Dr. W EP. 76 เอ็นปวดเพราะอะไร? ไม่ใช่แค่เสื่อม! ไขความลับกลไกปวดใน Tendinopathy 💡🔬
ใน EP. ก่อนหน้า เราคุยกันไปแล้วว่า Tendinopathy คือภาวะที่เอ็น "ปรับตัวต่อ Load ไม่สำเร็จ" ไม่ใช่แค่การอักเสบ (ใครยังไม่ได้อ่าน EP. 75 แนะนำเลยครับ!)
เคยสงสัยไหมครับ... 🤔
❓ "ทำไมผลอัลตราซาวด์/MRI เอ็นดูไม่ดีเลย แต่ไม่ค่อยปวด?"
❓ "ทำไมผลดูปกติดี แต่ปวดเอ็นมากจนทำอะไรแทบไม่ได้?"
คำถามเหล่านี้พบบ่อยมากในคลินิกครับ และมันชี้ให้เห็นว่าอาการ "ปวด" ใน Tendinopathy นั้นซับซ้อนกว่าที่เราคิด! วันนี้เราจะมาเจาะลึกกันว่า "อะไรคือกลไกที่ทำให้เรารู้สึกปวดเอ็น" โดยอิงจากงานทบทวนวรรณกรรมที่สำคัญโดย Ackermann และคณะครับ
❤เรื่องนี้สำคัญมากนะครับ เพราะอาการปวดเอ็นเรื้อรังพบได้บ่อยถึง 30-50% ของการบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา และราว 30% ของเคสปวดกล้ามเนื้อและกระดูกที่ต้องมารักษาเลยทีเดียว!
📌 ไขปริศนา: ทำไมเอ็นถึงปวด? (Tendon Pain Mechanisms)
งานวิจัยได้ตรวจสอบ 4 ประเด็นหลัก เพื่อหาคำตอบว่าอะไรสัมพันธ์กับ "อาการปวด" จริงๆ:
1️⃣ "ความเสื่อม" หรือ "ภาพถ่ายทางรังสี/อัลตราซาวด์" สัมพันธ์กับอาการปวดแค่ไหน?
🔶 ลองดูภาพเปรียบเทียบโครงสร้างเอ็นนี้ครับ 👇 จะเห็นภาพชัดเจนเลยว่าเอ็นที่มีภาวะ Tendinopathy ต่างจากเอ็นปกติอย่างไร:
ความแตกต่างระดับเซลล์ระหว่าง 'เอ็นปกติ' (ซ้าย) กับ 'เอ็นเสื่อม' (ขวา): จะเห็นว่าเอ็นที่เสื่อมมีโครงสร้างภายในที่ผิดปกติไป ทั้งรูปร่างและการกระจายตัวของเซลล์, การเรียงตัวของคอลลาเจนที่ไม่เป็นระเบียบ, และมีเส้นเลือดแทรก ซึ่งทำให้คุณสมบัติทางชีวกลศาสตร์ของเอ็นเปลี่ยนไป
🔸 เอ็นปกติ (Healthy tendon): เซลล์เอ็น (Fibroblasts) เรียวยาว เรียงตัวเป็นระเบียบ, คอลลาเจน (Type I) หนาแน่น เรียงตัวสวยงาม ✨
🔸 เอ็นที่มีปัญหา (Tendinopathy): เซลล์กลมๆ กระจายตัวไม่สม่ำเสมอ, มีสารพื้นฐาน (Ground substance) แทรกเยอะขึ้น, คอลลาเจน (Type I และ III) ยุ่งเหยิง ไม่เป็นระเบียบ 🕸️, มีเส้นเลือดฝอยงอกใหม่ (Capillary ingrowth)
🔶 การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างที่เห็นในภาพนี้แหละครับ คือสิ่งที่เรามักเรียกรวมๆ ว่า "ความเสื่อม" หรือที่เห็นเป็นความผิดปกติในภาพ Ultrasound/MRI
🔶 แต่!!! ย้ำอีกครั้งครับ ผลวิจัยชี้ว่า: 🙅♂️ การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างเหล่านี้ "ไม่สัมพันธ์โดยตรง" กับระดับความปวดครับ!
🔸 คน ไม่มีอาการปวดเลย ก็มีภาพเอ็นเสื่อมแบบนี้ได้
🔸 เมื่อรักษาจน หายปวด ภาพใน Ultrasound/MRI ก็อาจ ไม่เปลี่ยนแปลง ไปจากเดิมมากนัก
🔸 เหมือนโรคข้อเสื่อม: ที่ความรุนแรงใน X-ray ไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับอาการปวด
🔑 Key takeaway: อย่าเพิ่งตกใจกับผลอ่าน Ultrasound/MRI ความเสื่อม ไม่ใช่สาเหตุหลักของความปวด!
2️⃣ เส้นเลือดที่งอกใหม่ (Neovascularization) ทำให้ปวดจริงหรือ?
🔶 จริงอยู่ว่า เอ็นที่มีปัญหามักมีเส้นเลือดฝอยงอกเข้าไป (ซึ่งก็เห็นในภาพที่ 1)
🔶 แต่!!! ผลวิจัยชี้ว่า: 🙅♂️ การมีเส้นเลือดเหล่านี้ "ไม่สัมพันธ์โดยตรง" กับอาการปวดครับ แม้จะตรวจพบเส้นเลือดงอกใหม่ด้วย Power Doppler หรือ Contrast-enhanced Ultrasound แต่ก็ไม่มีความสัมพันธ์ที่ชัดเจนกับระดับความปวดหรือการทำงานของเอ็น!
🔑 Key takeaway: เส้นเลือดงอกใหม่ ไม่ใช่ตัวการหลักที่ทำให้ปวด!
3️⃣ แล้ว "เส้นประสาท" ล่ะ? เกี่ยวกับความปวดไหม?
🔶 ภาพนี้จะช่วยให้เห็นภาพชัดขึ้นครับ 👇 ว่าเกิดอะไรขึ้นกับเส้นประสาทในเอ็นตั้งแต่ปกติ ไปจนถึงบาดเจ็บ และปวดเรื้อรัง:
🔸 เอ็นปกติ (Healthy): จะเห็นว่าเส้นประสาท (Nerve fibers - สีเหลือง) มีอยู่แค่บริเวณเปลือกหุ้มเอ็น (Paratenon) ด้านนอกเท่านั้น ส่วนเนื้อเอ็นหลัก (Tendon proper) ข้างในแทบไม่มีเส้นประสาทเลยครับ
🔸 เอ็นหลังบาดเจ็บ (After Injury): เริ่มมีการงอกของเส้นประสาทเข้าไปในเนื้อเอ็นหลัก
🔸 เอ็นที่ปวดเรื้อรัง (Chronic Painful): ภาพนี้สำคัญมาก! มี "การงอกของเส้นประสาทเข้าไปในเนื้อเอ็นหลักอย่างมากมาย" (Protracted nerve ingrowth) 🧠⚡️ นอกจากนั้นยังเห็น "เซลล์ภูมิคุ้มกัน (Mast cells) ถูกกระตุ้น" (Activated Mast cell) และมีการ "หลั่งสารกระตุ้นความปวดเพิ่มขึ้น" (Pain mediators upregulation)
🔶 ภาพนี้สอดคล้องกับผลวิจัยอย่างยิ่งครับ! เพราะในเอ็นที่ปวดเรื้อรัง พบว่ามีการงอกของเส้นประสาทเข้าไปในเนื้อเอ็นหลักจริงๆ และนี่คือคำตอบสำคัญ! ✅ การงอกของเส้นประสาทนี้ "สัมพันธ์อย่างยิ่ง" กับอาการปวดครับ! เพราะ...
🔸 มันทำให้เอ็นที่ปกติแทบไม่รู้สึกอะไร กลายเป็น "รู้สึก" ต่อสิ่งกระตุ้นต่างๆ ได้
🔸 มันหลั่ง สารสื่อประสาทกระตุ้นปวด (เช่น Glutamate) และ สารส่งสัญญาณปวด (เช่น Substance P) เพิ่มขึ้น ทำให้เกิดสัญญาณปวดส่งไปที่สมอง
🔸 ตัวรับสัญญาณความปวด (เช่น NMDAR1, NK1) บนเส้นประสาทเหล่านี้ มีจำนวนมากขึ้นและทำงาน "ไว" ขึ้นกว่าปกติหลายเท่า! ทำให้แค่กระตุ้นเบาๆ ก็รู้สึกปวดแล้ว
🔑 Key takeaway: เอ็นที่ปวดจึงเหมือนมี "ระบบเตือนภัยที่ไวเกินไป" (Hypersensitivity) ซึ่งเกิดจากการงอกของเส้นประสาทและสารเคมีที่เกี่ยวข้อง!
สาเหตุหนึ่งของอาการปวดเอ็นเรื้อรัง: ภาพแสดงให้เห็นความแตกต่างของการมีเส้นประสาทในเนื้อเอ็น โดยในเอ็นที่ปวดเรื้อรัง (ขวา) มีเส้นประสาทงอกเข้าไปในเนื้อเอ็นอย่างผิดปกติ (Nerve ingrowth) ซึ่งสัมพันธ์กับการเกิด Mast Cells ที่ถูกกระตุ้นและการหลั่งสารก่อความปวด ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกปวดบริเวณเอ็นที่เป็นปัญหา
4️⃣ มีความเชื่อมโยงกับ "ระบบภูมิคุ้มกัน" หรือ "การอักเสบ" ไหม?
🔶 อย่างที่เห็นในภาพที่ 2 ครับ การงอกของเส้นประสาท (Nerve ingrowth) มักเกิดร่วมกับการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกัน (Activated Mast cells)
🔶 สิ่งที่ค้นพบคือ: สารสื่อประสาท (Glutamate, SP) ที่หลั่งจากปลายประสาทที่งอกใหม่ สามารถไปกระตุ้นเซลล์ภูมิคุ้มกัน (Mast cells) นี้ได้
🔶 และนี่ก็สำคัญ!: ✅ มีความเชื่อมโยงครับ! เมื่อ Mast cells ถูกกระตุ้น จะหลั่งสารต่างๆ ออกมา ทำให้เกิดภาวะ "Neurogenic Inflammation" ซึ่งยิ่งทำให้ระบบประสาทไวต่อความปวดมากขึ้นไปอีก 🔥
🔑 Key takeaway: เกิดเป็นวงจรที่ทำให้ปวดเรื้อรังและหายยากขึ้น!
💡 สรุปให้เข้าใจง่ายๆ:
อาการปวดใน Tendinopathy ไม่ได้มาจาก "โครงสร้างเอ็นที่เสื่อม" โดยตรง (แม้จะเห็นภาพความเสื่อมดังรูปที่ 1) แต่เกิดจาก "ระบบประสาทและสารเคมีที่ทำงานผิดปกติ" ในบริเวณเอ็น (ดังที่เห็นในรูปที่ 2) ครับ!
✅ มีเส้นประสาทรับความรู้สึกงอกเข้าไป (Nerve Ingrowth)
✅ มีสารเคมีกระตุ้นความปวดหลั่งออกมามาก (Pain Mediators Upregulation)
✅ ตัวรับสัญญาณทำงานไวเกินเหตุ (Sensitization)
✅ มีวงจรการอักเสบที่ถูกกระตุ้นโดยระบบประสาท (Neurogenic Inflammation via Activated Mast Cells)
นี่คือเหตุผลว่าทำไมการรักษาจึงต้องเน้นที่:
✅ Pain Education
✅ Load Management & Therapeutic Exercise (เพราะ Load ที่เหมาะสม ช่วยปรับสารเคมีและลดความไวของระบบประสาทได้!)
✨ เคสตัวอย่างจากคลินิก ✨
เคสผู้ป่วยหญิงไทย อายุ 45 ปี พนักงานออฟฟิศ 💻 มีอาการปวดข้อศอกด้านนอก หรือ Tennis Elbow มาหลายเดือน ปวดมากเวลาใช้เมาส์ พิมพ์งาน หรือยกของเล็กๆ น้อยๆ ไปทำ Ultrasound Diagnosis พบว่าเอ็นมีการเปลี่ยนแปลงเล็กน้อย (Mild tendinosis) แต่ความรุนแรงของอาการปวดดูไม่สมเหตุสมผลกับภาพที่เห็นเลย
เคยรักษาด้วยการพัก ใช้ผ้ารัดข้อศอก (Tennis elbow strap) และนวด แต่พอหยุดทำก็กลับมาปวดอีก
เมื่อมารักษาต่อที่คลินิก เราได้ประเมินอย่างละเอียด พบว่ามีจุดกดเจ็บชัดเจนที่เอ็น และปวดเมื่อเกร็งข้อมือต้านแรง
การรักษาจึงเน้น:
✅ Pain Education: อธิบายว่าอาการปวดรุนแรง ไม่ได้แปลว่าเอ็นเสียหายรุนแรง แต่อาจเกิดจากระบบประสาทที่ไวเกินไป
✅ Ergonomic Advice: ปรับท่าทางการทำงาน การใช้เมาส์และคีย์บอร์ด
✅ Specific Loading Exercises: เริ่มจาก Isometric exercise (เกร็งค้างไม่เคลื่อนไหว) เพื่อลดปวดและกระตุ้นเอ็นเบาๆ จากนั้นค่อยๆ เพิ่มความหนักด้วย Eccentric & Concentric exercises สำหรับกล้ามเนื้อเหยียดข้อมือ
ด้านหน้า (ภาพบน): Superficial Front Arm Line (แนวแขนด้านหน้าชั้นตื้น) และ Deep Front Arm Line (แนวแขนด้านหน้าชั้นลึก) ด้านหลัง (ภาพล่าง): Superficial Back Arm Line (แนวแขนด้านหลังชั้นตื้น) และ Deep Back Arm Line (แนวแขนด้านหลังชั้นลึก) ซึ่งแสดงถึงการเชื่อมโยงต่อเนื่องของกล้ามเนื้อและพังผืดจากลำตัวสู่แขนและมือ
✅ Manual Therapy: (จากการตรวจด้วยเทคนิค NeuroMuscular Integration: NMI พบว่ามีความสัมพันธ์ระหว่างกล้ามเนื้อ extensor carpi radialis brevis (ECRB) ทำงานหนักเกินไป และพบว่า Middle Trapezius กับ Lower Trapezius ทำงานได้ลดลง จึงเพิ่มการคลายกล้ามเนื้อบริเวณ extensor carpi radialis brevis (ECRB) และให้ออกกำลังกายเพื่อกระตุ้นการทำงานของ Middle Trapezius กับ Lower Trapezius ซึ่งความสัมพันธ์นี้เราพบได้จาก superficial back arm line
ผลลัพธ์คือ คนไข้มีอาการปวดลดลงอย่างต่อเนื่อง กลับไปทำงานได้โดยไม่ปวดรบกวน แม้ภาพ Ultrasound อาจจะยังคล้ายเดิม ซึ่งยืนยันว่าการรักษาที่มุ่งเป้าไปที่การปรับ Load และลดความไวของระบบประสาทนั้นได้ผลดีครับ 👍
ข้อคิด: หากคุณกำลังเผชิญกับอาการปวดเอ็นเรื้อรัง อย่าเพิ่งหมดหวังครับ การทำความเข้าใจกลไกความปวดที่แท้จริง และรับการรักษาที่เหมาะสมจากผู้เชี่ยวชาญ สามารถช่วยให้คุณกลับมาเคลื่อนไหวและใช้ชีวิตได้ดีขึ้นแน่นอนครับ 😊 ปรึกษาแพทย์หรือนักกายภาพบำบัดได้เลยครับ!
References:
🔹 Ackermann, P. W., et al. (2022). Tendon pain: What are the mechanisms behind it?. Scandinavian Journal of Pain, 22(3), 455-466.
🔹 Rio, E., et al. (2015). Tendon neuroplastic training: changing the way we think about tendon rehabilitation: a narrative review. British Journal of Sports Medicine, 49(23), 1506-1507.
🔹 Docking, S. I., et al. (2018). Relationship between compressive loading and ECM changes in tendons. Muscles, Ligaments and Tendons Journal, 8(1), 7-13.
🔹 Bedson, J., & Croft, P. R. (2008). The discordance between clinical and radiographic knee osteoarthritis: a systematic search and summary of the literature. BMC Musculoskeletal Disorders, 9, 116.
🔹 Deveza, L. A., et al. (2020). Discordance between radiographic findings and symptoms in osteoarthritis: A narrative review. Best Practice & Research Clinical Rheumatology, 34(5), 101574.
🔹Boesen, M. I., et al. (2006). Neovascularisation in Achilles tendinopathy: a prospective study evaluating the clinical significance of neovessels by colour Doppler ultrasound investigations. Knee Surgery, Sports Traumatology, Arthroscopy, 14(11), 1109-1114.
🔹 De Marchi, A., et al. (2013). Lack of correlation between neovascularization and pain in overuse runners' Achilles tendinopathy. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 43(1), 3-10.
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม หรือนัดหมายเข้ารับบริการกายภาพบำบัดได้ที่:
บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพบำบัด (JR Physio) ❤️
เว็บไซต์: www.jrphysio.com
📍 สาขาเยาวราช:
⏰ เปิดทุกวัน (หยุดทุกวันอังคาร)
📞 080-425-9900
💬 Line: jrphysio.cn
💻 Facebook: https://www.facebook.com/jrphysiochinatown
🗺️ แผนที่: https://maps.app.goo.gl/mAwdMtETvgrW2yYT9 (หรือค้นหา "บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพบำบัด สาขาเยาวราช" บน Google Maps)
📍 สาขาเพชรเกษม 81:
⏰ เปิดทุกวัน (หยุดทุกวันพุธ)
📞 094-654-2460
💬 Line: @jrphysio
💻 Facebook: https://www.facebook.com/jrphysioth
🗺️ แผนที่: https://maps.app.goo.gl/7XdgGKqzXQ3qfsDeA (หรือค้นหา "บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพบำบัด สาขาเพชรเกษม 81" บน Google Maps)
เรายินดีให้คำปรึกษาและดูแลสุขภาพของคุณครับ 😊
#TendonPain #Tendinopathy #PainScience #PainMechanisms #กายภาพบำบัด #นักกายภาพบำบัด #ปวดเอ็น #ปวดเอ็นร้อยหวาย #TennisElbow #ปวดข้อศอก #บ้านใจอารีย์ #JRphysio #DrW #ปวดเรื้อรัง #PainEducation
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
