“ในปฏิจจสมุปบาททำไมจึงไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน เราเขา เวียนว่ายตายเกิดอยู่ในนั้น”
“ … รสชาติอาหารที่อร่อยทุกวัน ที่เราบอกอันนี้เราชอบ อันนี้เราไม่ชอบ มันเป็นเพียงแค่รสชาติที่กระทบลิ้นแล้วก็สลายไปได้อย่างรวดเร็วหลังจากกลืนลงไป
แต่ที่มาค้างในใจให้บอกว่า เราชอบอาหารนี้ เราไม่ชอบอาหารนี้ เป็นเรื่องที่พาทุกข์ในวันรุ่งขึ้น
นั่นคือความไม่รู้ที่ไปก่อ เพียงรสชาติธรรมดาที่เกิดขึ้นแล้วดับไปอย่างรวดเร็ว ให้มันเป็นตัวตนขึ้นมา
จากนั้นตัวรสชาติเป็นตัวตน ก็เพราะว่าตัวเราเป็นตัวตนก่อน
เวทนาความสุข จึงกลายเป็นเรามีความสุข
ทั้ง ๆ ที่มันเป็นความสุขที่เกิดจากปัจจัยเท่านั้นเอง
ผู้ที่เข้าถึงปฏิจจสมุปบาทจริง ๆ จึงสามารถถอดถอนความเป็นสัตว์ บุคคล เราเขา ได้ทั้งหมดแล้วถึงเห็น
มันจึงกลับข้างกัน
ไม่ใช่มาเห็นปฏิจจสมุปบาทแล้วไปถอดถอนได้
ผู้ที่ถอดถอนได้แล้วจึงเห็นนะ
ในปฏิจจสมุปบาทไม่มีเราเลย มีแต่การกระทบซึ่งเป็นเหตุปัจจัยที่เรียกว่า สมุปปันธรรม
เป็นเหตุแล้วก็ส่งเป็นผล จากนั้นผลจะกลายเป็นเหตุแล้วส่งเป็นผลต่อไป
จากนั้นผลตัวนั้นก็จะกลายเป็นเหตุแล้วส่งเป็นผลต่อไป
อันนี้เรียกว่าปฏิจจสมุปปันธรรม
คือมันจะวนกันไปเรื่อย ๆ
ทีนี้โลกก็จะวนกันไปเรื่อย ๆ
ปฏิจจสมุปบาทจะมุ่งเน้นอยู่ในขันธ์ ๕ หรือพูดง่าย ๆ ว่าอยู่ในจิตใจของคน
แต่อิทัปปัจจยตา ความเป็นเหตุเป็นผลเช่นเดียวกันจะอธิบายได้ทั้งรูปธรรม นามธรรม ที่อยู่ข้างนอกทั้งหมด
ดังนั้นปฏิจจสมุปบาทจึงเป็นแค่ส่วนเล็ก ๆ ของอิทัปปัจจยตา เพราะว่าอธิบายความเฉพาะขันธ์ ๕ เท่านั้นเอง
เมื่อเราเห็นอย่างนี้ เราจะเห็นว่า ถ้ามีผู้ที่เข้าถึงแล้วก็ถอดถอนความเห็นผิดในตัวตน บุคคล เราเขา ลงได้ ปฏิจจสมุปบาทจะทำงานได้ลำบากขึ้น
เหตุปัจจัยทั้งหมด อย่างเช่นถ้าเห็นความจริงขึ้นมาว่า รสชาติอาหารเป็นเพียงสักแต่รับรส เวทนาจะไม่เกิดเลย มันจะดับตั้งแต่ผัสสะเลย
ก็รสชาติก็รสชาติ จะอร่อยก็ทานได้มากเท่านั้นเอง แต่มันไม่ได้มาค้างเติ่งอยู่ในใจ ให้มาปรุงแต่งอะไร มันก็ดับวับ ๆๆ วงจรก็จะขาด จะวิ่งต่อไปจากเวทนาเป็นตัณหาไม่ได้
เพราะก็เห็นแต่รสาชาติที่เป็นสักแต่ว่า มันก็ไม่ไปจนถึงบีบคั้น บีบคั้นเป็นการยึดถือไม่มีเลย จะไปก่อตัวตนที่ไหน มันดับตั้งแต่โดนผัสสะ
จากนั้นพอกระทบที่ตาดับไปเลย ไม่ปรุงแต่ง กลายเป็นของว่างของเปล่าไปเลย กลายเป็นของว่างหมด
เพราะฉะนั้นนี่คือการดับวงจรที่ค่อย ๆ ไล่ขึ้นไปที่บอกว่าปฏิจจสมุปบาทสายดับ
…
ในปฏิจจสมุปบาททำไมจึงไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน เราเขา เวียนว่ายตายเกิดอยู่ในนั้น
ก็เนื่องจากมีแต่สภาพของการเป็นผลจากเหตุ เหตุส่งผลเป็นผล จากเหตุส่งเป็นผลทั้งนั้นเลย เรียกว่า ปฏิจจสมุปปันธรรม …”
.
บางตอนจากการบรรยาย “เรื่องที่ไม่ค่อยมีใครยอมฟัง”
โดย อ.ประเสริฐ อุทัยเฉลิม
ศึกษาเพิ่มเติมได้ที่ :
Photo by : Unsplash
- 2
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
