สิ่งที่นำมาซึ่ง “ความสุขความเจริญก้าวหน้าในชีวิต” หรือที่ในภาษาบาลีท่านใช้คำว่า “มงคล” นั้น เป็นที่ต้องการของมนุษย์ทุกรูปทุกนาม แต่ลำพังความต้องการไม่อาจทำให้ใครสมปรารถนาได้ ต้องมีการ “ลงมือทำ” จึงจะสมปรารถนา และในการลงมือทำเพื่อให้เกิดมงคลแก่ชีวิตนั้น เราจะเริ่มต้นอย่างไรต่อคำถามนี้ พระพุทธองค์ทรงตอบไว้แล้วในมงคลสูตร ซึ่งเนื้อหาสาระเป็นประการใด คือ พุทธศาสนานั้น เป็นศาสนาประเภท “มนุษยนิยม” คือ “เชื่อมั่นในศักยภาพของมนุษย์ ว่าจะสามารถสร้างสรรค์บันดาลชะตากรรมของตนเองให้เป็นไปอย่างไรก็ได้” ดังที่พระพุทธองค์ตรัส เรียกพุทธศาสนาว่าเป็น “วิริยวาท” (ศาสนาที่สอนว่า ความสุขความเจริญ ในชีวิตคนเราเกิดจากการลงมือเพียรพยายาม มุ่งมั่นฟันฝ่า ฝึกหัดพัฒนา ไม่ใช่หวังผลดลบันดาล) และเรียกพระองค์ว่าเป็น “วิริยวาที” (ผู้สอนให้ใช้ความเพียรพยายามในการสร้างความสุขความเจริญให้เก่ชีวิต หลักการอันโดดเด่นนี้ คืออัตลักษณ์ของพุทธศาสนาพูดสั้นๆ ว่า ในพุทธศาสนาเราศรัทธาในสติปัญญาของมนุษย์ และเชื่อมั่นว่า มนุษย์เป็นนายแห่งชะตากรรมของตัวเองหากเราอยากให้ตัวเองมีโชค มีชัย มีความสุข ความเจริญเราก็ต้องลงมือสร้างเอาเอง ความสุข ความสำเร็จ ไม่มีทางลัด มีแต่ทางที่ต้องลงมือฝึกหัดปฏิบัติตนไปตามลำดับด้วยมันสมอง และสองมือของเราเองอย่างตรงไปตรงมา เราอยากให้ตัวเองประสบความสำเร็จมาก ก็ต้องทุ่มเทมาก ทุ่มเทมากเท่าไหร่ ก็จะได้พบกับความสำเร็จมากเท่านั้น หลักการดังกล่าวนี้ อาจเขียนให้อ่านกันง่ายๆ เพื่อสรุปเป็นภาพรวมของพุทธธรรมสำหรับสร้างเนื้อสร้างตัวและสร้างโชคดีให้แก่ชีวิตว่า “โชคเป็นของผู้ที่รู้จักเดินเข้าไปหา ปัญญาเป็นของผู้ที่หมั่นฝึกอบรม คำชมเป็นของผู้ที่ไม่กลัวความล้มเหลว” หรืออาจสรุปได้อีกอย่างหนึ่งตามนัยที่นักปราชญ์คนหนึ่งกล่าวไว้เมื่อหลายปีมาแล้วว่า “ชีวิตเป็นเรื่องของการฟันฝ่า ไม่ใช่ฟ้าบันดาล เป็นเรื่องของความเชี่ยวชาญ ไม่ใช่โชคช่วย เป็นเรื่องของการต่อสู้ ไม่ใช่นั่งดูดวง เป็นเรื่องของพรแสวง ไม่ใช่พรสวรรค์ เป็นเรื่องของการใช้ปัญญา ไม่ใช่ตุ๊กตาลูกเทพ เป็นเรื่องของความคิดสร้างสรรค์ ไม่ใช่ผ้ายันต์ศักดิ์สิทธิ์ เป็นเรื่องของการทุ่มเทอุทิศ ไม่ใช่คิดเสี่ยงโชค" ใครอยากโชคดีมีชัยตลอดไป ลองนำเอาหลักการ สร้างตัว สร้างชีวิต ที่พระพุทธองค์ทรงสอนไว้ในมงคลสูตรไปปฏิบัติดูเองเถิด คำสอนของพระพุทธองค์เคยทำให้คนในโลกนี้ มีความสุขความเจริญมาแล้วมากมายนับไม่ถ้วน หากคำสอนนั้นเป็นจริงสำหรับคนอื่น ก็ย่อมเป็นจริงสำหรับเราทุกคนด้วยเช่นเดียวกัน ท่าน ว. วชิรเมธี
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับ ประมวลธรรม พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต)
นิทานคุณธรรม ฝลูกฝังชีวิตให้คิดดีพูดดีทำดี
ธรรมมะธรรมชาติ สร้างขึ้นเพื่อความเหมาะสม สมดุล เป็นจริง สมบูรณ์ ตามสภาวะอารมณ์ธรรมชาติสร้างสรรค์