มากกว่าเบาหวาน: ยา GLP-1 กับอนาคตที่สดใสของผู้ปลูกถ่ายไต
หลายท่านคงทราบดีว่า โรคเบาหวานชนิดที่ 2 เป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อย และยังเป็นสาเหตุสำคัญของโรคไตวายเรื้อรัง ซึ่งนำไปสู่การปลูกถ่ายไตในที่สุด แต่สิ่งที่หลายคนอาจไม่รู้ก็คือ ผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายไตแล้ว ยังคงมีความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนต่างๆ รวมถึงการทำงานของไตที่ปลูกถ่ายแย่ลง หรือแม้แต่การเสียชีวิต
ยิ่งไปกว่านั้น ภาวะอ้วนก็เป็นอีกปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญ ที่ทำให้เกิดทั้งโรคเบาหวาน และเพิ่มความเสี่ยงหลังการผ่าตัดปลูกถ่ายไต ไม่ว่าจะเป็นการอักเสบ การที่ร่างกายปฏิเสธอวัยวะใหม่ หรือการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร
ดังนั้น การค้นพบยาที่สามารถช่วยลดความเสี่ยงเหล่านี้ได้ จึงเป็นเหมือนความหวังสำหรับผู้ป่วยและบุคลากรทางการแพทย์ และนี่คือเหตุผลที่ผมอยากชวนทุกท่านมาทำความรู้จักกับยาเหล่านี้ให้มากขึ้นในบทความนี้ครับ
ยาที่ผมกำลังพูดถึงนี้ คือ ยาในกลุ่ม "GLP-1 agonists" ซึ่งเดิมทีถูกพัฒนาขึ้นเพื่อรักษาโรคเบาหวานชนิดที่ 2 แต่ปัจจุบัน ยาบางตัวในกลุ่มนี้ ได้รับการอนุมัติให้ใช้รักษาโรคอ้วนด้วย ตัวอย่างยาที่หลายท่านอาจคุ้นหู ได้แก่
- ●Semaglutide: มีชื่อทางการค้าว่า Ozempic (สำหรับฉีด) และ Wegovy (สำหรับฉีดเพื่อลดน้ำหนัก)
- ●Liraglutide: มีชื่อทางการค้าว่า Saxenda และ Victoza
- ●Dulaglutide: มีชื่อทางการค้าว่า Trulicity
ยาเหล่านี้ออกฤทธิ์โดยกระตุ้นการหลั่งอินซูลิน (ฮอร์โมนที่ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด) และลดการหลั่งกลูคากอน (ฮอร์โมนที่เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด) รวมถึงชะลอการเคลื่อนที่ของอาหารออกจากกระเพาะอาหาร ทำให้รู้สึกอิ่มนานขึ้น และช่วยลดน้ำหนักได้
งานวิจัยล่าสุดที่ตีพิมพ์ในวารสาร The Lancet Diabetes & Endocrinology ได้ทำการศึกษาในผู้ป่วยปลูกถ่ายไตที่มีประวัติเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 จำนวนมากถึง 18,016 คน ในสหรัฐอเมริกา ระหว่างปี 2013 ถึง 2020 และพบว่า
- ✓ผู้ป่วยที่ได้รับยา GLP-1 agonists (ส่วนใหญ่ภายใน 3 ปีหลังการปลูกถ่าย) มีโอกาสที่ไตจะวาย (ต้องกลับไปฟอกไต) ลดลงถึง 49% เมื่อเทียบกับผู้ที่ไม่ได้รับยา
- ✓ผู้ป่วยกลุ่มเดียวกันนี้ ยังมีความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตภายใน 5 ปี ลดลง 31%
ตัวเลขเหล่านี้ ถือว่ามีนัยสำคัญทางคลินิกอย่างมาก และเป็นหลักฐานที่แข็งแกร่งที่สุดในปัจจุบัน ที่สนับสนุนว่ายา GLP-1 agonists มีประโยชน์และค่อนข้างปลอดภัยในการใช้รักษาผู้ป่วยกลุ่มนี้
แต่เดี๋ยวก่อน...ทุกอย่างมีสองด้านเสมอ
แม้ว่าผลการศึกษาจะดูดีมาก แต่ก็มีข้อควรระวังที่ต้องใส่ใจ นั่นคือ ผู้ป่วยที่ได้รับยา GLP-1 agonists มีความเสี่ยงต่อการเกิด "ภาวะเบาหวานขึ้นจอตา" (Diabetic retinopathy) เพิ่มขึ้น 49% ซึ่งภาวะนี้อาจทำให้ตาบอดได้
ภาวะเบาหวานขึ้นจอตา เป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยเบาหวาน โดยเฉพาะเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดไม่คงที่ หรือมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ดังนั้น การใช้ยา GLP-1 agonists ในผู้ป่วยกลุ่มนี้ จึงต้องมีการตรวจติดตามสุขภาพตาอย่างใกล้ชิด
คำแนะนำจากเภสัชกร
จากข้อมูลทั้งหมดที่กล่าวมา ผมขอสรุปคำแนะนำสำหรับผู้ป่วยและผู้ดูแล ดังนี้ครับ
1. ปรึกษาแพทย์: หากท่านเป็นผู้ป่วยปลูกถ่ายไต และมีประวัติเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ควรปรึกษาแพทย์ผู้ดูแลเกี่ยวกับการใช้ยา GLP-1 agonists เพื่อประเมินความเสี่ยงและประโยชน์ที่อาจได้รับ
2. ตรวจตา: หากแพทย์พิจารณาให้ใช้ยา GLP-1 agonists ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพตาอย่างสม่ำเสมอ ตามคำแนะนำของแพทย์
3. ควบคุมระดับน้ำตาล: สิ่งสำคัญที่สุดคือ การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนต่างๆ รวมถึงภาวะเบาหวานขึ้นจอตา
4. ปรับขนาดยา: หากมีประวัติโรคตา หรือมีภาวะเบาหวานที่ควบคุมได้ยาก แพทย์อาจพิจารณาปรับขนาดยา GLP-1 agonists อย่างช้าๆ เพื่อลดความเสี่ยง
การค้นพบครั้งนี้ ถือเป็นก้าวสำคัญในการดูแลผู้ป่วยปลูกถ่ายไตที่มีโรคเบาหวานร่วมด้วย อย่างไรก็ตาม ยังมีคำถามที่รอการค้นคว้าเพิ่มเติม เช่น กลไกการออกฤทธิ์ของยา GLP-1 agonists ที่มีต่อไตหลังการปลูกถ่ายเป็นอย่างไร
ผมหวังว่าบทความนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อทุกท่าน และจุดประกายให้เกิดการพูดคุย แลกเปลี่ยนความรู้ และการดูแลสุขภาพที่ดีขึ้นในสังคมของเรา หากท่านมีข้อสงสัยเพิ่มเติม ร่วมพูดคุยแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันได้นะครับ
แหล่งอ้างอิง:
1. Orandi, B., et al. (2025). GLP-1 receptor agonists in kidney transplant recipients with pre-existing diabetes: a retrospective cohort study. The Lancet Diabetes & Endocrinology. DOI: 10.1016/S2213-8587(24)00371-1
2. Anti-obesity drugs found to benefit kidney transplant recipients with type 2 diabetes. (2025, March 5). Retrieved from https://medicalxpress.com/news/2025-03-anti-obesity-drugs-benefit-kidney.html
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
