ยาเบาหวาน...ช่วยลดโรคปอดได้จริงหรือ? ไขข้อข้องใจงานวิจัยล่าสุด
สวัสดีครับทุกคน เภสัชกรเวชมาอีกแล้ว วันนี้ผมจะมาเล่าเรื่องงานวิจัยที่น่าสนเกี่ยวกับยาเบาหวานกับโรคปอด ซึ่งเป็นเรื่องใกล้ตัวและสำคัญกับหลาย ๆ คน โดยเฉพาะผู้สูงอายุและผู้ที่มีโรคประจำตัวครับ
เบาหวานกับโรคปอด...เกี่ยวข้องกันอย่างไร?
หลายคนอาจจะสงสัยว่า โรคเบาหวานกับโรคปอดเนี่ยมันเกี่ยวข้องกันได้อย่างไร? จริง ๆ แล้วสองโรคนี้มีความเชื่อมโยงกันมากกว่าที่เราคิดครับ ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 มักจะมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) มากกว่าคนทั่วไป และเมื่อเป็นแล้วอาการก็อาจจะรุนแรงกว่าด้วย ดังนั้นการดูแลสุขภาพของผู้ป่วยเบาหวานจึงต้องครอบคลุมไปถึงเรื่องของปอดด้วยเช่นกัน
เมื่อไม่นานมานี้ มีงานวิจัยชิ้นหนึ่งที่ตีพิมพ์ในวารสารทางการแพทย์ชื่อดังอย่าง JAMA Internal Medicine ได้ศึกษาเรื่องนี้อย่างจริงจัง โดยเฉพาะเรื่องของ "ยา" ที่ใช้รักษาเบาหวาน ว่ายาบางชนิดอาจจะช่วยลดความเสี่ยงของอาการกำเริบของโรคปอดในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่เป็นโรคปอดอยู่แล้วได้หรือไม่? ฟังดูน่าสนใจใช่ไหมครับ? ผมเองอ่านแล้วก็รู้สึกว่าข้อมูลนี้มีประโยชน์มาก ๆ เลยอยากจะนำมาเล่าให้ทุกคนฟังกันครับ
ยาเบาหวาน 3 กลุ่ม...กับการเปรียบเทียบเรื่องโรคปอด
งานวิจัยนี้เขาไม่ได้ดูยาเบาหวานทุกชนิดนะครับ แต่เขาเน้นไปที่ยา 3 กลุ่มหลัก ๆ ที่ใช้กันบ่อยในปัจจุบัน ได้แก่
1. ยากลุ่ม SGLT-2 inhibitors (SGLT-2is): ยาตัวนี้จะช่วยลดน้ำตาลในเลือดโดยการขับน้ำตาลส่วนเกินออกทางปัสสาวะ ชื่อยาที่คุ้นเคยกันดีก็เช่น เอ็มปากลิโฟลซิน (empagliflozin), ดาปากลิโฟลซิน (dapagliflozin), คานากลิโฟลซิน (canagliflozin) เป็นต้น เวลาเภสัชเราจำยากลุ่มนี้ก็จะจำว่ามันลงท้ายด้วย โฟลซินๆๆ
2. ยากลุ่ม GLP-1 receptor agonists (GLP-1RAs): ยาตัวนี้จะช่วยกระตุ้นการหลั่งอินซูลินและลดความอยากอาหาร ส่วนใหญ่จะอยู่ในรูปแบบยาฉีด เช่น ลิรากลูไทด์ (liraglutide), เซมากลูไทด์ (semaglutide), ดูลากลูไทด์ (dulaglutide) จำว่า กลูไทด์ๆๆ ทั้งหลาย
3. ยากลุ่ม DPP-4 inhibitors (DPP-4is): ยาตัวนี้จะช่วยเพิ่มระดับของสาร GLP-1 ในร่างกาย ซึ่งจะช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ชื่อยาที่รู้จักกันก็เช่น ซิตากลิปติน (sitagliptin), วิลดากลิปติน (vildagliptin), ลินากลิปติน (linagliptin) จำว่า กลิปตินๆ นะครับ
ทีมนักวิจัยเขาอยากรู้ว่า ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่เป็นโรคปอดอยู่แล้ว การใช้ยาเบาหวาน 3 กลุ่มนี้ จะมีความแตกต่างกันในเรื่องของความเสี่ยงที่จะเกิดอาการโรคปอดกำเริบหรือไม่? อาการโรคปอดกำเริบในที่นี้หมายถึง อาการแย่ลงของโรคปอดที่ต้องได้รับการรักษาเพิ่มเติม เช่น ต้องไปโรงพยาบาล หรือต้องกินยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ (steroids) เพิ่มเติม
วิธีการศึกษา...ที่น่าเชื่อถือ
เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่น่าเชื่อถือ งานวิจัยนี้เขาใช้วิธีการศึกษาที่เรียกว่า "การศึกษาเปรียบเทียบประสิทธิภาพ" (comparative effectiveness research) โดยใช้ข้อมูลจากฐานข้อมูลเคลมประกันสุขภาพขนาดใหญ่ 3 แห่งในสหรัฐอเมริกา ซึ่งมีข้อมูลผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 และโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังจำนวนมาก
เขาทำการจับคู่ผู้ป่วย (propensity score matching) ให้มีลักษณะพื้นฐานคล้ายกัน เช่น อายุ เพศ โรคประจำตัวอื่น ๆ แล้วเปรียบเทียบกันใน 3 กลุ่มหลัก ๆ คือ
1. กลุ่มที่เริ่มใช้ยา SGLT-2is เทียบกับกลุ่มที่เริ่มใช้ยา DPP-4is
2. กลุ่มที่เริ่มใช้ยา GLP-1RAs เทียบกับกลุ่มที่เริ่มใช้ยา DPP-4is
3. กลุ่มที่เริ่มใช้ยา SGLT-2is เทียบกับกลุ่มที่เริ่มใช้ยา GLP-1RAs
ระยะเวลาติดตามผลก็พอสมควร คือประมาณ 145 วัน (เกือบ 5 เดือน) ซึ่งถือว่านานพอที่จะเห็นผลของการใช้ยาต่ออาการโรคปอดได้
ผลการศึกษา...ที่น่าสนใจ
ผลการศึกษาที่ออกมาน่าสนใจมากครับ เขาพบว่า
เมื่อเทียบกับยา DPP-4is: ผู้ป่วยที่ใช้ยา SGLT-2is และ GLP-1RAs มีความเสี่ยงที่จะเกิดอาการโรคปอดกำเริบลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ
พูดง่าย ๆ คือ ยา SGLT-2is และ GLP-1RAs ดูเหมือนจะ "ดีกว่า" ยา DPP-4is ในแง่ของการลดความเสี่ยงโรคปอดกำเริบในผู้ป่วยเบาหวานที่เป็นโรคปอดอยู่แล้ว
* SGLT-2is vs DPP-4is: ความเสี่ยงโรคปอดกำเริบลดลงประมาณ 2.2 เหตุการณ์ต่อ 100 คนต่อปี
* GLP-1RAs vs DPP-4is: ความเสี่ยงโรคปอดกำเริบลดลงประมาณ 1.6 เหตุการณ์ต่อ 100 คนต่อปี
เมื่อเทียบกันเองระหว่าง SGLT-2is กับ GLP-1RAs: ไม่พบความแตกต่างกันมากนักในเรื่องของความเสี่ยงโรคปอดกำเริบ หมายความว่า ยา SGLT-2is และ GLP-1RAs อาจจะมีประสิทธิภาพในการลดความเสี่ยงโรคปอดกำเริบ "ใกล้เคียงกัน"
ตัวเลขเหล่านี้อาจจะดูยากสักหน่อย แต่สรุปง่าย ๆ คือ งานวิจัยนี้ชี้ให้เห็นว่า ยาเบาหวานกลุ่ม SGLT-2is และ GLP-1RAs อาจจะมีประโยชน์เพิ่มเติมในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่เป็นโรคปอดอยู่แล้ว โดยอาจจะช่วยลดโอกาสที่อาการโรคปอดจะกำเริบได้
ทำไมยา SGLT-2is และ GLP-1RAs ถึงอาจจะช่วยเรื่องปอดได้?
กลไกที่ยา SGLT-2is และ GLP-1RAs อาจจะช่วยลดความเสี่ยงโรคปอดกำเริบได้นั้นยังไม่ชัดเจนทั้งหมด แต่มีหลายทฤษฎีที่น่าสนใจครับ เช่น
1. ฤทธิ์ลดการอักเสบ: ทั้งยา SGLT-2is และ GLP-1RAs มีงานวิจัยที่บ่งชี้ว่าอาจจะมีฤทธิ์ลดการอักเสบในร่างกาย ซึ่งการอักเสบเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้โรคปอดกำเริบ
2. ผลต่อการทำงานของปอด: ยา SGLT-2is อาจจะช่วยปรับปรุงการทำงานของปอดโดยรวม และอาจจะช่วยลดปริมาณของเหลวในปอดได้
3. ผลต่อโรคเบาหวาน: การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดที่ดีขึ้นด้วยยาเหล่านี้ อาจจะส่งผลดีต่อสุขภาพโดยรวม รวมถึงสุขภาพปอดด้วย
อย่างไรก็ตาม งานวิจัยนี้เป็นเพียงการศึกษาเชิงสังเกตการณ์ (observational study) ซึ่งไม่สามารถสรุปความสัมพันธ์เชิงเหตุและผลได้ 100% อาจจะมีปัจจัยอื่น ๆ ที่ไม่ได้วัดในการศึกษาที่ส่งผลต่อผลลัพธ์ก็ได้ ดังนั้นเราจึงต้องตีความผลการศึกษาอย่างระมัดระวัง
ข้อควรระวัง...และสิ่งที่ต้องพิจารณา
ถึงแม้ว่าผลการศึกษาจะดูน่าสนใจ แต่ก็มีข้อควรระวังและสิ่งที่ต้องพิจารณาอยู่ครับ
งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงสังเกตการณ์: ดังที่กล่าวไปแล้ว การศึกษาแบบนี้ไม่สามารถพิสูจน์ได้ว่ายา SGLT-2is และ GLP-1RAs เป็น "สาเหตุ" ที่ทำให้ความเสี่ยงโรคปอดกำเริบลดลง อาจจะมีปัจจัยอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องด้วย
ผลลัพธ์อาจจะไม่ได้เหมือนกันในทุกคน: งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาในภาพรวม ผลลัพธ์ที่ได้อาจจะไม่ได้เหมือนกันในผู้ป่วยทุกคน ปัจจัยส่วนบุคคล เช่น โรคประจำตัวอื่น ๆ ความรุนแรงของโรคปอด และยาอื่น ๆ ที่ใช้อยู่ อาจจะมีผลต่อการตอบสนองต่อยา
ต้องปรึกษาแพทย์: การเลือกใช้ยาเบาหวานควรเป็นการตัดสินใจร่วมกันระหว่างแพทย์และผู้ป่วย ไม่ควรตัดสินใจเปลี่ยนยาเองโดยเด็ดขาด แพทย์จะพิจารณาปัจจัยต่าง ๆ ของผู้ป่วยแต่ละราย และเลือกยาที่เหมาะสมที่สุดให้
บทสรุป...และข้อคิด
โดยสรุปแล้ว งานวิจัยชิ้นนี้ให้ข้อมูลที่น่าสนใจว่า ยาเบาหวานกลุ่ม SGLT-2is และ GLP-1RAs อาจจะมีประโยชน์เพิ่มเติมในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่เป็นโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โดยอาจจะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดอาการโรคปอดกำเริบได้ เมื่อเทียบกับยา DPP-4is
ข้อมูลนี้อาจจะเป็นประโยชน์สำหรับแพทย์และผู้ป่วยในการพิจารณาเลือกยาเบาหวาน โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีทั้งเบาหวานและโรคปอดร่วมกัน อย่างไรก็ตาม สิ่งสำคัญที่สุดคือการปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้แพทย์พิจารณาและเลือกยาที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล
หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์และช่วยให้ทุกคนเข้าใจเรื่องยาเบาหวานกับโรคปอดมากขึ้นนะครับ แล้วพบกันใหม่ครับ
เอกสารอ่านเพิ่มเติม
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
