ไฟตูมกา
วันออกพรรษา หรือวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑ ซึ่งเป็นวันสิ้นสุดการจำพรรษาของพระภิกษุสงฆ์เป็นวันสำคัญวันหนึ่งในพระพุทธศาสนา
ในช่วงวันออกพรรษา ในหลายพื้นที่มีการจัดงานประเพณีออกพรรษากัน ในภาคอีสานจะมีงานประเพณีที่มีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักกันดี คือ งานไหลเรือไฟ ของจังหวัดนครพนม และงานชมบั้งไฟพญานาค ของจังหวัดหนองคาย
ในภาคอีสานยังมีงานประเพณีออกพรรษาอีกที่หนึ่ง ที่หลายคนอาจจะไม่เคยได้ยินหรือรู้จักมาก่อน คือ งานประเพณี “จุดไฟตูมกา”
เมื่อตอนทำงานอยู่ที่ยโสธร จังหวัดยโสธรมีงานประเพณีที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันดีคือ งานประเพณีบุญบั้งไฟยโสธร ซึ่งจัดกันในช่วงเดือน ๖ แต่ด้วยจังหวัดยโสธรมีวิสัยทัศน์จังหวัดว่า “เมืองเกษตรอินทรีย์ เมืองแห่งวิถีอีสาน” จึงพยายามค้นหาประเพณีของท้องถิ่นที่มีศักยภาพที่จะยกระดับให้เป็นงานประเพณีสำคัญของจังหวัด ซึ่งสุดท้ายเลือกมาได้ ๓ ประเพณี เมื่อรวมกับประเพณีบุญบั้งไฟ จะรวมเป็น ๔ งานประเพณีสำคัญของจังหวัด ได้แก่
งานประเพณีแห่มาลัยข้าวตอก ที่บ้านฟ้าหยาด อำเภอมหาชนะชัย ซึ่งจะจัดในช่วงเดือน ๓ วันมาฆบูชา ราวเดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม
งานประเพณีบุญบั้งไฟยโสธร ที่เทศบาลเมืองยโสธร ซึ่งจะจัดกันในวันเสาร์อาทิตย์ที่สองของเดือนพฤษภาคม หรือเดือน ๖
งานประเพณีจุดไฟตูมกา ที่บ้านทุ่งแต้ อำเภอเมือง ซึ่งจะจัดกันในวันออกพรรษา หรือเดือน ๑๑ ราวเดือนตุลาคม
งานประเพณีแห่ดาว ที่โบสถ์คริสต์วัดอัครเทวดามิคาแอล ซึ่งเป็นโบสถ์ไม้คาทอลิคที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ที่ตำบลคำเตย อำเภอไทยเจริญ ซึ่งจะจัดกันในวันคริสต์มาส เดือนธันวาคม
งานประเพณีจุดไฟตูมกา เป็นประเพณีดั้งเดิมของชาวบ้านทุ่งแต้ ที่มีกันมาเนิ่นนานแล้วตั้งแต่ในยุคสมัยที่ยังไม่มีไฟฟ้าใช้ โดยเมื่อใกล้จะถึงวันออกพรรษา ชาวบ้านจะพากันออกไปเก็บผล “ตูมกา” ซึ่งเป็นผลไม้ป่าที่มีรูปทรงกลมขนาดเท่าผลส้ม เอามาขูดเอาผิวเปลือกสีเขียวออกแล้วคว้านเอาเมล็ดข้างในออกเหลือแต่เปลือก
ผลตูมกา
หลังจากนั้นจะเจาะฉลุลวดลายให้สวยงามเพื่อให้เมื่อนำเทียนไขจุดไว้ข้างใน จะทำให้แสงไฟส่องสว่างออกมาข้างนอก พอถึงวันออกพรรษาชาวบ้านจะพากันนำผลตูมกาที่จุดเทียนข้างในถือไปถวายเป็นพุทธบูชาที่วัด
ผลตูมกาที่เจาะลวดลายแล้ว
ประเพณีนี้ได้เลือนหายไปตามยุคสมัยเนื่องจากความเจริญและการใช้แสงสว่างจากไฟฟ้าแทนแสงเทียน แต่ชาวบ้านทุ่งแต้ก็ได้ร่วมกันรื้อฟื้นประเพณีนี้ให้กลับมาอีกครั้ง และเมื่อปี ๒๕๕๙ ได้ไปร่วมงานประเพณีนี้ที่บ้านทุ่งแต้ ได้เห็นถึงเอกลักษณ์และความโดดเด่น สวยงามของไฟตูมกาเมื่อแสงไฟส่องลอดลวดลายที่ชาวบ้านได้ฉลุกันไว้ออกมา จึงได้หารือกันยกระดับงานประเพณีนี้ขึ้นเป็นงานระดับอำเภอและจังหวัด และคิดกำหนดชื่องานว่างาน “ประเพณีจุดไฟตูมกา ออกพรรษายโสธร”
ในปีต่อมา ปี ๒๕๖๐ ทางอำเภอเมืองยโสธรจึงได้จัดงานนี้ขึ้นที่ โดยได้จัดตั้งแต่ช่วงก่อนวันออกพรรษาให้ตำบลต่างๆ นำไฟตูมกามาประดับตกแต่งประชันความสวยงามกันที่สนามหน้าที่ว่าการอำเภอเมือง แล้วพอถึงวันออกพรรษาจะไปจัดกิจกรรมตามประเพณีที่วัดบ้านทุ่งแต้อีกครั้งหนึ่ง
สำหรับในปี ๒๕๖๖ นี้ ทางจังหวัดยโสธรกำหนดจัดงานเป็น ๒ ช่วง โดยในช่วงวันออกพรรษา ๒๗-๒๙ ตุลาคม ๒๕๖๖ งานจุดไฟตูมกา ออกพรรษายโสธร ณ วัดบูรพาบ้านทุ่งแต้ ตำบลทุ่งแต้ อำเภอเมืองยโสธร และอีกช่วงเป็นงานเทศกาล “จุดไฟตูมกา ยโสธร” ระหว่างวันที่ ๒๘ พฤศจิกายน – ๒ ธันวาคม ๒๕๖๖ บริเวณสนามหน้าที่ว่าการอำเภอเมืองยโสธร
ประเพณีจุดไฟตูมกา เป็นประเพณีที่หาชมได้ยาก และมีการจัดที่บ้านทุ่งแต้ เพียงแห่งเดียวเท่านั้นในบ้านเรา
เล่าเรื่องโดย นาย Bt
ตุลาคม ๒๕๖๖
- 13
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
