ประเทศจีน ตอนที่ 8 ถอดเกล็ดมังกร(สงครามฝิ่นครั้งที่ 1)
สงครามครั้งสำคัญในประวัติศาสตร์ระหว่างมหาอำนาจตะวันออก กับมหาอำนาจตะวันตกคือ “ จีนกับอังกฤษ ” นั้น เกิดขึ้นมาจากการค้าที่ไม่เสรี โดยที่จีนได้กำหนดขอบเขตให้ชาวตะวันตกสามารถทำการค้าอยู่เฉพาะแต่ในเมืองกวางโจว ซึ่งเป็นเมืองเอกของมณฑลกวางตุ้ง และด้วยระบบผูกขาดกับพ่อค้าจีนที่เรียกกันว่า “ก้งหอง“ ส่วนอังกฤษเองก็มี บริษัท อินเดียตะวันออก เป็นผู้ดำเนินการ และได้นำเข้าสินค้าต่างๆ เช่น ถ้วยชาม เครื่องเคลือบ เครื่องลายคราม และผ้าไหมเป็นจำนวนมาก
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “ใบชา” ซึ่งเป็นที่ต้องการของอังกฤษ และตลาดในยุโรปมาก เพราะในสมัยนั้นจีนเป็นแหล่งผลิต ซื้อขายใบชาเพียงแห่งเดียวของโลก ในขณะที่อังกฤษเองกลับมีสินค้าส่งออกให้กับจีนเพียงเล็กน้อยเท่านั้น จึงทำให้อังกฤษเสียเปรียบดุลการค้ากับจีนอย่างมหาศาล เป็นเวลายาวนาน ทั้งที่อังกฤษก็พยายามจะเจรจาต่อรอง ขอลดข้อตกลงเพื่อลดการเสียดุลการค้า แต่จีนกลับบ่ายเบี่ยงที่จะตอบสนองเรื่อยมา
จนกระทั่ง ในช่วงปลายรัชกาลเฉียนหลง อังกฤษได้เริ่มนำเอา“ฝิ่น”เข้ามาจำหน่ายในเมืองจีน ซึ่งเพาะปลูกใน “บริติชราช หรืออินเดีย” แถมเป็นอาณานิคมของอังกฤษเองด้วย จึงทำให้มีต้นทุนที่ต่ำมาก แต่ขายให้จีนได้ในราคาแพง เพื่อถ่วงดุลการค้าที่เสียเปรียบกันมาตลอด และเหตุการณ์นี้ก็ดำเนินไปเรื่อยๆ นานหลายสิบปี จนถึงขั้นที่ชาวจีนเกือบครึ่งค่อนประเทศ พากันติดฝิ่นงอมแงม งานการไม่ยอมทำ สูบฝิ่นแล้วนอนขี้เกียจ สร้างความหนักใจให้กับราชสำนักต้าชิงเป็นอย่างมาก
จักรพรรดิเต้ากวัง
และต่อมา ในสมัย “จักรพรรดิเต้ากวัง”(Daoguang Emperor) ซึ่งก็คือหลานของ “จักรพรรดิเฉียนหลง” ต้าชิงได้ประกาศออกกฎหมายห้ามนำ“ฝิ่น” เข้ามาในประเทศ รวมทั้งออกบทลงโทษอย่างจริงจังต่อผู้ขายและผู้เสพ แต่อังกฤษเองก็ยังพยายามที่จะเอาฝิ่นเข้ามาขายในเมืองจีนให้ได้ โดยการลักลอบขนมากับเรือสินค้า ทำให้ต้าชิงต้องส่งข้าหลวงไปที่ “กวางตุ้ง” เพื่อที่จะไปกวาดล้างแล้วก็ เผาทำลายฝิ่นของพ่อค้าอังกฤษ ซึ่งแน่นอน “ฝิ่นก็คือ.. ยาเสพติด” ที่ไปมอมเมาประชาชน
ซึ่งการเผาทำลาย”ฝิ่น“ ในครั้งนั้นที่ ”มณฑลกวางตุ้ง“ ก็ได้เป็นมูลเหตุให้นำไปสู่ การที่อังกฤษมีข้ออ้างในการที่จะทำสงครามเพื่อปกป้องผลประโยชน์ของชาวอังกฤษในจีน โดยในเวลานั้นรัฐสภาที่ ”เวสต์มินสเตอร์“ ได้มีการโหวต ด้วยคะแนนก้ำกึ่งว่าจะทำสงครามกับจีนหรือเปล่า??
เพราะว่า.. คนอังกฤษบางส่วนไม่เคยเห็นคนจีนเลย แต่บางส่วนเคยได้ยินเขาเล่าลือกันมาว่า “ จีนเป็นประเทศที่ยิ่งใหญ่มาก เดี๋ยวถ้าเกิดรบแพ้แล้วทำยังไง??..” และผลสรุปในครั้งนั้น ก็คือ รัฐสภาอังกฤษได้ผ่านกฎหมาย ด้วยคะแนน 272 เสียงต่อ 264 เสียงในการที่จะเดินหน้าส่งกองทัพเรือบุกไปที่ “มณฑลกวางตุ้ง” เพื่อทำสงครามกับต้าชิงอย่างเต็มที่.
อ่านได้ที่.. “ ประเทศจีน ตอนที่ 1 เรื่องเล่าในวงอังกฤษ "
![[Letter From History] ประเทศจีน ตอนที่ 1 เรื่องเล่าในวงอังกฤษ
สำหรับประวัติศาสตร์จีนนั้น ถ้าจะให้เข้าใจกันง่ายๆ ขอเริ่มที่ ปี ค.ศ. 1911 ซึ่งตรงกับรัชสมัยรัชกาลที่ 6 ของบ้านเรา คือ เป็นปีที่จีนสิ้นสุดการปกครองด้วยระบบฮ่องเต](https://t1.blockdit.com/photos/2024/11/6728db5dee8eea6b1dbc9164_800x0xcover_DbYn4h-S.jpg)
เป็นที่ทราบกันดีว่า.. ต้าชิงเป็นจักรวรรดิที่ไม่เคยเปิดกว้างต่อโลกภายนอกกันเลย จึงต้องพ่ายแพ้แก่อังกฤษ ใน ”สงครามฝิ่นครั้งที่ 1” อย่างราบคาบ และยังถูกบังคับให้ลงนามในสนธิสัญญาที่มีชื่อว่า “ สนธิสัญญานานกิง” ซึ่งเป็นสนธิสัญญาฉบับแรก ที่จีนต้องทำกับมหาอำนาจตะวันตกและสนธิสัญญาฉบับนี้ ชาวจีนเรียกกันว่า “ ความอัปยศของชาติ”
หน้าภาษาจีนและภาษาอังกฤษ สนธิสัญญานานกิง
ดังที่เราได้ยินคำว่า “สงครามฝิ่นสิ้นฮ่องกง” เพราะฮ่องกงซึ่งเป็นเกาะเล็กๆ ทางตอนใต้ของมณฑลกวางตุ้ง รวมทั้งเกาะเล็กเกาะน้อยโดยรอบ และมีอีก 1 ใจความสำคัญของสนธิสัญญาฉบับนี้ก็คือ การที่จีนถูกบังคับให้เปิดเมืองท่าชายทะเลทั้งหมด 5 แห่งด้วยกันคือ กวางโจว ฝูโจว เซี่ยะเหมิน หนิงปอ และซั่งไห่หรือเซียงไฮ้ ให้เป็นเขตเช่า 99 ปีของอังกฤษ โดยชาวอังกฤษและคนที่อยู่ใต้อาณัติสามารถอาศัยอยู่ได้ พร้อมทั้งต้องชดใช้ค่า“ฝิ่น”ที่ถูกทำลาย และยังต้องจ่ายค่าปฏิกรณ์สงครามให้แก่อังกฤษอีกด้วย
อีกส่วนหนึ่งในเชิงของกฎหมาย อังกฤษต้องการสิทธิสภาพนอกอาณาเขตให้กับคนอังกฤษ พูดง่ายๆ คือ คนอังกฤษทำผิดไม่ต้องขึ้นศาลจีน ให้ไปขึ้นศาลอังกฤษกันเอง หากมีสนธิสัญญาคู่กันก็คือภาษาจีน และภาษาอังกฤษ ให้ใช้สำเนาคู่ฉบับภาษาอังกฤษเป็นตัวหลักด้วย
นอกจากนี้ยังมี “ฝรั่งเศส” ที่มองเห็นอังกฤษได้อำนาจมากขึ้น และตัวเอง ณ เวลานั้น ก็กำลังขยายอิทธิพลอยู่ในพื้นที่อินโดจีนเหมือนกันโดยเฉพาะกับเวียดนาม ซึ่งในขณะนั้นเวียดนามมีความสัมพันธ์กับจีนใน“ระบบบรรณาการ” มาช้านานแล้ว และฝรั่งเศสต้องการให้จีนตัดเวียดนามออกเป็น 3 ส่วน ทางตอนเหนือคือ “พื้นที่ตังเกี๋ย” ตอนกลางคือ “อันนัม” และตอนใต้ชื่อว่า “โคชินไชนา”
ภาพแผนที่ของจีน
ดังนั้นจึงบังคับให้ราชสำนักต้าชิง ต้องทำสนธิสัญญาคล้ายคลึงกับของอังกฤษ มีชื่อว่า “สนธิสัญญาหวัมเปา” (Whampoa) เป็นสนธิสัญญาที่ไม่เท่าเทียมกันระหว่างราชอาณาจักรฝรั่งเศสกับราชวงศ์ชิงของจีน และตามติดมาแจมด้วยคือ “สหรัฐอเมริกา” ก็ยังมีการลงนามในสนธิสัญญาที่มีชื่อว่า ”สนธิสัญญาวังเกีย“ หรือเรียกว่า ”สนธิสัญญาหวางเซีย“
เป็น สนธิสัญญาที่ไม่เท่าเทียมกันฉบับแรก ของสหรัฐอเมริกากับราชวงศ์ชิง มีลักษณะคล้ายคลึงกันคือ ต้องการที่จะให้ประเทศตัวเองเข้าไปค้าขายในต้าชิงได้ง่ายยิ่งขึ้นอีกด้วย และจากที่ “ต้าชิงหรือจีน” โดนรุมทึ้งนั้น ทำให้ในปี ค.ศ.1842 ถือได้ว่า.. “เป็นปีแห่งการเริ่มต้นของประวัติศาสตร์จีนในยุคใหม่ ” นั่นก็คือ เป็นประวัติศาสตร์ที่จีนนั้น “ ตกต่ำถึงขีดสุด“.. ก่อนที่จะกลับกลายมาเป็น ”มหาอำนาจในอีกกว่า 100 ปีถัดมา“.. นั่นเอง
โดยนับตั้งแต่ปี ค.ศ.1842 ราชสำนักจีนในสมัย “จักรพรรดิเต้ากวัง” ซึ่งก็เสด็จสวรรคตหลังจากนั้นในอีก 8 ปีถัดมาคือปี ค.ศ. 1850 พระโอรสองค์ที่ 4 ซึ่งก็คือ “จักรพรรดิเสียนเฟิง” ทรงขึ้นครองราชย์ไม่ได้มีการพัฒนาแสนยานุภาพทางทหารอะไรกันเลย เพราะคิดว่าพวกฝรั่งน่าจะจบที่ “กวางตุุุ้ง” แล้วไม่น่าที่จะสามารถรุกคืบขึ้นมา หรือขยายผลเพิ่มเติมได้อีก ดังนั้นจึงทรงวางเฉย ส่วนทางชาติตะวันตกเองนั้น โดยเฉพาะ“ เอ็มไพร์จักรวรรดิอังกฤษ“ ก็มองแบบนี้ว่า.. “ถ้ามีเหตุอันควรเมื่อไหร่ เราจะหาเรื่องบุกต้าชิงอีก”
“จักรพรรดิเสียนเฟิง”
และโอกาสนั้นก็มาถึงในปี ค.ศ.1856 หรืออีก 14 ปี ต่อมา ในปีนั้นทหารเรือต้าชิง ซึ่งเป็นทหารประจำชายฝั่งที่ “แม่น้ำจูเจียง หรือแม่น้ำกวางตุ้ง“ ที่ไหลเข้าไปยังบริเวณกวางโจว ซึ่งเป็นเมืองใหญ่ของมณฑลกวางตุ้ง ทหารต้าชิงเห็นเรือลำหนึ่งหน้าตาคล้ายๆ เรือโจรสลัด ที่ครั้งนึงตัวเองเคยจับได้
ดังนั้นเรือลำนี้ต้องเป็นโจรสลัดอย่างแน่นอน จึงได้เข้าทำการจับกุมและควบคุมเรือลำนั้น ซึ่งผลปรากฏว่า.. พบลูกเรือทั้งหมด 12 คน และเป็นคนจีนด้วยกันทั้งหมดจึงจับตัวเอาไว้ แต่การที่พบแบบนี้ ไม่รู้ว่า “เป็นกลอุบาย”ของอังกฤษด้วยรึเปล่า? เพราะเรือลำนั้นเป็นเรือโจรสลัดจริง และเคยถูกจับกุมมาแล้วจริง
ซึ่งทางการต้าชิงได้มีการนำเรือขายทอดตลาดออกไปแล้ว แต่คนที่ซื้อเรือต่อๆ กันมาคือชาวอังกฤษ ที่อาศัยอยู่ในเกาะฮ่องกง แล้วบอกด้วยว่า.. เรือลำนี้ได้มีการติดธง ”ยูเนี่ยนแจ็ค“(Union Jack) ซึ่งเป็นธงชาติของสหราชอาณาจักร และการที่จีนเข้าไปจับเรือลำนี้ โดยมีการดึงเอา “ธงยูเนี่ยนแจ็ค” ออกมาเขวี้ยงมันทิ้งไป จึงถือเป็นการดูถูกเหยียดหยาม “จักรวรรดิอังกฤษ หรือบริติชเอ็มไพร์“ อย่างรุนแรง
ภาพทหารต้าชิงปลดธง”ยูเนี่ยนแจ็ค“(Union Jack)
ดังนั้นจึงขอให้ทาง “อุปราชเหลียงกวง หรืออุปราช 2 มณฑล” ปล่อยตัวลูกเรือชาวจีน ซึ่งอยู่ในอาณัติของอังกฤษออกมาทั้งหมด 12 คน และจะต้องมีการขอโทษต่ออังกฤษอย่างเป็นทางการด้วย สำหรับเรือลำนั้นมีชื่อว่า “เรือแอร์โรว์“(Arrow) ซึ่งพยานฝ่ายอังกฤษ บอกแบบนี้ว่า.. การเอาธงออกจากเรือ แล้วก็มีการเขวี้ยงทิ้งเป็นการดูถูกกันอย่างรุนแรงด้วย ในที่สุดทางการต้าชิงก็ส่งลูกเรือแอร์โรว์กลับไปให้กับอังกฤษเพียงแค่ 8 คน เก็บเอาไว้ 4 คน และปฏิเสธที่จะขอโทษต่ออังกฤษอย่างเป็นทางการด้วย
จากการที่ต้าชิงเองได้พยายามที่จะปกป้องศักดิ์ศรีของตัวเอง ซึ่งทางอังกฤษก็รู้ดีในข้อนี้ เลยใช้โอกาสนี้ ในการที่จะรุกคืบหน้าและหันไปหาพันธมิตรชาติฝรั่งด้วยกันอีก 3 ชาติ อันได้แก่ ฝรั่งเศส สหรัฐอเมริกา และรัสเซีย ในการที่จะเข้ามารุมกินโต๊ะจีนด้วย ซึ่งสหรัฐอเมริกาและรัสเซียบอกว่า.. เราไม่เคยมีความบาดหมางอะไรกันเลยกับต้าชิง เพราะฉะนั้นเราขอไม่ร่วมด้วย
ขณะที่ฝรั่งเศสในครั้งนั้น สบโอกาสเหมาะพอดีเลย เพราะว่า มีหนึ่งเหตุการณ์เกิดขึ้นคือ กรณีที่บาทหลวงฝรั่งเศสถูกสังหารโดยคนจีนที่ “มณฑลกว่างสี” เนื่องจากคนจีนไม่พอใจที่ฝรั่งต่างชาตินั้น เข้ามาเผยแพร่ศาสนาคริสต์ในพื้นที่ของตัวเอง จึงทำให้ข้าหลวงใหญ่ของฝรั่งเศสตอบตกลงยินยอมในการที่จะร่วมมือกัน สร้างกองทัพผสมเข้าโจมตีมณฑลกวางตุ้ง
ภาพวาดเรือแอร์โรว์
สงครามในครั้งนั้น ซึ่งเบื้องต้นเลยเรียกชื่อว่า“สงครามแอร์โรว์ ”(Arrow War) ก็คือตั้งชื่อตามเรือสินค้าลำนั้น และสงครามแอโรว์ในครั้งนี้ถือเป็นสงครามที่หนักหนาสำหรับต้าชิง เพราะลำพังอังกฤษเองเนี่ย ต้าชิงก็ไม่สามารถที่จะต้านทานได้อยู่แล้ว ยิ่งคราวนี้มาพร้อมกันทั้งคู่เลย
ที่จริงแล้วมันเป็นสงครามที่ทั้ง 2 ชาติคือ อังกฤษและฝรั่งเศสต้องการที่จะหาข้ออ้างในการขยายอิทธิพลของพวกเขา ไม่ใช่แค่ในมณฑลกวางตุ้งเท่านั้นหรอก แต่พวกเขาหาทางตลอดเวลาในการที่จะล่องเรือขึ้นเหนือเพื่อที่จะเข้าใกล้กรุงปักกิ่งให้มากที่สุด ซึ่งเป็นการท้าทายศูนย์กลางอำนาจของต้าชิงกันด้วย
และถ้าเรามองย้อนเข้าไปในกรอบเวลาของ “สงครามฝิ่นครั้งที่ 2” จะพบว่า ในช่วงแรกคือปี ค.ศ.1856 นั้นใช้เวลาค่อนข้างนานทีเดียว กว่าจะรุกคืบขึ้นไปสู่เฟสที่ สองนั่นก็คือ การนำเรือรบขึ้นเหนือไปท้าทายศูนย์กลางอำนาจของจีนที่ปักกิ่ง ส่วนสาเหตุที่เป็นเช่นนี้ เพราะว่าในเวลานั้นทางฝ่ายอังกฤษเองมีปัญหาที่หนักกว่ามากคือ มีการลุกฮือขึ้นของชาวอินเดียจำนวนมาก ซึ่งอยู่ภายใต้การปกครองของ ”บริษัท อินเดียตะวันออก“
ดังนั้นพวกเขาคิดว่า ลำดับความสำคัญสูงสุดที่ต้องจัดการในตอนนี้คือ การเข้าไปรักษาฐานที่มั่นอาณานิคมที่อินเดียก่อน ส่วนอีกด้านหนึ่งก็คือ ปัญหาการเมืองภายในของรัฐสภาเวสต์มินสเตอร์ ที่ลอนดอน เพราะว่าในเดือนมีนาคม ปี ค.ศ. 1857 ณ เวลานั้นรัฐบุรุษของอังกฤษ
ไวเคานต์พาเมอร์สตัน“ (Henry John Temple, 3rd Viscount Palmerston)
ผู้ซึ่งครั้งใดก็ตามที่นึกถึงจักรวรรดินิยมอังกฤษ เราจะต้องนึกถึงนายกรัฐมนตรีอังกฤษคนนี้ที่ชื่อว่า “ ไวเคานต์พาเมอร์สตัน“ (Henry John Temple, 3rd Viscount Palmerston) ก่อนจะเป็นนายกรัฐมนตรีจากพรรควิก เขาเคยเป็นอดีตรัฐมนตรีสงคราม และรัฐมนตรีต่างประเทศของอังกฤษ แล้วก็มีส่วนร่วมในสงครามฝิ่นครั้งที่ 1 ด้วย
ซึ่งตอนนี้ได้ยกฐานะขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีแล้ว และในเวลานั้น “พาเมอร์สตัน” ไม่สามารถควบคุม ส.ส.ในพรรคของตัวเอง ให้โหวตคะแนนเสียงเพื่อผ่านกฎหมายส่งกองกำลังอังกฤษไปรบที่มณฑลกวางตุ้งได้ และในที่สุด“พาเมอร์สตัน” ซึ่งถือได้ว่าเป็นนักการเมืองที่มากด้วยประสบการณ์ จึงตัดสินใจยุบสภา และใช้นโยบายการที่จะเดินหน้าต่อสู้กับจีนนั้น ให้เป็น หนึ่ง ในนโยบายหลักของการหาเสียง
จนถึงเดือนเมษายนในปีเดียวกันนี้ คือ ปี ค.ศ. 1857 ที่อังกฤษได้มีการเลือกตั้งทั่วไป ซึ่งผลปรากฎว่า “พาเมอร์สตัน” ได้ชนะการเลือกตั้งแบบถล่มทลาย โดยมีคะแนนเสียงประมาณ 2 ใน 3 ของรัฐสภา และสามารถผ่านกฎหมายในการที่จะส่งกองทัพไปรบยังมณฑลกวางตุ้งได้สำเร็จ แต่แผนการของเขาในครั้งนี้ อย่างที่ย้ำมาตั้งแต่แรกว่า..ไม่ใช่เฉพาะการควบคุมแค่เมืองกวางตุ้งเท่านั้น แต่ต้องการขยายอำนาจออกไปไกลกว่านั้นมาก
การโจมตีของอังกฤษต่อกวางตุ้งจากที่สูง และภาพการควบคุมตัว เย่หมิงเฉิน อุปราชเหลียงกวง
โดยเฉพาะอย่างยิ่งเลย คือการขึ้นทางเหนือ ซึ่งนายกรัฐมนตรี “พาเมอร์สตัน” คนนี้กล่าวได้ว่าเป็นบุคคลที่อยู่เบื้องหลัง การขยายอิทธิพลของ“จักรวรรดิบริติช” ในยุคที่รุ่งโรจน์ จนได้รับฉายา “แพม หรือเจ้าพังพอน” และสำหรับการสู้รบ คงไม่ต้องพูดถึงว่า ทางด้านของอังกฤษและกองกำลังผสมระหว่างอังกฤษกับฝรั่งเศสนั้น สามารถเอาชนะต้าชิงได้ขนาดไหน
เพราะในที่สุดแล้ว พวกเขาสามารถชนะสงครามที่มณฑลกวางตุ้งได้ง่ายดายมากๆ จนสามารถที่จะควบคุมตัว “เย่หมิงเฉิน อุปราชเหลียงกวง” ได้เป็นผลสำเร็จ และนำตัวอุปราชของต้าชิงไปควบคุมตัวไว้ใน “เมืองกัลกัตตา ที่อินเดีย” แต่ด้วยความมานะ และด้วยความรักในเกียรติยศ ศักดิ์ศรีของตนเอง อีกทั้งจักรวรรดิแผ่นดินเกิด
ทำให้ ”เย่หมิงเฉิน อุปราชเหลียงกวง“ นั้นอดอาหารประท้วง และเสียชีวิตในพื้นที่ควบคุมตัวในเมืองกัลกัตตา ที่อินเดีย ด้านนายกรัฐมนตรี ”พาเมอร์สตัน“ ก็ไม่ได้คิดแค่ยึดกวางตุ้งแน่นอน พวกเขาต้องการเดินหน้าในการขยายอิทธิพลด้วยการเดินเรือจากกวางตุ้ง ลัดเลาะไปตามชายฝั่งของจีนแล้วขึ้นไปทางเหนือ โดยพื้นที่เป้าหมายของพวกเขาก็คือ ”ทะเลปั๋วไห่หรืออ่าวปั๋วไห่“ ชะตากรรมของจักรวรรดิต้าชิงจะเป็นอย่างไร จะต้องสูญเสียสิ่งใดอีกหรือไม่ ติดตามได้ในตอนต่อไปครับ
ฝากกดถูกใจ กดแชร์ เพื่อเป็นกำลังใจให้ผมด้วยนะครับ
Reference ประเทศจีน ตอนที่ 8 ถอดเกล็ดมังกร(สงครามฝิ่นครั้งที่ 1)
- 42
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
