หมอครับ ผมเป็นโรคไตหรือเปล่าครับ
ณ ห้องตรวจโรค หอผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลรัฐแห่งหนึ่ง วันนี้เป็นเช้าวันจันทร์เหมือนทุก ๆ วันจันทร์ที่ผ่านมา ที่มีผู้ป่วยมารวมตัวกัน ณ สถานที่แห่งนี้ แม้ว่าจะมีมาตรการรักษาระยะห่าง เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของโควิด ซึ่งตอนนี้มีเชื้อสายพันธ์โอมิครอน เข้ามาแพร่จนจำนวนผู้ติดเชื้อจากยอดสองสามพันรายต่อวันพุ่งเป็นเกือบหมื่นรายต่อวันเพียงใช้เวลาไม่ถึงหนึ่งสัปดาห์ ผู้ป่วยที่เข้ามาตรวจในห้องตรวจโรคนั้นมีตั้งแต่สูงอายุ จนไปถึงอายุน้อย ๆ ราววัยรุ่น
หลังจากตรวจโรค ผู้ป่วยไปสักระยะหนึ่ง มีผู้ป่วยรายใหม่เข้ามาในห้องตรวจ เป็นชายหนุ่ม อายุราว 30 ปี รูปร่างสูง กำยำมีกล้ามเนื้อ น่าจะจากการฝึกออกกำลังกาย สีหน้าดูมีความกังวลอยู่ข้างในลึก ๆ ผู้ป่วยรายนี้ เดินเข้ามานักและทักทาย ผมทักทายเขากลับ ผมถามว่าที่มาตรวจในวันนี้มีปัญหาอะไรที่อยากให้หมอช่วยหรือแนะนำ เขาจึงเอื้อนเอ่ยข้อกังวลของเขาว่า หมอครับ ผมเป็นโรคไตหรือเปล่าครับ ผมก็อึ้ง ๆ เล็กน้อยในตอนแรก สงสัยว่าทำไมเขาจึงสงสัยว่าเขาเป็นโรคไต เขามีอาการอะไรผิดปกติหรือไม่ เช่น ปัสสาวะออกลดลง ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน ปัสสาวะมีฟองฟอด มีเลือดปน มีกรวด มีนิ่ว แสบขัดลำกล้อง หรือปัสสาวะออกมากจนเกินไป มีอาการปวดสีข้าง มีอาการขาบวม และอะไรต่อมิอะไรอีกมากมาย ในความคิดผม ผมจึงถามเขาไปว่ารู้ได้ไงว่าเป็นโรคไตครับ
ผลเลือดค่าไตผิดปกติครับ เขาตอบ ผมถึงบางอ้อ เขายื่นผลเลือดที่ไปตรวจสุขภาพจากโรงพยาบาลอื่นให้ผมดู ผลตรวจมีค่าผลเลือดอยู่หลายตัว มีตัวหนึ่งที่มีสีแดง แสดงถึงความผิดปกติ ค่านั้นเขียนว่า Creatinine (อ่านว่า ครีอะตินีน) พบว่าค่านั้นของผู้ป่วย เท่ากับ 1.30 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร (ค่าปกติในวงเล็บ คือ 0.7-1.2 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร) เขาชี้ให้ดูอีกทีว่าค่าตัวนี้ มันเกินค่าปกติไป เลยรู้สึกกังวลว่าจะเป็นโรคไตหรือไม่
ก่อนอื่นขออธิบายสั้น ๆ ว่าค่า Creatinine คือ อะไร เผื่อคราวหลังถ้าไปตรวจสุขภาพ หรือไปตรวจโรค จะได้ดูค่า ๆ นี้ เป็น Creatinine เป็นสารตัวหนึ่งซึ่งอยู่ในเลือดของมนุษย์ทุกคน สารตัวนี้มีสารตั้งต้นมาจากกล้ามเนื้อในร่างกาย ในคน ๆ หนึ่ง นั้น ณ เวลาหนึ่ง ๆ มวลกล้ามเนื้อของร่างกายจะค่อนข้างคงที่ จะมีการสร้างและสลายกล้ามเนื้ออย่างสมดุล ตัว Creatinine เป็นสารที่สร้างออกมาอย่างคงที่และจะมีการกำจัดออกโดยการกรองของไตอย่างคงที่ ทำให้ ณ จุดสมดุลหนึ่ง เมื่อวัดค่า Creatinine ออกมา จะได้ค่าค่อนข้างคงที่เช่นกัน และการที่สารตัวนี้กำจัดโดยการกรองจากไตเป็นส่วนใหญ่นี้เอง จึงนำสารนี้มาเป็นตัวแทนของสารที่ไตกรองออกมา ถ้าไตทำงานลดลง สาร Creatinine นี้ก็จะสูงขึ้น ดังนั้นเมื่อไตเราทำงานปกติ ค่า Creatinine นี้เลยมีค่าราว ๆ 0.7-1.2 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตรตามค่าปกติที่ห้องแล็บพิมพ์ไว้ในใบผลตรวจเลือด
อย่างไรก็ตาม อย่างที่เขียนไว้ว่า Creatinine มากล้ามเนื้อในร่างกายด้วย เมื่อมวลกล้ามเนื้อร่างกายมากขึ้น หรือการทานโปรตีนซึ่งเป็นสารตั้งต้นของกล้ามเนื้อที่มากจนเกินไป อาจทำให้ ค่า Creatine นั้นสูงขึ้นได้เช่นกัน แม้ว่าไตจะทำงานปกติแล้วก็ตาม ดังนั้น ค่า Creatinine ของผู้ป่วยที่มีกล้ามเนื้อมากปกติ โดยเฉพาะคนที่ออกกำลังกายประจำ เล่นกล้าม บริหารกล้ามเนื้อ ทานโปรตีนเสริม จะพบว่าอาจสูงมากกว่าค่าปกติได้ ในทางตรงข้าม คนที่มวลกล้ามเนื้อน้อย เป็นผู้หญิงจงตัวเล็ก ๆ เป็นผู้ป่วยเรื้อรังขาดสารอาหาร อาจพบว่าค่า Creatinine ต่ำกว่าค่าปกติได้เช่นกัน แม้ว่าไตยังทำงานปกติ ไม่ได้ทำงานไปมากกว่าปกติก็ตาม
กลับมาที่ผู้ป่วยรายนี้ ผมได้ซักถามประวัติเพิ่มเติม พบว่า ไม่มีอาการของโรคไตข้างต้น และไม่มีความเสี่ยงของโรคไต อันได้แก่ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ สูบบุหรี่ ยาสมุนไพร ยาชุด ยาแก้ปวดชนิด NSAIDs และได้ส่งตรวจปัสสาวะ และดูไข่ขาวในปัสสาวะพบว่าอยู่ในเกณฑ์ปกติ นอกจากนี้ยังได้ส่งตรวจดูอัลตราซาวด์ไตเพื่อดูโครงสร้างของไต และพบว่าปกติดี และเพื่อยืนยันว่าการทำงานไตอยู่ในเกณฑ์ปกติ จึงได้ตรวจเลือดดูสาร Cystatin C (ซิสตาซิน ซี) ซึ่งเป็นสารตัวหนึ่งในเลือดที่ขับทางไตเช่นกัน แต่ขนาดของมวลกล้ามเนื้อไม่รบกวนการตรวจนี้ พบว่าค่าอยู่ในเกณฑ์ปกติ (นำค่าครีอะตินีน และซิสตาซิน ซี มาคำนวณอัตราการกรองไตหรือเรียกง่าย ๆ ว่าค่าการทำงานไตแล้วอยู่ในเกณฑ์ปกติ)
ดังนั้น เมื่อนำประวัติ ผลตรวจเลือด และผลอัลตราซาวด์ไต พบว่าผู้ป่วยรายนี้มิได้เป็นโรคไตแต่อย่างใด การที่ค่าครีอะตินีนสูงในเลือดเป็นผลมาจากการที่มีมวลกล้ามเนื้อเยอะ ไม่ใช่เป็นจากโรคไต ผมแจ้งผู้ป่วยซึ่งตอนนี้คงไม่ใช่ผู้ป่วยโรคไตอีกต่อไป เขาสบายใจ ก่อนกลับผมเน้นย้ำสิ่งที่ควรปฏิบัติเพื่อหลีกเลี่ยงโรคไตอีกครั้ง
เดี๋ยวไว้ post หน้า ผมจะมาอธิบายเพิ่มเติมอีกทีเรื่องการดูผลเลือดเพื่อดูค่าการทำงานไตกันอีกทีครับ เผื่อใครสนใจ จะได้ดูผลเลือดกันเองได้ไม่ต้องง้อหมอ
#รู้ทันหมอ
- 2
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
