ช๑๐๓_วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง
สิเนรุริมยม_ สงครามสามโลก
○มหาธาตุหมุดหมายเมือง○
๑.๏เชลียงเอยเผดียงยศแล้ว ออกนาม
ขนานขนาบยมงาม สุดจ้า
สุโขทัยล้านนายาม เลือนรอย
จากรุ่งแสงส่องกล้า สว่างแก้ว ฯ
๒.๏ศรีเอยศรีสัชนาลัยล้ำ ลือสวรรค์
ฉาดสถาปัตยกรรมอัน สืบอ้าง
แสงใดอารยธรรมฝัน ผันแปร
ล้าโรยเลือนล่มร้าง ร่างล้มรางรอย ฯ
๓.๏ศรีรัตนมหาธาตุเพี้ยง ทาบอิน
ขามปรางค์สุเมรุบิน เสียดฟ้า
รายเสาวิหารขามริน ริมยม
เจิดแสงจุฬามณีจ้า แจ่มแจ้ง ฯ
.......ศรีสัชนาลัย เชลียง เชียงชื่น ชื่อพื้นที่เดียวกัน หรือใกล้เคียงกัน เราอาจจะพบคำว่ามหาธาตุแห่งเซียงชื่น หรือมหาธาตุแห่งศรีสัชนาลัย ก็หมายถึงมหาธาตุองค์นี้เช่นเดียวกัน ช่วงต้นกรุงศรีอยุธยา ช่วงเวลาที่สุโขทัย มีอำนาจลดลง เชลียงกลายเป็นจุดชนแดนระหว่าง อยุธยาและเชียงใหม่ โดยกษัตริย์ชื่อเดียวกัน คือพระเจ้าติโลกราชแห่งเชียงใหม่ และพระบรมไตรโลกนาถแห่งอยุธยา พระเจ้าสามโลกทั้งสองนี้ทำสงครามต่อเนื่องกัน สงครามกินเวลานานร่วม ๑๐ ปี ต่างฝ่ายต่างอ้างต่อกันว่าตนชนะ ตอนท้ายของสงครามอยู่ที่เจ้าหลวงหมื่นด้งแม่ทัพเชียงใหม่ถูกเรียกกลับและถูกประหาร หลังจากนั้นอยุธยาเข้าครอบเชียงชื่น ตามคำอ้างในลิลิตยวนพ่ายซึ่งพึงแบ่งความเชื่อไว้ครึ่งหนึ่ง มีหลายปรากฏการณ์ ที่เป็นประวัติศาสตร์ ต่อเนื่องจากจุดนี้ เช่นการทำลาย ศรีเมืองของเมืองเชียงใหม่ ที่วัดชัยศรีภูมิ คำประพันธ์ยวนพ่ายของทางอยุธยา เป็นต้น การดูเมืองเก่าศรีสัชนาลัย จึงสนุก เพราะมีสถาปัตยกรรมทั้ง ขอม สุโขทัย อยุธยา และเชียงใหม่ แม้แต่มหาธาตุองค์นี้ยังมีผู้กล่าวว่าครอบทับเจดีย์พุ่มข้าวบิณฑ์ไว้
๔.๏จารจารึกศิลานี้ หลักหนึ่ง
ขานศรีมหาธาตุตรึง เชลียงแล้
อารามสรงน้ำพิธีจึง มูรธาภิเษก
ยงกษัตริย์เสวยราชแน้ แต่พู้นนานนม ฯ
๕.๏ชมเอยลีลาล้ำ ช่างเชลียง
งามเอยอิฐปูนเพียง เท่านี้
ดาลใจค้อมชมเคียง เหม่อพิศ
เผลอดูลีลาเลื่อนลี้ ย่างเยื้องลอยไกล ฯ
๖.๏ตระการยามเย็นแม้น รวยรส
บานเจตดั่งกาลหด ฝ่าข้าม
ส่ำชนยินธรรมพรต อวยรื่น
ส่ำสรีสัชนาลัยคร้าม ถ่อมแก้ว ๚ะ
ตำแหน่งวัดพระศรีมหาธาตุศรีสัชนาลัย(เชลียง)(จุดแดง)สังเกตุว่าอยู่ห่างจากตัวเมืองโบราณ(ทางซ้ายมือ)พอสมควร แต่ที่น่าสนใจคือตำแหน่งของวัดกับรูปร่างของแม่น้ำยมที่แปลกตา
ระเบียบแห่งสายฟ้า
๗.๏เย็นนั้นยามเยี่ยม เอี่ยมอ่าอวรองค์
สวยสรีสัชนาลัยปรรจง เพ่งเพี้ยงชวนเชิญ ฯ
๏ รอยรูปมหาธาตุ ฉาดแสงฉ่ำเกิน
ริมน้ำยมเยิร เอินอ่าใจบาน ฯ
๏ ชมเช่นเชิงช่าง เชลียงรางทางหาญ
เขาโขดหิมพานต์ สุเมรุเสียดสุดฟ้า ฯ
๏ เห็นธรรมชั้นชาว ผาดยาวยืนท้า
เฉกพุทธแจงกล้า หยัดเยี่ยมนภศูล ฯ
๏ ธรรมธาตุผ่านกาล สมัยสมานผ่านพู้น
สามเวียงเคียงนู้น สืบแสงส่องมา ฯ
๏ รายเสาเรียงคู่ สุดสู่ประติมาจ้า
สามสรีศรัทธา กรานแก้วนำทาง ฯ
๏ชมรอยลีลา โสภาก้าวย่าง
โครงเค้ารูปลาง เลียบโลกลอยล่อง ฯ
๏ เย็นเยือนยามนั้น คั้นแสงโรยต้อง
หวนกาลผ่านจ้อง แจ้งเชลียงเรืองรอง ๚ะ
......เจ้าหลวงหมื่นด้งนคร เป็นเจ้าครองลำปาง ช่วงสงครามสามโลกระหว่าง เชียงใหม่และ อยุธยา โดยพระเจ้าติโลกราชกับพระบรมไตรโลกนาถ( ซึ่งแปลว่าสามโลกทั้ง ๒ องค์) เจ้าหลวงหมื่นด้งนคร ถูกแต่งตั้งให้มายันทัพอยุธยา ที่เมืองเชียงชื่นนี้ รบกันอยู่ร่วม๑๐ปี ช่วงท้ายสงคราม เจ้าหลวงหมื่นด้งนคร ถูกเรียกตัวกลับเชียงใหม่ และถูกประหาร ประเด็นนี้ปรากฏอยู่ในลิลิตยวนพ่าย คำประพันธ์ของทางอยุธยา ประเด็นที่ตีความ ต่อจากคำประพันธ์ ก็มีหลากหลายมุมมอง ว่าสงคราม สิ้นสุดอย่างไร เพราะไม่เพียงฝ่ายอยุธยา อ้างว่าตนชนะ แต่ฝ่ายล้านนา ก็อ้างว่าตนชนะเช่นเดียวกัน หลังจากนั้นอยุธยาก็เข้าไปครอบเมือง เชียงชื่น
"ข้าไท้ธิเบศก์ใดใด ก็ดี
ตายเพื่อภักดี โดยซื่อพร้อม
คือคนอยู่เป็นใน อธิโลก
ปรโลกนางฟ้าล้อม เลอศอินทร์ "
"ทวยใดเจ้าเกื้อโภค พูนมี
ครั้นบ่ถวิลภักดี แด่เจ้า
ชีพยืนอยู่แสนปี เป็นคู่ ตายนา
ตายก็คือได้เข้า ก่องน้ำ นรกกานต์"
ลิลิตยวนพ่าย
.....เมื่อเราเห็นโบราณสถานในศรีสัชนาลัยนี้ เราก็จะเห็นสถาปัตยกรรมอันหลากหลาย ทั้งใน รูปแบบของสุโขทัย รูปแบบของเชียงใหม่และกระทั่งรูปแบบของอยุธยา เมื่อเราเข้าใจประวัติศาสตร์ ได้พอประมาณหรือลึกขึ้นเรื่อยๆโดยมีตัวแปรสำคัญคือช่วงเวลา เราก็จะเข้าใจที่มาที่ไปของสถาปัตยกรรมของจังหวะของรูปแบบที่ปรากฏตรงหน้าอันผูกโยงกับประวัติศาสตร์และอดีตของผู้คนกับความเป็นไป
ทางแก้ว
โคลงชมวัด
วาดวัด
๒๕๖๐~๒๕๖๓
- 2
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
