรับ อยากให้คนยกย่องว่าเราเป็นผู้มีศีลมีธรรมอะไรต่าง ๆ อันนี้เค้าเรียกว่าโอ้อวด มีมายา ตรงข้ามกับความมักน้อย คือ ความมักมากนั่นเอง
สังเกตไหม กิริยาเดียวกัน วางใจผิด .. คนละอย่างเลย คนละเรื่องเลย
เราไม่สามารถไปตัดสินใครด้วยสมมติข้างนอกได้หรอก
ผู้ปฏิบัติก็ต้องสำรวจใจของตนเองว่า
เราปฏิบัติสิ่งนี้เพื่ออะไร ?
เพื่อความถือตัวถือตน เพื่อการให้ได้รับการยอมรับ เพื่อให้คนอื่นเขามายกย่องเราชมเชยเรา มามอบสักการะให้แก่เรา
หรือเราปฏิบัติเพื่อการลด ละ สละ วาง เพื่อการจางคลายจากสิ่งต่าง ๆ
การวางใจที่ถูกต้องจึงสำคัญมากทีเดียว ซึ่งเราก็ต้องอาศัยวิถีของสมณะนี่แหละ
ตั้งแต่เรื่องของความมักน้อยเลย ไม่ได้ปรารถนาที่จะโอ้อวดให้ใครเขารู้ เขาจะรู้ก็เรื่องของเขา แต่เราไม่ได้ไปทำกิริยาเพื่อให้คนอื่นเขารู้
อย่างเช่น บางทีเราวางตัวนิ่ง ๆ เพื่อให้คนอื่นเขารู้ว่าเราเป็นเกจิ เป็นคนที่มีความเคร่งครัด ถ้าใจเรารู้สึกแบบนั้น ก็แสดงว่าก็ … ไปทางเรื่องกิเลสแล้ว
เพราะฉะนั้นบางคนปฏิบัติ คนอื่นไม่รู้เลยว่าตัวเองเป็นคนปฏิบัติ เพราะเขาเป็นคนมักน้อย ไม่ได้ปรารถนาที่จะโอ้อวดสิ่งต่าง ๆ ขึ้นมา
เพราะฉะนั้นเป็นสิ่งที่ท่านทั้งหลายพึงทำความเข้าใจ เรื่องการวางใจให้ถูกต้อง เรื่องสมมติสัจจะ ปรมัตถสัจจะ การปฏิบัติที่ตรงต่อสมมติ และเรื่องการวางใจที่ถูกต้อง การทำทุกอย่างก็เป็นไปเพื่อการลด ละ สละ วาง
ที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า เป็นไปเพื่อความเบื่อหน่าย เพื่อความคลายจากความกำหนัด เพื่อความสงบระงับ เพื่อการตรัสรู้ เพื่อพระนิพพานนั่นเอง
ก็จะเป็นวิถีสมณะ ความมักน้อย ความสันโดษ ความสงบสงัด ไม่คลุกคลีด้วยหมู่คณะ การเป็นผู้ปรารภความเพียร มีสติ มีสมาธิ มีปัญญา
เพราะฉะนั้นขึ้นข้อแรกเลย ความมักน้อย ก็นำไปพิจารณาใคร่ครวญดูได้นะ
ถ้าเราทำทุกอย่างแล้วเรารู้สึกว่า เราทำเพื่ออยากจะได้กลับมา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องคำสรรเสริญ เรื่องลาภสักการะอะไรต่าง ๆ ก็ต้องพิจารณาว่าอันนี้เป็นไปเพื่อการเพิ่มพูนกิเลสในใจ ก็ให้ละเสีย
การปฏิบัติมันก็จะเป็นไปเพื่อการสละ ละ วาง สังเกตว่ามันเป็นของละเอียดมากเลย
ธรรมะ เป็นไปเพื่อการสละ ละ วาง
ปฏิบัติเหมือนกันวางใจผิดนี่ มันไปคนละทางเลยทีเดียว สมาธิที่เกิดขึ้นก็จะกลายเป็นมิจฉาสมาธิ เป็นการเพิ่มพูนด้านมืดในใจไป
แต่ถ้าเราวางใจถูก ปฏิบัติเพื่อการลด ละ สละ วาง ผลที่เกิดขึ้นมันจะเป็นสัมมาสมาธิ สัมมาญาน สัมมาวิมุตติ มันจะเป็นไปเพื่อการหลุดออก คลายออก จนคลายออกไป เข้าถึงความเป็นกลางของธรรมชาตินั่นเอง …"
.
ธรรมบรรยาย
โดย พระมหาวรพรต กิตฺติวโร
Photo by : Unsplash
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
